کشف آبی به قدمت یک میلیارد سال

در همین زمینی که ذخیره‌ آبش ثابت است و خوب هم می‌دانیم که کجا باید این آب‌ها را یافت، دانشمندان موفق به کشف آب شگفت‌انگیزی در یک معدن کانادایی شده‌اند. چندی پیش در اعماق این معدن مس و روی، مقادیری آب از کف زمین نشت می‌کرده و دانمشندان بریتانیایی با اطلاع از این مسأله، خواستار نمونه‌برداری از آن شدند. نتایج حکایت از این داشت که قدمت آب مزبور، به حدود یک میلیارد سال پیش برمی‌گردد.

ولی مگر چطور می‌توان قدمت یک آب را مشخص کرد؟ خب اینطور که معلوم شد، آنقدرها هم ساده نیست. معمولاً ابتدا به مقادیر قابل توجهی آب، و همچنین آزمایشگاه مجهزی برای تجزیه و تحلیل دقیق و پیچیده‌ نمونه‌ها نیاز است. راه‌های کمی برای سن‌سنجی آب وجود داد؛ اما رایج‌ترین‌شان بررسی ایزوتوپ‌های هیدروژن و هلیوم است. هر دوی این ایزوتوپ‌ها فراوانی قابل توجهی در سراسر کیهان دارند و خوشبختانه آهنگ واپاشی‌شان هم معلوم است. لذا با بررسی نسبت فراوانی ایزوتوپ‌های هر عنصر می‌شود فهمید که یک نمونه آب – اگر البته هیچ هیدروژن و هلیوم بیشتری دریافت نکند – از انزوایش چه مدت طی شده است.

در نمونه‌ای که دانشمندان اخیراً به بررسی آن پرداخته‌اند، ایزوتوپ‌ها قدمت‌شان بالا بود. تخمین‌های اولیه نشان از عددی در حدود  ۱.۵ میلیارد سال می‌داد؛ اما به‌گفته گرگ هالند (Greg Holland)، ژئوشیمیدان، احتمال قدمت بالاتر آن، حتی تا حدود ۱ میلیارد سال دیگر هم می‌رود. شاید این آب، از بقایای اقیانوس‌های کهنی بوده که تا قبل از جایگزینی‌شان با خشکی‌های تازه، تاکنون جان به دربرده‌اند. اما خب این خود آب هم نیست که هیجان دانشمندان را برانگیخته؛ چراکه در این آب، احتمالاً بتوان تک‌یاخته‌هایی را یافت که بالغ بر نیمی از عمر زمین را در شرایطی مشابه حیات فرازمینی به سر می‌برده‌اند. این بازه، قطعاً از زمان حضور انسان در زمین بیشتر است. این موجودات حتی از دایناسورها هم حدود ۷۵۰ میلیون سال قدیمی‌ترند.

اما اهمیت چنین کشفی در چیست؟ خب این سؤالی‌ست که در علم اغلب می‌پرسیم، و بعضاً هیچ جواب خرسندکننده‌ای هم برنمی‌گیرد. اما این دفعه اهمیت چنین کشفی می‌تواند در تشریح مسیر تکوین حیات زمینی باشد. این میکروب‌ها می‌توانند اولین بیگانگانی باشند که به ملاقات‌شان می‌‌رویم. آن‌ها در اکوسیستم‌های بسته و منزوی‌شان پیشینه‌ زیستی کاملاً متفاوتی را از سر گذرانده‌اند و لذا بدین‌وسیله تاریخ متفاوتی از باقی اشکال حیات سیاره‌مان را تجربه کرده‌اند. درک این موجودات می‌تواند به منزله‌ آشنایی با شیوه‌های تازه‌ای از پژوهش‌های فرگشتی هم تلقی شود – و به ما بگوید حیات فرازمینی تا چه مدت احتمالاً موفق به حفظ بقای خودش در اعماق خاک باشد.

منبع: National Geographic