دانستنی های گردشگری استان یزد
استان یزد به سبب موقعیت جغرافیایىاش در فلات مرکزى ایران، داراى آب‌وهوای اقلیمى گرم و خشک بیابانى است، اما شرایط محلى، پاره اى دگرگونىهاى محدود در آن پدید آورده است. از یک‌سو ارتفاعات شیرکوه (با قله ۴۰۷۵ مترى) تا شعاع وسیعى از منطقه را تحت تأثیر عوامل مثبت خود قرار مىدهد، به‌گونه‌ای که در درهها و کوهپایههاى آن، هوا نسبتا ملایم و داراى ویژگیهاى ییلاقى است؛ اما از سوى دیگر در مرکز و مشرق استان وجود کویرهاى نمک و دشتهاى وسیع لخت و عریان بر میزان درجه خشکى و شدت شرایط کویرى افزوده است.
آب و هوا
استان یزد ازنظر آب‌وهوا به سه منطقه تقسیم مىشود: مناطق کویرى و بیابانى که در آن تقریبا ۶ ماه از سال گرم، ۳ ماه معتدل و سه ماه دیگر از سال سرد محسوب مىشود. ـ مناطق کوهپایهاى که با حدود ۳ ماه گرم، ۴ ماه معتدل و ۲ تا ۳ ماه سرد و بسیار سرد است. اقلیم استان یزد به دو علت اساسی خشک است. اول آنکه بر روی کمربند خشک جهانی واقع شده و دیگر آنکه از دریاهای آزاد عمان و خلیج‌فارس و دریاچه‌های داخلی و بادهای رطوبت‌زای دریایی بسیار دور است. عامل مهم اعتدال نسبی آب‌وهوای یزد که قابلیت زیست نسبتا مناسبی به آن بخشیده، ارتفاعات مهمی است که در اطراف آن پدید آمده و به‌طور موضعی در بهبود هوای استان اثر می‌گذارند و لذا مناطقی با ارتفاع بیش از ۲۵۰۰ متر از اعتدال و رطوبت نسبی بیشتری برخوردار هستند. متوسط دمای هوای استان ۹/۱۸ درجه سانتی‌گراد است. حداکثر مطلق دما در تیرماه برابر ۴۳ و حداقل آن در دی‌ماه برابر ۲/۷ درجه سانتی‌گراد می‌باشند. به‌استثنای منطقه کوهستانی شیرکوه، سایر نقاط استان یزد اقلیم گرم و خشک و بیابانی دارد که از غرب و جنوب غربی به‌طرف شمال شرقی و شرق خشک‌تر می‌شود.
میزان بارندگى
استان یزد به‌طورکلی ازنظر بارشهاى جوى داراى محدودیت شدید است و همواره کسرى آب در آن وجود دارد. مقدار متوسط بارندگى سالانه در قسمتهاى مختلف استان متغیر و با ارتفاع افزایش مىیابد ولى میزان تغییر یکسان نیست. بر اساس نقشه‌های باران سالانه، بارندگى استان یزد در مناطق کویرى مانند کویر سیاه کوه، ریگ زرین و درانجیر از ۵۰۰ میلی‌متر در سال کمتر و خط هم باران ۱۰۰ میلی‌متر. بارندگى سالانه استان در بلندىهاى شیرکوه به ۳۵۰ میلی‌متر در سال و در منطقه بوانات و باجگان به ۳۰۰ میلی‌متر و بالاخره در کوههاى انجیره و خرانق به ۲۰۰ الى ۲۵۰ میلی‌متر بالغ مىگردد ولى وسعت مناطقى که این ارقام را دریافت مىکنند بسیار محدود است. بخش اعظم بارندگى استان در زمستان رخ مىدهد و پس‌ازآن بارندگیهاى بهاره و سپس پاییزه، بارندگىهاى تابستانه در مناطق پست، صفر و در مناطق مرتفع نیز بسیار ناچیز است.
