انواع دنیاهای موازی
{مطلبی که در زیر میخوانید برگرفته شده از کتاب دنیاهای موازی نوشته میچیو کاکو میباشد و مطلبی از دیدگاه من جامع و کلی در مورد دنیاهای موازی است … }
دست کم سه نوع دنیای موازی وجود دارد که به شدت در نوشتار های علمی مورد بحث قرار میگیرند . :
۱)فوق فضای یا بعدهای بالاتر
۲)بسگیتی
۳)گیتیهای موازی کوانتومی
فوق فضا :
هر چیزی که ما میبینیم با عقل سلیمی که دارید حقیقتی در سه بعد میباشد . تمام موقعیت ها مختصات های فضایی و غیره همگی با این سه بعد مشخص میشوند طول عرض ارتفاع .
افزودن بعد چهارم این واقعیت که درک میکنیم را نقض میکند . در ۱۵۰ میلادی بطلیموس نخستین اثبات را برای امکان ناپذیری بعدهای بالاتر عرضه کرد . و در این باره استدلالی بیان کرد که در این قسمت به شرح ان نمیپردازیم . برای بعد ۴ هیچ مدرکی یافت نشده است . در سال ۱۹۱۹ وقتی تئودور کالوزا مقاله ای جنجالی نوشت که به بعدهای بالاتر اشاره داشت . وی ایده اش را با نظریه نسبیت عام انیشتین اغازکرد . ولی ان را در ۵ بعد گذاشت . { یک بعد زمان و ۴ بعد فضا }
حیرت انگیز بود – شاید راز نور نتیجه در بعد پنجم میباشد . انیشتین از این رابطه بین گرانش و نور یکه خورد و حیرت زده شد هرگز این ابعاد یافت نشده اند و تنها توضیحی که از نظر ریاضی و فلسفه فیزیکی قابل گفتن بود این بود که این بعدهایی ک از دید پنهان هستند در هم فشرده میباشند . این نظریه بعد دو سه دهه کار شدن روی ان به فراموشی سپرده شد .
نظریه ریسمان :
با امدن نظریه خیره کننده ای به نام ابرریسمان همه چیز تقریبا در فیزیک دستخوش تغیراتی شد . در دهه ۸۰ میلادی فیزیکدانها در تحقیق روی ذرات ریز اتمی غرق شده بودند . هر بار شتاب دهنده ها اتم را میشکافتند ذرات جدیدی بیرون میامد .. دانشمندان الگو و نظریه ای استاندارد را شکل دادند که گویی با تمام داده های تجربی در ارتباط با فیزیک زیر اتمی است . ولی مدل استاندارد دانشمندان با تمام ظرافتش نقصی جدی داشت . این نظریه و معادلاتش شامل دست کم ۱۹ پارامتر ازاد بود . ۳۶ کوارک و پاد کوارک . . سه رونوشت دقیق از ذرات ریز … ریز اتم هایی با نام های عجیب مثل نوترینو ها تائو ها و گلئونها بوزون هیگز ها و غیره ….
این مدل استاندارد چیزی از گرانش برای ما نمیگوید .
یکی از دستاوردهای بزرگ در دنیای فیزیک خلاصه کردن فیزیک در نظریه نسبیت عام و نظریه کوانتوم است . یعنی از ریز ترین جز یک اتم تا بزرگترین ساختارهای کیهانی در این نظریه جای دادند هر چند هنوز به نظریه واحدی که همه چیز را توصیف کند دست پیدا نکردیم و دنبالش هستیم .
این کش در اثر ضربه زدن در مدلهای مختلف مرتعش میشود . نظریه ریسمان به این شیوه پیشبینی صدها ذره ریز اتمی را کرد است که در شتاب دهنده ها تا کنون کشف شده اند .
در واقع نظریه انیشتین به عنوان پایین ترین ارتعاشات این ریسمان پدید میاید. اگر نظریه ریسمان در یکپارچه کردن نظریات نسبیت عام و کوانتوم درست باشد انگاه بزرگترین دستاورد علمی بشر رونمایی خاهد شد .
و پاسخ به این سوال که ماده از چه چیز ساخته شده سوالی که از دوران یونان باستان عرضه شد پاسخ داده خواهد شد .
ولی ویژگی عجیب نظریه ریسمان این است که این ریسمانها تنها میتوانند در بعد خاصی از فضا زمان ارتعاش کنند انها تنها میتوانند در ۱۰ بعد دیکر ارتعاش کنند .اگر کسی بخاهد نظریه ریسمان را در بعدهای دیگر ایجاد کند این نظریه از لحاظ ریاضی در هم میشکند .
