دومینوی خروج، «برکسیت» و آینده محیط زیست

همه‌پرسی «برکسیت» همه را در فکر سقوط نرخ پوند، ارزش آتی یورو، شوک بازارهای جهانی، تقویت گروه‌های دست راستی و نژادپرست و مسئله مهاجرت فرو برد. حال آنکه سرنوشت همگانی‌ترین معضل امروزی بشر عملاً نادیده گرفته شد: سرنوشت محیط زیست و آینده پیش‌روی آن.

شعارهای انتخاباتی کمپین حامیان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا  به وضوح نشانگر این امر بود که آنچه برای بسیاری به مثابه «قوانین حفاظتی محیط زیست» بریتانیا شمرده می‌شود، از دید آنان (حامیان خروج) صرفاً «مقرراتی دست‌ و پاگیر» و تنها  یک تشریفات اداری و فرمالیته است که از سوی اتحادیه اروپا  تحمیل شده است.

این در حالی است که بیش از ۷۰ درصد از قوانین و مقررات زیست محیطی اتحادیه اروپا با قوانین بریتانیا در این زمینه کاملاً مشابه و یکسان است. این مسئله زین پس می‌تواند به شکاف اساسی در وضع قوانین زیست محیطی جدید در بریتانیا منجر شود. فقدان این قوانین مشترک با اتحادیه اروپا دست‌کم به کُندشدن پیش‌روی بریتانیا به سوی اقتصاد کم کربن و انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد انجامید، چرا که پیش‌روی‌ها اخیر تا حد قابل توجهی در سایه قوانین الزام‌آور اتحادیه‌ اروپا صورت می‌گرفت. خلأ و فقدان این قوانین از این زمان به بعد در بریتانیا کاملاً محسوس خواهد بود.

بریتانیا، مرد کثیف و آلوده آینده اروپا

کشورهای اتحادیه اروپا سال گذشته ضمن اتخاذ موضعی مشترک عنوان کردند که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا سال ۲۰۵۰ حدود ۶۰ درصد کاهش خواهند داد. این درصد آنقدر چشمگیر است که به تنهایی می‌تواند شانسی بزرگ برای مقابله با افزایش دو درجه سانتیگرادی دمای هوا تلقی شود. بسیاری بر این باورند که تعهد اتحادیه اروپا به ما این فرصت را می‌دهد تا با بدترین نوع تغییرات آب و هوایی مقابله کنیم.

اتحادیه اروپا بزرگترین و پیشروترین دستاوردها را در ارتباط با قوانین زیست محیطی در سرتاسر جهان دارد. درواقع این اتحادیه را می‌توان به پایونیر و سردمدار وضع و اجرای «مقررات سبز» در جهان تشبیه کرد، اتحادیه‌ای که از زمان صنعتی شدن جهان بلندپروازانه‌ترین تعهد زیست محیطی یک بلوک قدرت را پیش روی خود گذاشت. اینک با خروج بریتانیا از این اتحادیه، این منسجم‌ترین اتحاد در راستای محیط زیست پاک نیز دچار شکافی عمیق خواهد شد.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی(WHO) استاندارهای آب و هوایی اروپا درصد مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا در بریتانیا را تا ۵۰ درصد کاهش داده است. این سازمان اخیراً اعلام کرد که آلودگی آب و هوای ده‌ها شهر بریتانیا و بالارفتن آمار مرگ میر در ماه‌های اخیر تنها به دلیل رعایت نکردن همین معیارهای زیست محیطی اتحادیه اروپا است. آلودگی هوا در بریتانیا کار را به جایی رساند که دادگاه عالی کشورهای حوزه بریتانیا نسبت به رعایت استاندارهای اتحادیه اروپا برای دولت اخطار صادر کرد.

علاوه بر این، همان‌طور که گزارش موسسه سیاست محیط زیست اروپا (IEEP) پس از اعلام رأی مثبت به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا خاطر نشان کرد، این خروج می‌تواند مقررات اتحادیه اروپا در زمینه کنوانسیون تجارت بین‌المللی در حمایت از گونه‌های در معرض خطر را نیز به ورطه مخاطره ‌افکند، کنوانسیونی که با سرمایه‌گذاری عمده بریتانیا مانع از خرید و فروش عاج فیل و شاخ کرگدن و باله‌های کوسه و قاچاق غیرقانونی منبع طبیعی می‌شود.

در واقع آنطور که بسیاری از مفسران می‌گویند، خروج بریتانیا (به عنوان یکی از بازوهای مهم سرمایه‌گذاری و اجرایی در اتحادیه اروپا) خود مقدمه‌ای است بر خروج دیگری؛ خروج و ترک اتحادیه اروپا از وعده‌ها و تعهدات بلندپروازانه‌ زیست محیطی‌اش.

زنگ خطر برای توافق اقلیمی پاریس و کاهش قیمت کربن

از سوی دیگر با خروج بریتانیا و عدم پیروی این کشور از طرح‌های اتحادیه اروپا در جهت کاهش کربن و جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های تجدیدپذیر، سرنوشت اتوافق اقلیمی پاریس نیز در هاله‌ای از ابهام فرو خواهد رفت، توافقی که به نحوی آینده زمین در گرو اجرای آن است.

فراموش نکنیم سرمایه‌گذاری‌ و همکاری‌ جدی  بریتانیا  و اتحادیه اروپا در مورد انرژی‌های‌ سبز و تجدیدپذیر یکی از نقاط امیدوارکننده اجرایی شدن توافق اقلیمی پاریس است. علاوه بر این، اتحادیه اروپا به نمایندگی از تمام اعضای خود توافقنامه اقلیمی پاریس را امضا و با آن موافقت کرده بود. در حال حاضر و با جدایی بریتانیا و چرخش احتمالی سیاست‌های زیست محیطی این کشور نسبت به اتحادیه اروپا، مذاکرات اقلیمی با این حکومت نیز باید از سرگرفته شود.

از سوی دیگر،  جدا شدن بریتانیا از متحدترین و موثرترین پیمان مقابله با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین، علاوه بر کاهش نرخ پوند، کاهش قیمت کربن را نیز در پی داشت که این خود به معنی مصرف سوخت‌های فسیلی و در نتیجه  نشرگازهای گلخانه‌ای بیشتر است.

در پی کاهش نرخ کربن،  اجرای یکی از اساسی‌ترین طرح‌های کاهش گازهای گلخانه‌ای نیز با مشکل مواجه خواهد شد: «طرح تجاری انتشار گازهای گلخانه‌ای» (emissions trading scheme). طرح موثر اتحادیه اروپا که بر اساس آن  هر شرکت‌ یا کارخانه‌ای که فعالیت‌ آن منجر به انتشار دی اکسید کربن ‌شود، ناچار از خرید مجوز است. مجوزی که برای متقاضی‌اش بسیار گران تمام می‌شود و در نتیجه تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای خودبه‌خود کاهش چشمگیری خواهد یافت.

پس از اعلام نتیجه رفراندوم برکسیت و با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و احتمال به محاق رفتن قوانین سبز این اتحادیه در بریتانیا، اکنون بسیاری از کارشناسان محیط زیست لقب «مرد کثیف و آلوده اروپا» را برازنده آینده بریتانیا می‌دانند.