چرا دچار ضعف و بی حالی میشویم؟
ضعف
در این مقاله میخوانید:
ضعف به چه معناست؟
ضعف، به معنای کاهش قدرت در یک یا چند عضله است. ضعف ممکن است عمومی باشد و در کل بدن احساس شود، یا ممکن است به طور انحصاری روی یک عضله یا گروه عضلانی تأثیر بگذارد.
بسیاری از افراد از اصطلاحاتی مانند خستگی یا کمبود انرژی به عنوان مترادف ضعف استفاده میکنند.
ضعف و بی حالی اغلب به تدریج ظاهر میشود و کارهایی را که به سادگی انجام میدادید، دشوار میکند. ضعف و بی حالی تاثیر دومینو بر سلامتی دارد. ضعف، متابولیسم بدن را کند میکند، به تدریج فشار بیشتری به مفاصل وارد میشود، تعادل از بین میرود و میزان حرکت فرد محدود میشود.
علتهایی که باعث میشوند احساس ضعف و بی حالی کنید:
همهی ما از سن ۳۰ و ۴۰ سالگی شروع به از دست دادن فیبرها و تودهی عضلانی میکنیم و عملکرد خود را به تدریج از دست میدهیم و احساس ضعف میکنیم. فراتر از افزایش سن، دلایل زیادی برای ضعف وجود دارد. در زیر به بررسی علتهایی میپردازیم که باعث میشوند دچار ضعف و خستگی شوید:
خواب کافی ندارید
کمبود خواب باعث خستگی میشود و میتواند بر سلامت شما تأثیر منفی بگذارد.
هر شب ۷ تا ۸ ساعت بخوابید. سعی کنید هر شب در ساعت مشخصی بخوابید و هر روز صبح در ساعت مشخصی بیدار شوید. اطمینان حاصل کنید که تشک شما راحت است، اتاق به اندازهی کافی تاریک و خنک است. نیم ساعت قبل از خواب از تلفن همراه و تلویزیون استفاده نکنید و هنگام خواب آنها را خاموش کنید. درد مزمن، سندرم پاهای بی قرار، شیفت کاری در شب و حضور نوزادان کوچک در منزل که در طول شب نمیخوابند، باعث اختلال در خواب شده و فرد را خسته و بی حال میکنند.
میتوانید برای درمان اختلالات خواب به روانپزشک مراجعه کنید.
آپنهی خواب
آپنهی خواب یک اختلال جدی در خواب است که مبتلایان به این بیماری، مدت کوتاهی در طول خواب دچار وقفه در تنفس میشوند. اکثر بیماران از این اتفاق آگاه نیستند. این بیماری میتواند باعث خروپف بلند و خستگی در طول روز شود.
اضافه وزن، سیگار کشیدن و مصرف الکل میتواند علائم آپنهی خواب را بدتر کند. سیگار را ترک کنید، از مصرف الکل خودداری کنید و وزن خود را کاهش دهید. همچنین ممکن است پزشک برای درمان آپنهی خواب، دستگاه CPAP را تجویز کند که به شما در باز نگه داشتن راههای هوایی هنگام خواب کمک میکند.
انرژی کافی ندارید
آنچه میخورید یا حتی نمیخورید، میتواند در میزان انرژی شما تاثیر بگذارد. تغذیهی ناکافی یا خوردن غذاهایی که مقوی نیستند باعث میشود احساس کمبود انرژی و ضعف داشته باشید. اگر غذاهایی مصرف میکنید که قند آنها در بدن زود تجزیه و مصرف میشود، احتمالا پس از مدت کوتاهی احساس ضعف میکنید.
رژیم غذایی متعادلی داشته باشید به طوری که از میوهها، سبزیجات، غلات و پروتئین استفاده کنید. از مصرف غذاهای بی ارزش و سرشار از قند و چربی خودداری کرده یا مصرف آنها را محدود کنید.
کم خونی
کم خونی فقر آهن یکی از دلایل عمدهی ضعف و خستگی در زنان است. کم خونی زمانی اتفاق میافتد که سطح هموگلوبین در فرد پایین باشد، که اغلب به دلیل کمبود آهن است. گلبولهای قرمز وظیفهی حمل و نقل اکسیژن در بدن را به عمده دارند و آهن جز اصلی این سلولها است. بدون آهن کافی، بدن شما اکسیژن مورد نیاز برای تامین انرژی را دریافت نمیکند. زنانی که دورههای قاعدگی آنها طولانی است، زنانی که میزان خونریزی قاعدگی در آنها زیاد است یا زنانی که باردار هستند ممکن است در معرض خطر کم خونی فقر آهن باشند.