البته گیتی ما ۴ بعدی است ( سه بعد مکان یک بعد زمان ) یعنی شش بعد دیگر باید به طریقی فروپاشیده و یا در هم فرو رفته باشند .
اما اگر در گیتی ۴ بعد فضایی وجود داشته باشد انگاه گرانش باید بصورت توان سوم فاصله از بین میرفت . برخورد دهنده بزرگ هدرونی در ژنو سوییس که از سال ۲۰۰۸ شروع به کار کرد در سال ۲۰۱۲-۲۰۱۳ رد پایی از بوزون هیگز { ذره ای که توسط همین نظریات پیشبینی شد چندین دهه پیش توسط هیگز که خود جرمی ندارد ولی به ذرات دیگر کیهان جرم میدهد } کشف شد.
بسگیتی :
هنوز پرسشی ازار دهنده در مورد نظریه ابر ریسمان موجوده . چرا باید ۵ نسخه از نظریه ریسمان وجود داشته باشد ؟ نظریه ریسمان میتوانست با موفقیت نظریه کوانتوم را با گرانش متحد کند . ولی ۵ راه مختلف برای اینکار بود این تا حدی گیج کننده برای فیزیک دانها بوده است در سال ۱۹۴۴ شوک دیگری توسط دانشمند مشهور یعنی ادوارد ویتن وارد شد و گفت پنج نظریه ریسمان را میتواند با هم متحد کرد اکر بعد ۱۱ هم اظافه کنیم . از چشم انداز برتر در بعد یازده هر ۵ نظریه ریسمان در هم میشکند .
در بعد ۱۱ قطعه جدیدی از نظر ریاضی پیش بینی میشود و اسمش را غشا نامیدند . (مثلا رویه ی یک کره ) اگر کسی از بعد ۱۱ به بعد ده سقوط کند هر ۵ نظریه ریسمان ظاهر میگردد . بعد ۱۱ تصویری تازه به ما عرضه کرد .و این مفهوم را در بر نیز داشت که شاید گیتی متا نیز خودش غشایی باشد شناور در فضا زمانی ۱۱ بعدی و گذشته از ان الزامی نیست که همه این ابعاد کوچک و فشرده باشند چه بسا که برخی از ان بعدها عملا نامتناهی باشند .
پس این امکان فیزیکی و ریاضیاتی موجود است که گیتی ما شناور در میان گیتیهای موازی دیگر باشد . مکس تگمارک از دانشگاه اِم آی تی اظهار دارد تا ۵۰ سال اینده ما به رد پای مهم از دنیاهای موازی پی خاهیم برد .
نکته مهم باید اشاره کرد که ما نمیتوانید از گیتی خود به ابعاد بالاتر بجهیم چرا که ما به گیتی خود چسبیده این ولی گرانش بعنوان درهم تاباننده فضا زمان میتواند ازادانه بین گیتی ها شناور باشد .
راستش نظریه ای هست که میگوید شاید ماده تاریک { که قبلا مفصل در باره ان توضیح دادیم } شکل نامرئی ماده ای که دور تا دور کهکشان ا گرفته شاید ماده معمولی شناور در یک گیتی موازی باشد .
بی گمان بیشتر این دنیاهای موازی مرده اند و یا متشکل از گازهای بی شکل و ذرات ریز اتمی هستند و به احتمال زیاد وجود ماده پیچیه متشکل از اتم و مولکولها در بسیاری از این گیتی ها ممکن نخاهد بود .
شاید گاهی این گیتی هایی غشایی بهم برخورد و موجی ایجاد و باعث تولید جهان های نوزاد دیگر شوند نظریه ای هست که میگوید گیتی ما نیز ۱۳٫۷۲ میلیارد سال پیش از چنینی واقعه ای بیگ بنگش شکل گرفت .
و بعقیده این دانشمندان که این نظریه ای ارائه داده موج چنین برخوردی را میتوان در نقشه تابش ریزموج کیهانی که توسط ماهواره دبلیو مپ ناسا گرفته شد { و یکی از پایه های تایید بیگ بنگ بود } نشان میدهد . این نظریه را بیگ اسپلت مینامند .
نظریه کوانتوم :
علاوه بر بعدهای بالاتر و بسگیتیهای شناور که در مورد انها صحبت شد نوع دیگری از دنیهای موازی نیز وجود دارد همانی که باعث سردرگمی انیشتین نیز شده بود . این گیتی کوانتومی است که با مکانیک کوانتومی معمولی پیش بینی میشود .
پارادوکسهای فیزیک کوانتومی گویی انقدر حل ناشدنی است که ریچارد فاینمن برنده جایزه نولد گفت هیچ کس از کوانتوم سر در نمیاورد .
