ماموریت پرماجرای آپولو ۱۳

 

آیا نحسی عدد ۱۳ گریبان سازمان عریض و طویل ناسا را هم گرفت؟

آیا نحسی عدد سیزده، دامنگیر سازمانی عریض و طویل بنام ناسا شد؟ ماجرای آپولو ۱۳ یکی از عجیب ترین و پرمخاطره ترین ماموریت های ناسا و بقول آمریکایی ها شکستی موفقیت آمیز بود، ماجرای این ماموریت بسیار جالب را برایتان نقل می کنم.
تنها دو روز پس از پرتاب آپولو ۱۳ در ۱۱ آوریل ۱۹۷۰, انفجار مخزن اکسیژن در فضاپیما شرایطی متفاوت از انتظار همگان رقم زد. آنچه که جان این سه مرد را از مرگ حتمی نجات داد تلفیقی از استعداد, هوش, کار تیمی, شجاعت و شانس محض بود.ستایش های انجام شده در وجه این شکست موفقیت آمیز یک اصل قدیمی را یاد آور می شود: که همیشه در هر بحرانی, فرصتی نهفته است. این اتفاق عاملی برای پنهان شدن ناسا و رسوایی به بار آمده, پشت نجات خدمه و سرپوشی برای هزینه های سنگین این ماموریت فضایی بوده است.
یکی از نیرو های اصلی ماموریت آپولو ۱۳، “کن متینگلی” به عنوان خلبان ماژول فرماندهی حضور داشته اما متینگلی در آخرین دقایق ماموریت به خاطر اطلاع پزشکان از ابتلا نشدن وی در گذشته به بیماری سرخک و احتمال آسیب پذیری در شرایط خاص از ماموریت حذف شد با این حال دو سال آموزش های ویژه به متینگلی در ماموریت آپولو ۱۳ به هدر نرفت و باعث شد تا با استفاده از آموخته های خود در کنار مهندسین شبیه ساز پرواز, دست به کار مشکلات موجود در این بخش شده و روشی جدید برای ورود مجدد به زمین با استفاده از یک منبع تغذیه محدود طراحی کند.
سکوت همه جا را فرا گرفته و تنها صدای قابل شنیدن صدای بوق دستگاه هاست. این کلمات “هیوستون, ما یک مشکل داریم” نوع آموزش های مردانی که در فضاپیما بودند را بیشتر نمایان می کرد. بعدها جین کرانز مدیر پرواز در اتاق کنترل ماموریت آپولو ۱۳ در مصاحبه ای تلوزیونی خونسردی خدمه فضاپیما را به دلیل وجود پیش زمینه ای از خلبانی در آنها بیان کرده بود….

همین طور بعد از پایان ماموریت, ناسا کتابچه ای ۱۷۳۹ برگی از ماموریت منتشر کرد که در هیچ قسمتی از آن نشانه ای از ترس یا نا امیدی در فضانوردان یا مدیران پروژه نوشته نشده بود. آنها تمام تمرکز خود را بر روی اجرای بهترین تصمیم گیری ها فارغ از دخالت احساسات متمرکز کرده بودند.پس از وقوع انفجار, خدمه واقعا متوجه حادثه نشده بودند. در حدی که حتی لاول صدای انفجار را به یک شوخی از هایس نسبت داد. اما این ناباوری زمان زیادی طول نکشید و با نگاه لاول در چشمان هایس مسئله رنگ متفاوتی به خود گرفت.در دقایق اول نظریه های زیادی برای توضیح این صدا مطرح شدند. خدمه معتقد بودند که صدا بر اثر برخورد یک شهاب سنگ به وجود آمده در حالی که مدیران پرواز آن را به وسایل الکتریکی نسبت می دادند. اما با نگاه کردن لاول به بیرون و مشاهده خارج شدن گاز مخزن ها در فضا, در نهایت مخزن اکسیژن به عنوان منبع مشکل شناخته شد.خدمه و مهندس های پرواز به محض اطلاع از این خبر, اطمینان یافتند که ماموریت آپولو موفق نخواهد شد. سال ها بعد لاول در مقاله ای نوشته بود که در آن لحظات برای مسئولان ناسا ناکامی در ماموریت ۳۷۵ میلیون دلاری به واسطه خطا های انسانی یا فنی اهمیتی نداشته و تنها نجات سه فضانورد به زمین دراولویت کاری قرار گرفته بوده است..