گونه های شاخص جانوری
استان یزد یکی از خشک‌ترین مناطق حوزه داخلی کشور محسوب می‌شود که حدود ۵/۱۲ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی را در برگرفته و در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده است. سیمای منابع طبیعی استان شامل ۹/۵ میلیون هکتار اراضی کویری و بیابانی، ۵/۶ میلیون هکتار مرتع و آنچه حائز اهمیت است نقش مؤثر این منابع خدادادی در توسعه اجتماعی ـ اقتصادی استان است. لازم به ذکر است ۱/۲ درصد وسعت استان یزد با عناوین اثر طبیعی ملی، پارک ملی، پناهگاه حیات‌وحش، منطقه حفاظت‌شده و منطقه شکارممنوع تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دارد. استان یزد به دلیل دارا بودن عرصه‌های وسیع زیستگاهی و نیز وجود خرده اقلیم‌های متفاوت نظیر ارتفاعات شیرکوه، مجاورت با ناحیه رویشی زاگرس در جنوب و جنوب غرب تنوع اشکال توپوگرافی و غیره به نسبت اقلیم خشک و بیابانی تنوع مناسبی از اشکال مختلف زیستی را در خود جای داده است. به‌طوری‌که بر اساس اطلاعات موجود تاکنون ۱۳۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه پستاندار، ۴۰ گونه خزنده و بیش از ۸۰۰ گونه گیاهی در استان شناسایی شده است. علاوه بر این تنوع، آنچه محیط‌زیست یزد را نسبت به بسیاری از زیستگاه‌های کشور ارزشمندتر ساخته، وجود گونه‌های بومی و یا دارای ارزش حفاظتی ویژه جانوری نظیر یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی، کاراکال، پلنگ، قوچ و میش، کل و بز، روباه شنی، جبیر، رودک عسل خوار، هوبره، زاغ بور، باقرقره شکم سیاه، بالابان، بحری، عقاب طلایی، لاک‌پشت مهمیزدار، بزمجه بیابانی و … است. ناگفته نماند به عقیده بسیاری از کارشناسان بیش از نصف جمعیت یوزپلنگ آسیایی در استان یزد زیست میکنند. این در حالی است که وسعت زیستگاهی به همراه دست‌نخوردگی نسبی و نیز وجود جمعیت‌های مناسبی از طعمه‌ها، شرایط را برای زیست این‌گونه ارزشمند تا حدودی مناسب ساخته است و در سایه حفاظت مستمر و زحمات و تلاش‌های شبانه‌روزی محیط‌بانان زحمت‌کش، سایر پستانداران در معرض خطر نیز حداقل در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست شرایط نسبتا
مناسبی را برای ادامه حیات دارند.
تاریخ و فرهنگ
سرزمین یزد جلوه‌هایی از باشکوه‌ترین و درخشان‌ترین میراث فرهنگی و تمدن کهن ادوار مختلف تاریخی ایران را در خود جای داده است. آثار باستانی و تاریخی بازمانده به صورت پراکنده در سراسر استان یزد، حاکی از قدمت این سرزمین می باشد. آثار کشف شده از دوره ایلامی، از جمله دست افزارهای سنگی و سنگ نگاره ها و تکه سفال های نقش دار به دست آمده در نارین قلعه میبد، نشانگر این است که استان یزد در مسیر راه های باستانی ری به کرمان و پارس به خراسان قرارداشته و جزء سرزمین های دور دست ماد ها شمرده می شده است.در عهد پیشدادیان، طوایف در حال کوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد ولی آیا دقیقا سرزمین نامبرده را باید در این منطقه جستجو کرد این مطلبی است که هنوز دقیقا مشخص نیست .ولی تاریخ شهر یزد به دلیل وجود نارین قلعه‌ی میبدو تاریخچه‌ی این شهر قلعه میتواندبه دوره ساسانیان برسداز مهم‌ترین مراکز اسکان اولیه این سرزمین به مهرپادین(مهریز) فهرشان، پهره (فهرج)، خورمیش، ادر (اردکان)، شواز، قلاع موبدان (میبد)، طرنج، عقدا و اشکذر می‌توان اشاره کرد. شهر یزد به‌عنوان محلی پاک و مقدس در رأس تمام آبادی‌های مزبور قرار داشته است. دره‌های سرسبز و مناطق ییلاقی، چشمه‌سارها، ارتفاعات و قله‌ها، غارها، حیات‌وحش و شکارگاه‌ها و به‌ویژه جاذبه‌های کویری از خصوصیات جالب‌توجه طبیعت یزد است که برخی از آن‌ها جزء تفرجگاه‌های مهم مردم استان به شمار می‌آید.
