ساختمان سبز

بررسی‌ها نشان داده استخراج مواد خام، فرآیندهای عمل‌آ‌‌وری و حمل و نقل مواد برای انجام یک طرح ساختمان‌سازی دارای اثرات قابل توجهی برای محیط زیست است. این عملیات در بیشتر موارد آسیب رساندن به نظام‌های اکولوژیکی‌، استفاده از منابع انرژی و آبی، نشر آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای را به همراه دارد. همچنین ساختمان‌سازی فاقد استراتژی سبز (محیط زیستی) اثرات مهمی روی ساکنان بناها دارند. ساختمان سبز یعنی ساختمانی که کمترین آلودگی و مداخله را در محیط زیست ایجاد کند. به هر حال ساختمان فقط یک چهار دیواری نیست بلکه باید به همه جزئیات آن توجه بشود تا هم کارآمد و هم زیبا باشد. ساختمان‌سازی محیط زیستی و ایمن باعث افزایش ارزش طرح‌های ساختمانی و کاهش اثرات سوء بر محیط می‌شود که این نوع روش معمولاً یک یا چند مزیت دارد. بهره‌وری استفاده از منابع انرژی، آب و حفاظت از منابع طبیعی، ارتقای سطح بهداشت و سلامت ساکنان و عموم مردم از آن جمله هستند.

در ساختمان‌های سبز مهمترین مساله، تضمین و تامین سلامت جسمی و روحی انسان‌هاست. ساختمان سبز می‌تواند آینده زمین را که به نظر‌ رو به نابودی است نجات دهد و به نسل‌های بعد فرصت زندگی توام با آسایش و آرامش دهد. ساختمان‌سازی سبز به طور آشکاری اثرات کوتاه‌ مدت و بلند مدت منفی زیست محیطی را کاهش می‌دهد.

یکی از مهمترین اهداف ساختمان سبز کاهش مصرف انرژی گرمایشی، سرمایشی و الکتریکی و همچنین افزایش بازده انرژی ساختمان است.

مزایای ساختمان سبز

ساختمان‌سازی سبز روندی است که در طول عمر ساختمان با محیط زیست و حفظ منابع زمین سازگار است. از طراحی گرفته تا ساخت، بهره‌برداری، نگهداری، تعمیر و تخریب آن با محیط‌ زیست همگام است. ساخت این گونه ساختمان‌ها نیازمند همکاری متقابل اعضای تیم طراحی است. خانه‌های سبز کمترین ناسازگاری و مغایرت ر‌ا با محیط طبیعی پیرامون خود دارند. این ناسازگاری‌ها می‌تواند موجب اتلاف انرژی زیاد، کاهش کیفیت هوای داخلی، مصرف زیاد آب، سر و صدا، بوی نامطبوع، مصرف مواد شیمیایی آلوده کننده و تخریب اکوسیستم پیرامون شود. ایجاد یک برنامه ساختمان سازی سبز‌ برای کاهش مصرف منابع و تولید زباله، بهبود کیفیت هوا و آب، حفظ منابع طبیعی و ایجاد جوامع پایدار  کمک می‌کند. مزایای غیر مستقیم ساختمان‌های سبز شامل بهبود سلامت ساکنان و افزایش بهره‌وری کارکنان است.

کاهش اثرات زیست محیطی

هدف فعالیت ساختمان سازی سبز کاهش تاثیرات زیست محیطی ساختمان‌ها است. بنابراین نخستین قانون در این راستا، آن است که سبز‌ترین ساختمان، ساختمانی است که ساخته نشده باشد! در ساختمان سازی سبز اغلب زیر بنای یک ساختمان کاهش داده می‌شود. در نتیجه نساختن ساختمان بر ساختن ساختمانی سبز ارجحیت دارد.

قانون دوم، تا حدی که ممکن است ساختمان باید کوچک باشد.

قانون سوم، ساختمان سبز باید منجر به پراکندگی (تمایل شهرها به پراکندگی به طور نامنظم) نشود. فرقی ندارد چه اندازه بر روی پشت‌بام فضای سبز ایجاد کنید و یا از چند پنجره دو جداره در ساخت ساختمان استفاده نمایید، در صورتی که شما به پراکندگی کمک نمایید در رسیدن به مقصودتان شکست خورده‌اید. محل‌های متراکم به روستاها و فضاهای سبر ترجیح داده می‌شوند. ساختمان‌ها در برابر مساحت عظیمی از زمین مسئول هستند.