مشکلات بعد از انفجار یکی بعد از دیگری برای فضانوردان خودنمایی می کردند. ابتدا به دلیل کاهش انرژی مجبور به جداسازی خود از ماژول فرماندهی و نقل مکان به ماژول قمری شدند. با این حال استفاده از ماژول فرماندهی تنها بلیط بازگشت آنها به زمین به خاطر پوسته محافظ حرارتی بر روی آن بود. واحد قمری می توانست به عنوان یک قایق نجات تا بازگشت دوباره به زمین برای خدمه مورد استفاده قرار گیرد.سپس خدمه و مدیران پرواز به منظور تعیین مسیر فضاپیما, به این نتیجه رسیدند که بهترین راه بازگشت به زمین طی کردن مسیر طولانی به دور ماه است. سفری با سه خدمه که سه روز به طول می کشید آن هم در فضاپیمایی که برای میزبانی تنها دو مرد به مدت دو روز طراحی شده بود.مدیران پرواز, مهندسان و خدمه برای حل مشکلات پیش آمده به هم فکری و تبادل نظر می پرداختند.از گوشه کنار و از زبان برخی مدیران خبر هایی به گوش می رسد که که ناسا قصد دارد پروازی مجدد را به منظور نجات خدمه آپولو ۱۳ پیاده سازی کند. این ایده هرچند ممکن بود کارساز واقع شود ولی مسلما بهترین ایده نبود و این نشان می دهد که کارکنان ناسا هم با وجود مدیریت قوی باز هم از خطاهای تصمیم گیری در امان نیستند.پس از ورود خدمه به ماژول قمری, احتمال خفگی با دی اکسید کربن به دلیل کاهش اکسیژن در طولانی مدت نیز بر مشکلات آنها افزوده شد. برای حل این مشکل مهندس های ناسا سیستمی را به منظور تصویه هوا با استفاده از لوازم محدود در فضاپیما طراحی کردند. یک کیسه پلاستیکی, نوار چسب, شلنگ و یک مخزن لیتیوم دی اوکسید از ماژول فرمان تنها ملزومات مورد نیاز برای پیاده سازی این سیستم بودند.

 

دستگاه ابداعی یکی از مهندسان ناسا در هیوستون برای تصفیه هوا

هر چند استفاده از تمامی این وسایل به منظور ایجاد یک سیستم جدید در نوع خود کاری مهم بوده اما نوارچسب در میان آنها از جایگاه بالاتری برخوردار است. نوار چسب نه تنها جان خدمه آپولو ۱۳ را با تامین اکسیژن تا بازگشت به خانه نجات داد بلکه در ماموریت های دیگر ناسا نیز همواره دستی داشته است.در ماموریت آپولو ۱۵ نوار چسب برای تعمیر آنتن رادیویی, در کابین فضانوردان توسط جیم ایروین مورد استفاده قرار گرفت یا در ماموریت آپولو ۱۷ از نوار چسب به منظور تعمیر ماه نورد معیوب توسط فضانوردان جیم سرنان و جک اشمیت مورد استفاده قرار گرفت. امروزه نیز این وسیله در ماموریت های ناسا کابردهایی داشته و در ایستگاه بین المللی فضایی به منظور محکم کردن ظرف غذا بر روی میز استفاده می شود.انجام برخی کارها دیگر مانند قبل به سادگی امکان پذیر نبودند. خستکی بر تمام افراد چه در زمین و چه در فضا وارد شده بود ولی کار همچنان تا بازگشت فضانوردان به زمین ادامه داشت.نیروهای ناسا شبانه روز در حال فعالیت بودند, جیره غذایی فضانوردان در حال اتمام و سرمای محیط بر هوشیاری آنها تاثیر گذاشته بود. تمام سه نفر خدمه آپولو ۱۳ با کاهش شدید وزن روبرو شده بودند و در این میان آنها “هیس” با وجود عفونت کلیه وخیم تر بود.می توان گفت در آن زمان ۱۳ به هیچ وجه عدد مبارکی برای ناسا نبوده است.

بااین حال پیروی از خرافات و اعتقادات بی پایه در ذهن دانشمندان به هیچ وجه جایی ندارد.به خاط انفجار در مخزن اکسیژن, آپولو ۱۳ از یک ماموریت فرود بر روی ماه به یک ماموریت نجات ۵۶ ساعته تبدیل شد. با این وجود اگر انفجار در هر زمان دیگری رخ می داد ممکن بود احتمال بازگشت به زمین از بین می رفت و پیروزی این ماموریت به شکستی تلخ در اذهان مردم آمریکا بدل می گشت.اگر انفجار کمی زودتر رخ داده بود, خدمه در ماموریت نجات و در راه بازگشت به زمین دچار کمبود آب و اکسیژن می شدند و یا در مقابل اگر بعد از فرود ماژول قمری بر روی ماه اتفاق می افتاد دیگر فضاپیمایی برای استفاده به عنوان قایق نجات یا ماژول فرمانی برای بازگشت به زمین برای هیچ کدام از خدمه وجود داشت.زمانی که ماموریت آپولو ۱۳ به فضا پرتاب شد حتی یک صفحه از روزنامه های آن زمان در آمریکا به این موضوع اختصاص نیافت. گویی آمریکایی ها پس موفقیت در فورد آپولو ۱۱ و ۱۲ بر روی سطح ماه دیگر به این قبیل اتفاقات عادت کرده و اهمیت آنچنانی برای آن قائل نبودند. اما طولی نکشید که همه چیز با انفجار مخزن اکسیژن در آپولو ۱۳ تغییر کرد و نه تنها آمریکایی ها بلکه نگاه جهان به این ماموریت معطوف شد. این حادثه باعث تا بی توجهی جامعه نسبت به اکتشافات فضایی ناسا از بین رفته تا بیش از ۳ روز تمام توجه ها را به خود جلب کند. در هنگام بازگشت از خدمه به عنوان قهرمانان ملی استقبال شد و تا مدت ها در روزنامه ها و مجله ها در مورد آنها نوشته می شد. حتی ۲۵ سال بعد نیز فیلمی در مورد سرگذشت آنها توسط هالیود ساخته شد.
هر چند فضانوردان آپولو ۱۳ در دستیابی به هدف ماموریت شکست خوردند اما در مقابل با چالشی جدید روبرو شدند که از آن موفق خارج گشتند.