زبان
مردم استان یزد به زبان فارسی رایج، با پاره‌ای ویژگی‌های گویشی سخن می‌گویند. برخی ویژگی‌های گویشی در میان شهرستان‌های این استان محسوس است. زبان شناسان نیم‌زبان‌های جدید ایرانی را به دو دسته باختری و خاوری تقسیم کرده‌اند. لهجه یزدی جزء نیم‌زبان‌های مرکزی دسته باختری است که در بخش باختری فلات ایران تا حدود مرزهای ایران رواج دارد. در بیشتر نیم‌زبان‌های مرکزی ازجمله لهجه شیرین یزدی اثر آمیختگی کمتری با زبان عربی دیده می‌شود. زرتشتیان ساکن استان یزد در میان خود به زبان نیاکان خویش و به زبان فارسی دری سخن می‌گویند. زبان زرتشتیان یزد به سبب آمیزش گسترده گویش‌وران آن با فارسی‌زبانان و نیز بهره‌وری از رسانه‌های گروهی و همچنین به دلیل پاره‌ای عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، آمیختگی بسیار با فارسی پیدا کرده به‌طوری‌که آهنگ ناتوان شدن و حتی فراموش‌شدن آن، روزبه‌روز تندتر می‌شود ولی گونه زبان دری بعضی از زرتشتیانِ ساکن روستاهای یزد، ازجمله زین‌آباد که کمتر تحت نفوذ عوامل فوق بوده است، پاک‌تر و دست‌نخورده‌تر از گونه دری یزد بازمانده است. جدایی این دو گونه با یکدیگر بیشتر در سطح آوایی یا فونتیک، واجی یا فونولوژی، واژگان و تااندازه‌ای دستوری است.
پیش از ورود مسلمانان به ایران، مردم استان یزد نیز مانند مردم سایر نقاط ایران زرتشتی بودند. با انقراض حکومت ساسانیان در نیمه نخست سده اول ه. ق مردم بیشتر نقاط ایران ازجمله استان یزد نیز به دین اسلام گرویدند؛ ولی برخی از آنان با پرداخت جزیه، آیین خود را حفظ کردند و زرتشتی باقی ماندند. قریب به‌اتفاق مردم استان یزد، مسلمان و پیرو شیعه جعفری هستند.
سوغاتی‌ها و صنایع دستی یزد
علاوه بر منسوجات و تولیدات پارچه‌ای، انواع شیرینی‌های خاص نیز تهیه می‌شود که در سراسر ایران و حتی در اقصی نقاط جهان طرفداران فراوان دارد. شیرینی‌های مهم یزد عبارت‌اند از: باقلوا، قطاب، لوزنارگیل، پشمک، نان برنجی، حاج بادام، حاج پسته و حاج گردو، زولبیا، گوش فیل و انواع شیرینی‌های خشک که بسیار ظریف، شکیل و خوشمزه پخته و عرضه می‌گردد.