شگفتی های عصر جدید از اینترنت و لیزر و کامپیوتر و تی وی و تلفنهای همراه و اجاقهای ماکروویو و غیره و …صنعت پزشکی و فضایی و …همگی برمبنای سنگ لغزان احتمالات و دنیای کوانتومی هستند .
دیدگاهی که بین دانشمندان محبوب شده است چیزی است موسوم به { واهمدوسی } این نظریه میگوید که تمام این گیتی های موازی امگان پذیریهایی هستند ولی تابع موج ما از ان ها واهمدوسیده شده است . (یعنی دیگر در هماهنگی با انها ارتعاش نمیکند )
پس دیگر با انها بر هم کنش ندارد . یعنی شما در اتاق خود همزمان تابع موج دایناسورها و فضاییان و دزدان دریایی و تک شاخها ( به طعنه ) وجود دارید و همگی قاطعانه باور دارید دنیایتان واقعی است و بقیه غیر واقعی هستند .
به قول استیون واینبرگ این مثل تنظیم کردن رادیو بر فرکانس خاصی از ایستگاه رادیویی است ..
در لحظه بیگ بنگ گیتی بسیار کوچکتر از الکترون بوده است .هر فیزیک دانی موافق است که الکترون باید کوانتیده باشد . یعنی انها با یک معادله موج احتمالی (معادله معروف به دیراک ) توصیف میشوند و میتوانند در حالتهای “موازی ” وجود داشته
باشند . پس اگر الکترونها باید کوانتیده باشند و اگر گیتی نیز زمانی کوچکتر از یک الکترون بوده انگاه گیتی نیز باید در حالات موازی وجود داشته باشد . نظریه ای که به طور طبیعی به رهیافت (جهانهای متعدد ) ختم میشود .
در کیهان شناسی کوانتومی ..گیتی به صورت افت و خیزهای کوانتومی خلا سر بر میاورد انهم از هیچ . یعنی به صورت حبابی کوچک در صفحه فضا زمان . بیشتر بچه گیتی ها در کف فضا زمان دارای بیگ بنگ هستند . و سپس فورا دارای بیگ کرانچ میشوند {عکس عمل بیگ بنگ را بیگ کرانچ گویند }
بهمین دلیل است ما هرگز انها را نمیبینیم . زیرا انها عمری بسیار کوچک دارند . استفن هاوکینگ ادعاد میکند که در بین گیتی های ممکن گیتی ما خاص است . تابع موج گیتی برای ما بزرگ است . و تقریبا برای بیشتر دیگر گیتیها صفر است …
سوال : ایا راهی برای ارتباط با دنیاهای موازی وجود دارد ؟
تماس با گیتیهای موازی واهمدوسیده شده بسیار نامحتمل به نظر میرسد . دلیل واهمدوسیدگی ما از این گیتی ها ان است که اتمهای ما با سایر اتمهای در محیط پیرامونی برخورد کردند و در هر برخورد تابع موجی ان اتم انگار اندکی میرمبد یعنی تعداد گیتیهای موازی احتمالش کاهش میابد . و در هر برخورد تعداد امکانپذیری هایی را میکاهد .
جمع کل تریلیون ها برخورد و ریز رمبش ها این وهم را ایجاد میکند که اتمهای بدن ما به حالت قطعی و کلی رمبیده اند. در هر برخورد تعداد گیتی های ممکن حذف و کم میشه . این مانند تصویری تار در دوربین است . این متناظر با جهان خرد که در ان چیزی گویی مبهم و ناقطعی است . ولی شما هر بار دوربین را تنظیم کنید تصویر شفافتر و بهتر میشه . پس احتمال برهمکنش با یک گیتی کوانتومی دیگر شبیه به گیتی ما صفر نیست ولی بر حسب تعداد اتمهای بدن شما به سرعت کاهش میابد . چون در بدن شما تریلیون تریلیون اتم موجوده . ولی تماس با این کیهان های کوانتومی صد در صد منتفی نیست .
ایا میتوان در ازمایشگاه گیتی های نوزاد ساخت ؟
چرا فیزیک دانان چنین قصدی دارند و چنین مباحثی مطرح میکنند ؟ لینده میگوید شاید روزی ما نیز یک افریدگا ر باشیم … ولی دلیل علمی بیشتر روی این مسال این است که سرانجام از مرگ غایی گیتیمان بگریزیم .
توصیه و پیشنهاد :قبل از انکه وارد مباحث ریسمان ها و دنیهای موازی بشوید ..پیش درامد ان قطعا درک نسبیت عام و دنیای کوانتوم ذرات است .
آرش آریامنش وبلاگ هوش فرازمینی
پایان .