هزینهٔ ساخت و بازدهی

بیشترین مورد نقد شده در بنای ساختمان‌های دوست دار محیط زیست، هزینهٔ آن است. استفاده از لوازم و ابزار جدید و تکنولوژی‌های مدرن که لازمه ساخت ساختمان های سبز است، هزینهٔ بیشتری در فرآیند ساخت بر سازنده تحمیل خواهد کرد. در این بین ضعف عمده حسابگران هزینه، در اطلاع از هزینه‌های اولیه در مقابل هزینهٔ چرخهٔ زندگی است. به عبارت دیگر مثلاً با استفاده مؤثرتر از آب و برق که موجب کاهش هزینهٔ قبض‌های انرژی خواهد شد، می‌توان هم هزینه های اولیه را جبران نمود و هم پس انداز بیشتری داشت.

مزایای زیست محیطی استفاده از خانه سبز‌

• یک ساختمان سبز، از انرژی کم‌تر استفاده می‌کند، از آب و منابع طبیعی کمتر استفاده می‌کند، تلفات و ضایعات کم‌تری را پدید می‌آورد، برای مردم داخل ساختمان، فضای سالم تری را فراهم می‌آورد و از مواد سمی تهی است. به علاوه، یک ساختمان سبز یک جریان تهویه طبیعی برای دستیابی به هوای تازه ایجاد می‌کند و در آن گردش هوا بهتر انجام می‌شود.
• در جایی که ساختمان حرارت مورد نیازش را از خورشید دریافت کرده و الکتریسیته تولید می‌کند و در عین حال، به صورت طبیعی ساختمان را خنک می‌کند، در هزینه‌های تولید انرژی نیز صرفه جویی خواهد شد.
• یک خانه سبز خود یک اکوسیستم کوچک است که فاضلاب را تصفیه می‌کند.
• محوطه سازی خانه سبز به گونه‌ای است که از طریق ایجاد پستی و بلندی، جلوی باد‌های زمستانی را می‌گیرد. بدیهی است که نسیم‌های تابستانی که بر فراز آب‌های جمع شده باران می‌وزند، اثرات خنک کننده‌ای در ساختمان سبز دارند.
• سیستم‌های جمع آوری باران، آب را از جاهای مرتفع به مخزن ذخیره هدایت می‌کنند و در نهایت این آب برای اهداف‌ گوناگونی مانند خنک کردن ساختمان و آبیاری باغ و باغچه، بازیافت می‌شود.
• پشت بام‌ها از گیاهان ویژه اقلیم‌های خشک و گونه‌های گیاهی مقاوم در برابر حرارت پوشیده شده‌اند که از تبادل حرارت در سطح نفوذ نا پذیر بام می‌کاهد. بدین ترتیب حرارتی که به اتمسفر باز می‌تابد کاهش می‌یابد و از آلودگی نوری کاسته شده و ضمناً انرژی هم تولید می‌شود.

ایده طراحی سبز در معماری معاصر

طراحی سبز از روش‌های نوین طراحی است که در دنیای معماری مطرح شده اسـت. تـا بـه حـال بناهـا‌ی مختلفی با استفاده از شیوه‌های طراحی سبز به انجام رسیده ‌یـا در حـال انجـام اسـت. ایـن نـوع از معمـاری در راسـتای توسعه پایدار و در زمینه‌های مختلف انرژی، مصالح، تاسیسات و . . . همراه با بکار گیری تکنولوژی روز، رو به جلو حرکت می‌کند.

معماری سبز نوعی از طراحی را در بر می‌گیرد که در آن هر بنا رضایت ساکنین را در همه زمینـه‌هـای فیزیولـوژیکی و روحی و روانی فراهم کند و ‌با بهره‌گیری سنجیده از راهکارهای توسعه پایدار از مواد طبیعی پایـدار و غیـر مضر برای زندگی انسانی، کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند.‌ این نوع از معماری، طراحی را به این سمت پیش می‌برد که بیشترین استفاده از انرژی خورشید و باد در اولویت قرار گیرد.

بعضی از جنبه‌های معماری سبز ‌شامل موارد زیر است.

• ‌افزایش آسایش، قابلیت زندگی و بهره وری
• ‌بهبود دوام، کیفیت و قابلیت نگهداری
• ‌ثبات وضعیت محیط داخلی
• پس انداز پول به وسیله کم کردن هزینه‌های جاری زندگی
• ‌پی بردن به گزینه‌های ساختمان‌هایی با عملکرد بالای استفاده از انرژی خورشیدی
• ‌انتخاب زمینه مصالح ساختمانی سبز برای کمک به حفاظت محیط زیست.