تاریخچه شهر یزد
شهرستان یزد دومین «شهر خشت خام» و «تاریخی» جهان است. شهر یزد در بین ایرانیان، به شهر بادگیرها معروف است که درواقع، بادگیرها سیستم تنفسی شهر محسوب می‌شوند. این شهر در مشرق اصفهان و در جنوب کویر لوت با طول جغرافیایی ۵۴ درجه و ۲۴ دقیقه و به عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۲۵ دقیقه در ارتفاع ۱۲۴۰ متر در مرکز ایران قرار گرفته و در حال حاضر به‌صورت استانداری درآمده است و یکی از غنی‌ترین شهرهای ایران است. سه طرف آن شرق و جنوب و شمال آن را کوه‌های اطراف احاطه کرده و از ضلع غربی باز است که به جاده غربی اردکان و نائین و اصفهان و نیز به جاده کاشان می‌رسد و در جنوب به‌وسیله جاده تفت و ابرقو و شیراز و از جاده‌های شرقی به کرمان و استان زاهدان و نیز استان بنادر جنوب و از طریق جاده طبس به مشهد مقدس مربوط می‌شود و به‌واسطه همین راه‌ها یزد به‌صورت یک چهارراه اقتصادی درآمده است. یزد از شهرهای قدیمی ایران است، بنای آن را که بیش از آن کثه نام داشته، به یزدگرد دوم ساسانی نسبت می‌دهند. کثه قلعهٔ مستحکمی بود و حومه‌ای در کنار کویر داشت، دارای دو دروازه آهنین ـ دروازهٔ ایزد و دروازه‌ی مسجد بود. به گفته ابن حوقل و یاقوت حموی، یزد جزو استخر فارس بوده است. یزدگرد سه تن از سرداران خود ـ بیده، میبد و عقدا ـ را مأمور کرد تا سه ده در کثه بسازند و آنان به ترتیب ده بیده، ده میبد و ده عقدا را ساختند. در دوره ساسانیان رفته‌رفته شهر آباد شد. در زمان یزدگرد سوم (سلطنتش ۶۳۲ ـ ۶۵۱ م) یزد به دست لشکریان عثمان افتاد و مردم یزد، با پذیرفتن جزیه، به آیین زرتشتی باقی ماندند، بعداً دین اسلام در آنجا نفوذ پیدا کرد. یزد نزد زرتشتیان مقدس بوده و هم‌اکنون معبدی در آن وجود دارد به نام هفته آتشکده‌ها از نام‌های قدیمی دیگر برای این بلد لقب دارالعباده و دارالسیاده نیز هست که گویا از جانب ملکشاه سلجوقی در دوران پیش از اسلام هم شهر مقدس زرتشتیان بوده لذا ملکشاه نیز به نام قبلی آن استناد جسته و آن را دارالعباده خوانده است. در تاریخ پهلوی بنای شهر یزد را ازاردشیر بابکان که شهربابک یکی از توابع یزد نیز از ساخته‌های اوست می‌دانند.
روایتی که اخیرا راجع به نام قدیمی شهر یزد مورد سخن قرار گرفته نظر مرحوم حسن پیرنیا در کتاب تاریخ باستان جلد دوم است که ایشان نام قدیمی شهر یزد را ایساتیس یا فرافر ذکر کرده است. ایشان خود از اهالی نائین بوده و کاملاً به تاریخ یزد آگاهی داشته است و می‌گوید نام شهر یزد در قدیم ایساتیس یا فرافر بوده و در دوران سلطنت هخامنشیان به ولایات ایران منضم گشته است. یزد مرکز زرتشتیان است و دو هزار زرتشتی در آن سکونت دارند. هوای یزد، به علت نزدیکی به کویر، نسبتا خشک و باران آن بسیار اندک است. آب یزد از آب‌انبارها و چاه‌های بسیار عمیق تأمین می‌شود.
غذاهای سنتی استان یزد
استان یزد به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی، از تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و مرطوبی برخوردار است. بنابراین پیروی از سبک غذایی ویژه که سازگار با چنین اقلیم و آب و هوایی باشد، چندان دور از تصور نخواهد بود. مردم این استان زیبا و دوست‌داشتنی فصول مختلف سال را با انواع غذاها و شیرینی‌های معروف و لذیذی سپری میکنند که هر کدام با توجه به نوع آب و هوا و رطوبت یا خشکی هوا تهیه و طبخ می‌شود.
تنوع غذایی بسیاری در رژیم غذایی مردم استان کویری و زیبای یزد وجود دارد که انواع آش، از جمله‌ی این خوراکی‌های خوشمزه به شمار می‌آید. انواع آش مانند: آش شولی، آش گندم (حلیم)، آش ماش، آش شلغم، آش کلم، آش سمبوسک، آش عدس، آش کدو، آش آلو، آش آبغوره، آش انار، آش سبزی و همچنین غذاهایی مانند قیمه‌ی‌نخود، قلیه‌ی کدو و خورشت بهآلو، نمونه‌هایی از غذاهای سنتی هستند که در خانواده‌های استان یزد طبخ می‌شود.