علائم دیگر کم خونی عبارتند از: سرگیجه، تنگی نفس، سردرد، سرد بودن دست و پا و ضربان قلب نامنظم.
اگر به دلیل کمبود آهن، کم خون هستید ممکن است بتوانید آهن بدن را از طریق رژیم غذایی دوباره بازگردانید. گوشت، لوبیا، سیب زمینی، کلم بروکلی، آجیل، غلات غنی شده از آهن و برنج قهوهای از منابع غنی آهن هستند. در صورت نیاز، پزشک برای شما مکملهای آهن را تجویز خواهد کرد.
بیماری آدیسون
فرد مبتلا به بیماری آدیسون ممکن است دچار خستگی مزمن یا کاهش اشتها شود. این بیماری زمانی اتفاق میافتد که غدد فوق کلیوی فرد به اندازهی کافی هورمونهای کورتیزول و آلدوسترون را تولید نمیکنند.
علاوه بر ضعف عضلانی، سایر علائم رایج بیماری آدیسون عبارتند از: خستگی مزمن، کاهش وزن، از دست دادن اشتها و دل درد.
کم کاری تیروئید
تیروئید غدهای است که متابولیسم بدن را تنظیم میکند. تیروئید همچنین تنظیم میکند که سوخت اولیهی بدن با چه سرعتی به انرژی لازم برای انجام عملکردهای بدن تبدیل شود. تیروئید کم کار یا کم کاری تیروئید باعث میشود علائمی مانند خستگی، کمبود انرژی، ضعف، افسردگی یا اختلالات خلقی، افزایش وزن، احساس سرما، خشکی پوست و مو، دوره های قاعدگی نامنظم، ضربان قلب آهسته، درد مفاصل و عضلات و مشکلات باروری در فرد ایجاد شود.
با آزمایش خون میتوان ابتلا به کم کاری تیروئید را تایید کرد. خبر خوب این است که این بیماری به خوبی به داروها و هورمونهای جایگزین تیروئیدی پاسخ میدهد.
افسردگی
افسردگی علاوه بر اینکه میتواند باعث ایجاد ناراحتی و اضطراب میشود، میتواند علائم جسمانی از جمله ضعف، خستگی، بی خوابی و درد را نیز ایجاد کند. بسیاری از درمانها از جمله ورزش منظم، روانکاوی و داروها میتوانند به رفع علائم افسردگی کمک کنند.
کافئین اضافی
اکثر افراد برای کمک به بیدار ماندن یا متمرکز شدن روی فعالیتهای روزمره، از کافئین استفاده میکنند. مصرف کافئین در حد متوسط، هوشیاری و انرژی را بهبود میبخشد. اما مصرف بیش از حد کافئین میتواند باعث لرزش، افزایش ضربان قلب یا تپش قلب، فشار خون بالا، اضطراب و بی خوابی شود. علاوه بر این، پس از دفع کافئین از بدن و از بین رفتن اثرات کافئین، فرد در وضعیت کمبود کافئین قرار میگیرد و احساس خستگی و ضعف میکند.
اگر مقدار زیادی قهوه، چای یا نوشابههای حاوی کافئین مینوشید یا داروهایی که دارای کافئین هستند مصرف میکنید، باید به تدریج و آهسته از این نوشیدنیها، مکملها یا داروها خداحافظی کنید. اگر ناگهان مصرف کافئین را به طور کامل قطع کنید، ممکن است دچار علائم ترک کافئین شوید، بنابراین به آرامی مصرف کافئین را قطع کنید. برای شروع، هر روز آب بیشتری بنوشید و نوشیدنیهای حاوی کافئین کمتری را مصرف کنید.
دیابت
دیابت چگونه میتواند باعث خستگی و ضعف شود؟ دیابت زمانی ایجاد میشود که بدن انسولین کافی تولید نمیکند یا نمیتواند از انسولین به طور مناسب استفاده کند. زمانی که فرد به دیابت مبتلا است، وقتی قند خون خیلی بالا است، بدن نمیتواند از قند برای تامین انرژی استفاده کند و قند در جریان خون باقی میمانند و فرد احساس خستگی میکند. افت قند خون به این معنی است که فرد سوخت کافی برای تامین انرژی را ندارد و در نتیجه احساس خستگی میکند.
دیابت قابل کنترل است. پزشکان برای کنترل دیابت، تغییر سبک زندگی از جمله رژیم غذایی و ورزش را توصیه میکنند. همچنین ممکن است برای کنترل بیماری، انسولین یا سایر داروهای کنترل کنندهی سطح قند خون برای درمان دیابت تجویز شوند.
