کودکان شوخی کردن را چطور یاد میگیرند؟
نوزادان قبل از این که بتوانند چهاردست و پا حرکت کنند یا حرف بزنند یا حتی مهارتهای حیاتی زندگی را به دست آورند، میتوانند لبخند بزنند و چیزهای بامزه را تشخیص دهند. آنها میتوانند به صورت مصنوعی بخندند یا گریه کنند بخصوص وقتی نادیده گرفته شدهاند، از چیزی محروم شدهاند یا تلاش میکنند با فردی ارتباط برقرار کنند.
تحقیقات نشان داده کودکان در هشت ماهگی میتوانند شوخی کنند. مثلا کودک هشت ماههای که اجازه یافته تا با سوئیچ ماشین پدر بازی کند، در زمان پس دادن آن، وقتی پدر دستش را برای گرفتن سوئیچ دراز میکند ناگهان دستش را عقب میکشد و لبخند میزند. شوخی کردن، تلاش کودک برای بازی و تحریک دیگران برای تعامل است و نشان میدهد کودک ذهن دیگری و تمایلاتش را درک میکند. تا پیش از این تحقیقات، پژوهشگران فکر میکردند کودکان توانایی خواندن و درک ذهن دیگران را در حدود ۴ تا ۵/۴ سالگی به دست میآورند، اما توانایی شوخی کردن و گول زدن دیگران نشان میدهد کودک از مدتها پیش قادر به درک ذهن دیگران است و میداند ذهن دیگران از ذهن خودش جداست. شواهد نشان میدهد کودکان هشت ماهه با ایجاد شکلکها و صداهای خندهدار، انجام کار عجیب یا مخفیشدن و پیدا شدن ناگهانی میتوانند به طور آگاهانه دیگران را بخندانند.
اما کودکان چطور یاد میگیرند این کار را انجام دهند؟ در واقع آنها به دو ویژگی برای شناخت موضوع بامزه نیاز دارند. اول مولفه اجتماعی یعنی حضور فرد دیگری برای به اشتراک گذاشتن موضوع بامزه و دوم مولفه شناختی یعنی ناهماهنگی است. وقایع خندهدار باعث به هم ریختن انتظارات ما و شرایط روزمره میشود.
وقتی یک موز به عنوان گوشی تلفن به کار میرود یا وقتی یک آدم قوی هیکل با صدای نازکی صحبت میکند یا وقتی از داخل یک جعبه ناگهان یک دلقک بیرون میپرد، ما با یک پدیده غیر معمول روبهرو شدهایم. در تحقیقی به کودکان شش ماهه یک رویداد معمولی را نشان دادند. فردی که از یک فنجان قرمز آب مینوشد. در عین حال یک رویداد غیر معمول هم نشان داده شد. فردی که فنجان قرمز را به عنوان کلاه بر سر گذاشته بود. از والدین خواسته شده بود در زمان نشان دادن پدیده عجیب، هیجان خاصی از خود نشان ندهند. جالب بود که کودکان با وجود این که والدینشان عکسالعمل خنثی داشتند، متوجه مضحک بودن موضوع شدند. این به معنای آن است که کودکان متکی به تعبیر والدینشان از پدیدههای بامزه برای درک خود از بامزگی نیستند. همین نتایج از کار با بچههای پنج ماهه نیز به دست آمده است.