آش شولی یزد
از معروف‌ترین غذاهای سنتی در استان یزد، آش شولی نام دارد. غذایی بسیار ساده و با روش طبخی آسان که در حین بی‌آلایشی از طعمی لذیذ و خوشمزه نیز برخوردار است. چاشنی اصلی این آش لذیذ و فوق‌العاده سرکه است که در نبود آن می‌توان از رب انار نیز استفاده کرد. مردم استان یزد این خوراک دوست‌داشتنی و مقوی را با استفاده از سبزی آش (اسفناج، شوید، تره، جعفری، شنبلیله) چغندر، پیاز، آرد، نعناع، عدس، روغن، نمک، زرچوبه، سرکه و در صورت لزوم، رب انار تهیه میکنند.
آش گندم یزدی
آش گندم یکی دیگر از غذاهای سنتی استان یزد است که به آش امام حسین (ع) نیز شهرت دارد. این آش سنتی بسیار لذیذ و خوشمزه است که در انواع مختلف و با تفاوت‌هایی در روش تهیه و مواد اولیه روبرو است. در واقع می‌توان گفت که این آش از کامل‌ترین و مقوی‌ترین نمونه‌ی غذاهایی است که از گذشته و توسط نیاکان ما تا به امروز نسل به نسل گشته و دستور طبخ آن حفظ شده است تا در مراسم مذهبی مخصوصا ایام محرم و صفر بیش از همیشه طبخ و بین عموم مردم توزیع شود. مردم استان یزد این آش سنتی را با استفاده از گندم پوست‌کنده، جوی پوست‌کنده، نخود، عدس، ماش، سبزی آش، لوبیاسفید، لوبیاقرمز، لوبیاچیتی، لوبیا چشم‌بلبلی، نمک، فلفل قرمز، زیره، آویشن، زردچوبه و پونه تهیه میکنند. البته همانگونه که قبلا نیز ذکر شد این آش به روش‌های مختلفی و بسته به سلیقه‌ی آشپز با اضافه یا کم شدن مواد اولیه‌ی دیگری تهیه و طبخ می‌شود.
آش آلو یزدی
یکی از آش‌های سنتی در استان تاریخی یزد، آش آلو نام دارد. این غذای لذیذ با طعم ترش آلو در فصول سرد سال بویژه فصل زمستان، بسیار لذیذ و دلچسب خواهد بود. مردم این استان نیز با طبخ این خوراک مقوی، خونساز و خوشمزه، لحظاتی گرم را برای اعضای خانواده‌ی خود به ارمغان می‌آورند. زنان و مادران خانواده‌های استان یزد برای تهیه‌ی این آش سنتی ترکیبی از مواد اولیه مانند: لپه، پیاز، روغن، سبزی آشی، گوشت چرخ‌کرده، (البته در نوع دیگری از این آش گوشت چرخ‌کرده استفاده نمی‌شود)، برنج، آلو خشک، نمک و فلفل استفاده میکنند. توصیه می‌کنیم این آش مقوی و خوشمزه را در فصل سرد زمستان، تهیه و نوش جان کنید.
آش آبغوره
آش آبغوره از جمله آش‌هایی است که علاوه بر استان یزد در شهر تبریز نیز توسط زنان خانه‌دار تهیه و برای اعضای خانواده طبخ می‌شود. این غذای سنتی از خواص و ویژگی‌های بی‌شماری برخوردار است که برای سلامتی بدن بسیار مفید و ضروری است. از جمله فواید این غذا که به دلیل غوره باارزش تلقی می‌شود،می‌توان از بین بردن عطش، کاهش قند خون، و کاهش کلسترون بیان کرد. مردم استان یزد برای تهیه‌ی این غذای سنتی و اصیل، از سبزی آش، بلغور گندم، عدس، لوبیا چشم‌بلبلی، برنج، آب مرغ، (در صورت تمایل به جای آب مرغ از آب گوشت استفاده می‌شود) آبغوره، غوره، نعنای خشک، نمک، فلفل و روغن استفاده میکنند.