کمبود آب بدن
همهی ما میدانیم که آب تشنگی را رفع میکند، اما آیا میدانستید که کمبود آب میتواند شما را خسته کند؟ زمانی که احساس تشنگی میکنید، درواقع بدنتان کم آب شده است.
اگرچه هر مایعی به آبرسانی بدن کمک میکند، اما آب بهترین گزینه است زیرا آب فاقد قند، کالری و کافئین است. اکثر متخصصان مصرف حدود ۸ لیوان آب در روز را توصیه میکنند. اما اگر ورزش میکنید یا در یک محیط گرم زندگی و کار میکنید، ممکن است به مقدار آب بیشتری نیاز داشته باشید. اگر به خوبی هیدراته باشید و میزان آب بدن شما کافی باشد، ادرار شفاف یا زرد کمرنگ است. اگر ادرار تیره باشد، ممکن است به مصرف مایعات بیشتری احتیاج داشته باشید.
بیماری قلبی
آیا هنگام فعالیتهای روزمره مانند خرید، نظافت یا بالا رفتن از پلهها خسته میشوید؟ هنگامی که قلب قادر به پمپاژ خون به تمام بافتهای بدن نباشد، خون را از اندامهای انتهایی به سمت اندامهای حیاتی هدایت میکند و باعث صرفه جویی در منابع انرژی میشود. این موضوع میتواند باعث ضعف و خستگی شود و ممکن است نشانهای از بیماری قلبی باشد.
بیماری قلبی یک بیماری جدی است و نیاز به درمان دارد، بنابراین با پزشک خود صحبت کنید. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به عنوان مثال رژیم غذایی و ورزش، داروها و فیزیوتراپی میتوانند در کنترل بیماری قلبی و بازگشت به فعالیتهای روزمره به شما کمک کنند.
عفونت ادراری بدون علامت
علائم رایج عفونت ادراری (UTI) شامل درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن، یا احساس نیاز به ادرار فوری یا تکرر ادرار است. اما UTI میتواند باعث خستگی و ضعف نیز شود.
اگر به UTI مشکوک هستید، به پزشک خود مراجعه کنید. درمان معمول برای عفونت ادراری، آنتی بیوتیک است که میتواند طی ۱ یا ۲ هفته این بیماری را درمان کند و ضعف، خستگی و دیگر علائم را کاهش دهد.
عدم تعادل الکترولیتها
الکترولیتها به عملکرد صحیح عضلات، عصبها، قلب و مغز کمک میکنند. تغییر مقادیر الکترولیتهایی مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم و منیزیم میتواند باعث ضعف عضلات شود. عوامل خطر برای عدم تعادل الکترولیتها عبارتند از: از دست دادن مایعات از طریق تعریق، استفراغ یا اسهال، شیمی درمانی، رژیم غذایی نامناسب و مصرف داروهای سرکوب کنندهی سیستم ایمنی.
عفونتها
برخی از بیماریهای عفونی میتوانند باعث ضعف، خستگی و بی حالی شوند. آنها عبارتند از:
آنفولانزا
ویروس آنفولانزا میتواند باعث ضعف عضلانی، تب، گلودرد، سرفه و خستگی شود.
بیماری لایم
بیماری لایم یک بیماری التهابی است که به دنبال گزش کنهی آلوده ایجاد میشود. علائم بیماری لایم میتواند حاد یا مزمن باشد و شامل تب، بثورات پوستی، سفتی گردن، بی حسی، ضعف عضلانی و خستگی باشد.
ویروس ابشتن بار
ویروس ابشتن بار میتواند منجر به ضعف عضلانی و همچنین خستگی غیرقابل توضیح، بثورات پوستی، سردرد و از دست دادن اشتها شود.
سفلیس
این عفونت مقاربتی میتواند باعث ضعف عضلات و همچنین سردرد، خستگی، گلودرد و کاهش وزن شود.
توکسوپلاسموز
توکسوپلاسموز یک عفونت انگلی است که باعث سردرد، خستگی، تب پایین و تشنج میشود.
مننژیت
مننژیت یک عفونت جدی است که باعث التهاب در مغز و نخاع میشود. علاوه بر ضعف، علائم دیگر مننژیت میتواند شامل تب، سفتی گردن، حالت تهوع، استفراغ و افزایش حساسیت به نور باشد.
اچ آی وی (HIV)
اچ آی وی میتواند باعث ضعف عضلانی پیشرونده در برخی از افراد، به ویژه افرادی که تحت درمان نیستند، شود.