در حالت کلی معماری سبز این امکان را به کاربر می‌دهد که‌ سلامتی، رضایت و خشنودی، بهـره‌وری و نـشاط سـاکنین خـود را تـأمین مـی‌کنـد‌. بهـره گیـری سـنجیده از راهکارهای تأیید شده معماری پایدار‌، ساخت و ساز با مواد غیر مسموم کننده، استفاده مؤثر از مـصالح بـه دسـت آمده از مواد طبیعی پایدار، اتکا و وابستگی به خورشید برای نور روز، انرژی گرمایی و الکتریکی، از الزامات این طرح‌ها است. تلفیقی معمارانه از این راهکارها در یک ساختمان باعث می‌شود کـه ساختمان سازی ها در جهـت توسـعه پایـدار و معماری پیدار حرکت کند. در کل این حرکت‌ها در جهت استفاده بهینه از انرژی‌هائی است که از آن به عنوان انرژی پاک نام برده می‌شود.

دیوار سبز

‌دیوار سبز به دیواری گفته می‌شود که تقریباً یا به طور کامل با گیاهان در حال رشد پوشانیده شده باشد. این گونه از دیوارها معمولاً شامل سیستم آبرسانی نیز هستند. اینگونه از دیوارها در برخی موارد با نام باغچه عمودی نیز نامیده می‌شوند. ساخت این گونه دیوارها به گرم نگه داشتن فضای داخلی ساختمان‌ها کمک بسیار زیادی می‌کند.

این کار از جهت زیبا سازی منظره بیرونی ساختمان نیز بسیار کار آمد است. به غیر از اینکه اینگونه گیاهان نمای  زیبایی را به وجود می‌آورند باعث دید بهتر افراد نیز خواهد شد. اگر این دیوار‌ها بسیار بزرگ درست شده باشند باعث شادابی بیشتر شهر نیز خواهد شد.

بام سبز

بام‌های سبز مدرن که از سیستم لایه‌های پیش ساخته تشکیل می‌شوند، نسبتاً پدیده‌ای نو هستند. این نوع بام‌ها در دهه ۱۹۶۰ در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند. گرچه این بام‌ها در شمال اروپا‌ کاملاً رواج داشته است، اما شکل مدرن و شهری آن در آلمان و آمریکا متولد شد. بر اساس برآوردهای موجود، امروزه حدود ۱۰ درصد از کل بام‌های آلمان، بام سبز هستند. ایالات متحده نیز بام‌های سبز قابل توجهی دارد، اما تعداد آن‌ها به اندازه اروپا نیست.‌

انواع بام‌های سبز

• بام‌های سبز می‌توانند بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز، در انواع متمرکز، فشرده، نیمه متمرکز و گسترده یا وسیع طبقه‌بندی شوند.
• بام‌های سنتی سبز که نیازمند عمق متعارفی از خاک برای رشد گیاهان حجیم و چمن معمولی هستند، به‌عنوان بام‌های سبز متمرکز مطرحند. این نوع بام‌ها نیازمند آبیاری، کوددهی و سایر مراقبت‌ها هستند.
• در مقابل، بام‌های سبز وسیع یا گسترده، به عنوان سیستم‌های خودنگهدار در نظر گرفته شده و به حداقل تاسیسات نگهداری (شاید تنها یک‌بار در سال هرس یا کوددهی برای افزایش رشد گیاهان) نیاز دارند.
• این نوع از بام‌های سبز می‌توانند در لایه بسیار نازکی از خاک که اغلب از کودهای آلی با فرمول ویژه استفاده می‌شود، قرار گیرند. بدین ترتیب بام‌های متمرکز، محیط کشت ژرف و عمیقی دارند و در دسترس هستند و می‌توانند به عنوان یک فضای باز در نظر گرفته شوند.
• طبقه‌بندی دیگر در خصوص بام‌های مسطح و شیبدار است. بام‌های سبز شیبدار، مشخصه برجسته بسیاری از ساختمان‌های اسکاندیناویایی هستند که نیازمند طراحی ساده‌تری در قیاس با بام‌های تخت می‌باشند. چرا که شیب بام باعث کاهش خطر نفوذ آب از طریق سازه بام خواهد شد. در بام‌های سبز شیب دار از لایه‌های آب‌بندی و زهکشی کمتری نسبت به بام تخت استفاده می‌شود.

سودهای محیطی بام‌های سبز

• کاهش گرما
• ‌‌خنک کردن ساختمان بین ۵۰ تا ۹۰ درصد
• فیلتر کردن آلودگی‌های هوا و دی اکسید کربن که به کاهش بیماری‌های تنفسی مانند آسم کمک می‌کند.
• فیلتر کردن آلودگی‌ها و فلزهای سنگین از آب باران
• کمک به عایق کردن ساختمان در برابر آلودگی صوتی
• ایجاد زیست‌گاه طبیعی
• کاهش متوسط دمای محیط‌های شهری در فصل گرما
•  تزئین بام‌ها و زیبا شدن محیط با پوشش گیاهی