آش ماش یزدی
یکی دیگر از غذاهای سنتی استان یزد آش ماش است که بویژه در شهرستان مهریز به وفور توسط زنان و مادران خانواده تهیه و طبخ می‌شود. البته این آش در استان گلستان نیز تدارک دیده می‌شود. یکی از خصوصیات بارز در تهیه‌ی این غذای عالی و پرخاصیت پخت سریع آن است. در استان یزد و شهرستان‌های توابع یزد این خوراک سنتی را در فصل سرد به عنوان صبحانه میل میکنند. آن‌ها برای تهیه‌ی آش ماش از برنج، ماش، سبزی آش (تره، جعفری، گشنیز و اسفناج) رب‌گوجه‌فرنگی، پیازداغ، نعناع‌داغ، نمک، فلفل، زردچوبه و مقداری روغن استفاده میکنند. ماش به دلیل مواد مغذی و مورد نیاز بدن انسان از جمله حبوباتی است که کارشناسان تغذیه و سلامتی توصیه‌های فراوانی برای مصرف آن به عموم مردم داشته‌اند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتما این آش مقوی را تهیه و میل کنید.
آش کدو
آش کدو از جمله غذاهای سنتی شهرستان تفت در استان یزد محسوب می‌شود که علاوه بر داشتن طعمی جالب و مطبوع، از خاصیت غذایی بسیار بالایی نیز برخوردار است. مصرف این غذای مفید برای بیماران دیابتی و حتی جلوگیری از دیابت بسیار توصیه شده است. مردم استان یزد برای تهیه و تدارک آش کدو از مواد اولیه‌ای همچون: ماش، نخود، لوبیا، عدس، کدو، پیاز، روغن، فلفل، نمک، شوید، آرد و برخی از ادویه‌ها استفاده میکنند. طبخ این غذای سنتی اغلب در فصول سرد سال، بویژه فصل زمستان صورت می‌گیرد که یکی از بهانه‌های خوب مادران خانواده‌های یزدی، برای جمع‌کردن افراد خانواده کنار یکدیگر محسوب می‌شود.
آش انار
آش از جمله ابتدایی‌ترین غذاهایی بوده که بشر از آن به عنوان غذایی گرم و مفید استفاده کرده است. با گذشت زمان و اضافه شدن ترکیبات اولیه، طعم و عطر آش‌ها نیز تغییر کرده و تنوع بی‌شماری از این غذای پرطرفدار و محبوب بوجود آمده است. به نظر می‌رسد آش انار یکی از غذاهای سنتی شهر شیراز محسوب می‌شود اما مردم استان یزد نیز این آش را به عنوان یکی از غذاهای محلی و قدیمی سرزمین خود می‌شناسند که بیشتر در شهرستان مهریز طبخ می‌شود. آن‌ها برای تهیه‌ی این غذای سنتی و مقوی از آب انار، عدس، لپه، سبزی برنج و مقداری گوشت استفاده میکنند. بهتر است بدانید این خوراک مقوی اثر درمانی بسیاری نیز خواهد داشت.
قیمه‌نخود یزد
یکی از غذاهای سنتی و بسیار پرطرفدار استان یزد، خورشت قیمه‌نخود نام دارد که از طعمی لذیذ و به یادماندنی نیز برخوردار است. کمتر گردشگری است که به این شهر تاریخی و مملو از آثار باستانی ایران زمین سفر کند و امتحان کردن طعم و مزه‌ی این غذای اصیل را در برنامه‌ی خود قرار ندهد. مردم استان یزد، با استفاده از نخود، گوشت گوسفند، رب گوجه‌فرنگی، لیمو عمانی، زعفران، سیب‌زمینی، پیاز، زردچوبه، نمک و فلفل به طبخ و تهیه‌ی این قیمه‌ی دوست‌داشتنی می‌پردازند. پیشنهاد می‌کنیم شما نیز هنگام سفر به یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران، از خورشت قیمه‌نخود آن میل کنید.