فلج اطفال
فلج اطفال میتواند باعث ضعف و حساسیت عضلانی شود.
هاری
این بیماری در اثر تماس با بزاق حیوانات آلوده ایجاد میشود. علائم هاری میتواند شامل خستگی، سردرد، گیجی، تشنج و همچنین ضعف و اسپاسم عضلانی باشد.
داروها
برخی از داروها میتوانند باعث ایجاد عوارض جانبی مانند ضعف عضلانی و خستگی شوند. اگر داروهایی که باعث این عوارض میشوند، قطع نشوند میتوانند باعث تغییرات دائمی شوند.
داروهایی که معمولا میتوانند باعث ضعف شوند شامل استاتینها (داروهایی که برای کاهش سطح کلسترول استفاده میشوند)، برخی از آنتی بیوتیکها (از جمله سیپروفلوکساسین و پنی سیلین) و مسکنهای ضد التهابی (مانند ناپروکسن و دیکلوفناک) هستند.
استفاده طولانی مدت از استروئیدهای خوراکی نیز باعث ضعف و تحلیل رفتن عضلات میشود. این یکی از دلایلی است که پزشکان سعی میکنند تا جای ممکن از تجویز استروئیدهای طولانی مدت برای بیماران خودداری کنند.
داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد HIV و اینترفرون (که در بعضی از سرطانها و برای درمان بیماری MS استفاده میشود) نیز میتوانند باعث احساس ضعف در فرد شوند.
الکل و سیگار
استفادهی طولانی مدت از الکل میتواند باعث ضعف عضلات شانه و ران شود.
سیگار کشیدن میتواند به طور غیر مستقیم عضلات را ضعیف کند. سیگار کشیدن باعث تنگی عروق شده و منجر به بیماری شریانی محیطی میشود.
سندرم خستگی مزمن (CFS) و فیبرومیالژیا
این تشخیص به خستگی غیرقابل توجیهی گفته میشود که پزشک نمیتواند آن را با یک بیماری پزشکی ارتباط دهد. سندرم خستگی مزمن و فیبرومیالژیا، بیماریهایی هستند که میتوانند باعث خستگی مداوم و غیرقابل توجیهی شوند که بیش از ۶ ماه در فعالیتهای روزمره تداخل ایجاد میکنند. علائم دیگر شامل مشکلات خواب، ضعف عضلانی، درد، سرگیجه و اختلال در تمرکز هستند.
هر دو بیماری، مزمن هستند و هیچ درمانی برای آنها وجود ندارد. اما تغییر سبک زندگی اغلب میتواند به کاهش علائم خستگی کمک کند. این استراتژیها شامل تغییر عادتهای نامناسب خواب، محدود کردن مصرف کافئین، تاریک نگه داشتن اتاق خواب، ساکت بودن مکان خواب، یوگا، ورزشهای سبک و داشتن یک رژیم غذایی متعادل هستند.
علت ضعف چگونه تشخیص داده میشود؟
گزینههای زیادی برای تشخیص علت ضعف وجود دارد. تعیین علت اصلی به پزشک کمک میکند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کند.
وقتی به پزشک مراجعه میکنید، علائم شما و زمان بروز آنها را بررسی میشوند. این کار به پزشک کمک میکند تا علت ضعف و بی حالی را پیدا کند.
آزمایش خون، آزمایش ادرار و همچنین تصویربرداریهایی مانند عکس اشعهی ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن و سونوگرافی از آزمایشاتی هستند که در تشخیص علت زمینهای ضعف به پزشک کمک میکنند.
اگر مشکوک به حملهی قلبی یا سکته مغزی باشید، پزشک اسکن مغز و الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) را درخواست میکند.
گزینههای درمانی برای ضعف و بی حالی چیست؟
هنگامی که پزشک علت زمینهای ضعف را پیدا کند، بر اساس تشخیص میتوان گزینههای درمانی مناسب را در پیش گرفت. درواقع درمان ضعف بر اساس علت زمینهای انجام میگیرد.
ورزش میتواند به تقویت بدن کمک کند. مطالعات نشان میدهند افرادی که به طور منظم ورزش میکنند نسبت به افرادی که ورزش نمیکنند احساس ضعف و خستگی کمتری دارند.
مراقبت از سلامت جسمی از اقدامات پیشگیرانهی مفید است. نوشیدن مایعات فراوان و استراحت کافی میتواند به بهبودی ضعف کمک کرده و همچنین از آن جلوگیری کند.
