تابش هسته ای چه اثری بر تندرستی دارد؟

بحران نیروگاه فوکوشیما، در ژاپن نگرانی هایی را درباره اثرات تابشی (تشعشعی) رادیوآکتیو به وجود آورده است. میزان خطرناک تابش هسته ای چیست؟ تابش هسته ای چه اثری بر تندرستی دارد؟ پیآمدهای کوتاه مدت و دراز مدت تابش کم چیست؟

علیرغم پراکنده شدن مقداری مواد رادیوآکتیو در اطراف نیروگاه، سوزان لنگهورست، پزشک و مسئول ایمنی تابش هسته ای به مجله علمی انگلیسی «ساینتیفیک آمریکن» می گوید: ما هنوز با میزان خطرناک مواجه نیستیم.

آبل گونزالس، معاون کمیسیون جهانی حمایت در برابر خطرات رادیولوژیکی که در سال ۱۹۸۶ فاجعه چرنوبیل را بررسی کرده بود، بر این باور است که اطلاعاتی که تاکنون از منابع ژاپنی دریافت شده، ناقص است و اظهار نظر درست درباره چشم انداز وخامت اوضاع عملی نیست. اثرات تابش هسته ای بر سلامت، پیوند نزدیکی با میزان ، نوع و مقدار آن دارد.

میزان تابش:

یک فرد به طور متوسط سالی به میزان ۰.۲ تا ۰.۳ میلی سیورت (۱) در معرض تابش هسته ای قرار می گیرد. کمیسیون ناظر بر مسائل هسته ای آمریکا توصیه می کند که مردم نباید بیش از یک میلی سیورت در سال در معرض تابش قرار گیرند. میزان حداکثر مجاز در ایالات متحده برای کارکنان مراکز هسته ای ۵۰ میلی سیورت در سال است.

لنگهورست می گوید سیندروم (همرفت) تابش ممکن است پس از یک تابش ۳ سیورتی یعنی ۳۰۰۰ برابر میزان مجاز در سال رخ دهد. نخستین نشانه های بیماری – استفراغ، بالا آوردن و اسهال- ممکن است بین چند دقیقه تا چند روز خود را نشان دهد. این مرحله ممکن است یک دوره بیماری سخت در پی داشته باشد که می تواند از چند ساعت تا چند ماه طول بکشد.

نوع تابش:

نوع تابش در مورد نیروگاه فوکوشیما تابش یونیزه است. تابش یونیزه به انواع شکل ها وجود دارد. در تابش گاما و پرتونگاری ایکس، اتم ها ذرات نور فعالی را که به اندازه کافی قدرت دارند تا به میان بدن نفوذ کنند، ساطع می کنند.

تابش های آلفا و بتا قدرت کمتری دارند و غالباً می شود با یک صفحه کاغذ جلوی عبور آنها را گرفت. با این همه، اگر مواد رادیوآکتیو بلعیده شود یا تنفس شود، این تابش های کم توان آلفا و بتا تبدیل به پدیده های خطرناک تر می شوند. زیرا بخش بزرگی از تابش های گاما و ایکس بدون دستکاری در بافت های بدن در آن رسوخ می کنند در حالی که تابش های آلفا و بتا که نمی توانند از میان بافت ها عبور کنند، تمام انرژی خود را در برخورد با بافت های زنده از دست می دهند و آسیب های تازه ای به وجود می آورند.

طول مدت تابش:

میزان زیاد جذب شده در یک مدت زمان کوتاه، می تواند خطرناک تر از همان میزان باشد که در زمان بیشتری به تدریج جذب شده. به گزارش سازمان جهانی هسته ای، یک مصرف۱ سیورتی احتمالاً سبب بیماری موقت ناشی از تابش و کاهش شمار گلوبولهای سفید می شود اما کشنده نیست. یک مصرف ۵ سیورتی می تواند در مدت زمانی نزدیک به یک ماه سبب مرگ نیمی از افرادی باشد که در معرض تابش قرار گرفته اند. اما تابش ۱۰ سیورتی در عرض چند هفته به مرگ می انجامد.

درس هایی از چرنوبیل:

به گفته گونزالس، برخی از کارکنان مامورعملیات نجات در نیروگاه چرنوبیل در معرض چندین سیورت تابش قرار گرفتند و حتی بعضی از آنها به دلیل حرارت بسیار در واقع «بدون هیچ پوششی» کار می کردند در حالی که کارکنان ژاپنیبه تجهیزات بهتری دارند و پوست آنها کمتر در معرض تابش است.

۵۰ تن از کارکنان نیروگاه در عملیات ویژه برای کنترل نیروگاه فوکوشیما شرکت دارند. گنزالس می گوید برای احتیاط لازم است آنها را مرتباً جا به جا کرد تا میزان تابش از ۰.۱ سیورت بیشتر نشود. کارکنان باید مجهز به ابزارهای دقیق برای انداره گیری میزان تابش باشند که بتواند به آنها به موقع هشدار دهد تا میزان تابش از حد مجاز بالاتر نرود. در صورتی که این میزان تابش به یک سیورت برسد باید گفت که با وضع خطرناکی رو به رو هستیم.

آسیب های جسمی بر هزاران کودک در پیآمد فاجعه چرنوبیل از تابش مستقیم یا حتی جذب مواد رادیوآکتیو نبود، بلکه از خوردن شیر آلوده به مواد رادیوآکتیو بود. چزیوم ۱۳۷ که در جریان انفجار نیروگاه چرنوبیل آزاد شد و خوراک گاوهای منطقه را آلوده ساخت، از راه شیر حیوانات به بدن کودکان وارد شد. پدران و مادرانی که از خطر حادثه آگاه نبودند، شیر آلوده را به کودکان خود دادند. گنزالس می گوید بدون شک این فاجعه در ژاپن تکرار نخواهد شد.

به گفته وی در برخورد با چنین فجایعی از یک اصل پیروی می شود و آن «حداقل ممکن و معقول» است. تا این لحظه می توان گفت اقدامات انجام شده حداقل ممکن و معقول یا به گفته گونزالس «احتیاط های اضافی سودمند» است.

(۱) یک سیورت (Sievert) یک واحد تشعشع یونیزه شده و برابر با ۱۰۰ رم (Rem) است. هر رم یک دوز واحد تشعشعات اشعه ایکس و اشعه گاما است.