خورشت بهآلو
خورشت بهآلو یکی دیگر از غذاهای سنتی و اصیل استان یزد به شمار می‌رود. ترکیب موادی همچون به و آلو، شیرینی و ترشی جالبی را به این غذای لذیذ و فوق‌العاده خوشمزه می‌بخشد. این خورشت از زمره غذاهای ملس محسوب می‌شود چرا که با ترکیب مقداری شکر، می‌توان کمی از ترشی آلو را کاست و در عوض طعمی دلچسب‌تر را بوجود آورد. عطر و بوی وسوسه‌انگیز بهآلو، طرفداران زیادی را در سراسر استان یزد از آن خود کرده است. مردم این استان زیبا با ترکیب موادی مانند: آلو، لپه، پیاز، روغن، مغز ران گوسفند یا گوساله، زردچوبه، زعفران، به، رب گوجه‌فرنگی، شکر، آب لیموترش، فلفل سیاه و زنجبیل این خوراکی خوشمزه و معطر را تهیه میکنند. توصیه می‌کنیم در فصل پاییز که مخصوص طبخ این خورشت دوست‌داشتنی است، به شهر کویری یزد سفر کرده و طعم آن‌را امتحان کنید.
قلیه کدو یزدی
قلیه کدو، غذایی سرشار از آنتی اکسیدان و در واقع نوعی خوراکی ضد سرطان به شمار می‌آید. این غذای مفید و مقوی، از جمله غذاهای سنتی و محلی استان یزد محسوب می‌شود که به دلیل طعمی فوق‌العاده لذیذ و دلچسب، طرفداران زیادی را در سراسر این استان کهن از آن خود کرده است. زنان و مادران هنرمند یزدی، با طبخ این غذای لذیذ که معمولا در فصل پاییز بیش از دیگر فصول تهیه می‌شود، افراد خانواده را در کنار یکدیگر گرد آورده و لحظاتی شیرین را با میل کردن آن به عزیزانشان هدیه میکنند. مردم این استان با استفاده از کدوتنبل، لوبیاقرمز، ماش، روغن، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه، شکر، دارچین، گردو و پودر نارگیل به طبخ این غذای اصیل می‌پردازند. این غذا بهترین گزینه برای درمان سرماخوردگی است و از ویتامین‌هایی مانند E و C برخوردار است که مانع شیوع آنفلوآنزا خواهد شد.
کوفته لپه یزدی
از دیگر غذاهای سنتی و محلی استان یزد، کوفته لپه‌ی یزدی است که با تفاوت‌هایی نسبت به کوفته‌ی مشهور تبریز طبخ می‌شود. این کوفته بسیار لذیذ و معطر بوده و از رایج‌ترین و در عین حال پرطرفدارترین کوفته‌هایی است که در این استان تهیه می‌شود. مادران این استان برای تهیه و طبخ کوفته لپه از لپه، زرشک، پیازداغ، تخم‌مرغ خام و پخته، گوشت چرخ‌کرده، رب‌گوجه‌فرنگی، نمک و ادویه استفاده میکنند. این غذای لذیذ همراه با نان، سبزی‌خوردن، ماست و انواع ترشی میل می‌شود.
کوفته نخودچی یا کوفته یزدی
کوفته نخودچی که به کوفته یزدی نیز شهرت دارد، از جمله غذاهای سنتی در استان یزد است که در میان مردم این استان، بسیار محبوب و پرمصرف محسوب می‌شود. این خوراک لذیذ و خوشمزه با استفاده از موادی مانند گوشت چرخ‌کرده، پیاز، آرد نخودچی، سبزیجات معطر مانند تره و جعفری، نمک، فلفل و زردچوبه تهیه می‌شود.
در ارائه‌ی این مقاله سعی شد تا معروف‌ترین و در عین حال رایج‌ترین غذاهای سنتی استان زیبای یزد را به شما عزیزان معرفی کنیم. اگر علاقه‌مند به آشنایی با شیرینی‌های سنتی این استان کویری و باستانی کشورمان نیز هستید،
منابع و مآخذ : یادگارهای یزد ایرج افشار انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی سال ۱۳۷۴ ایرانشهر پدیا پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری یزد
راهنمای گردشگری استانهای ایران، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتا شناسی
