رشد ناموزون شهرها و خطر فجایع زیست‌محیطی
سازمان ملل نتایج یک پژوهش درباره شهرهایی که در خطر فجایع زیست‌محیطی قرار دارند را منتشر کرد. این پژوهش را دانشگاه سازمان ملل با مساعدت گروهی از کار‌شناسان مسائل زیست‌محیطی در کشورهای در حال توسعه به انجام رسانده است. بر اساس این پژوهش، شهرهایی با توسعه ناموزون بیش از دیگر شهرها در خطر فجایع زیست‌محیطی قرار دارند.
ریزش زمین در فرانسه. همه کشورها در خطر فجایع زیست‌محیطی قرار دارند. مهم رشد موزون یا ناموزون است.
کار‌شناسان سازمان ملل بر آن‌اند که هرگاه در حاشیه شهرهای بزرگ، شهرک‌هایی به طور غیر قانونی سربرآورند، سیستم‌های اعلام فاجعه و امکان مهار کردن آن به درستی عمل نمی‌کنند.
سازمان ملل بر اساس این پژوهش شهرهای در خطر فاجعه را فهرست کرده است. در این فهرست شهر آواگادو در کشور بورکینا فاسو با ۱/۲ میلیون نفر جمعیت از بالا‌ترین رقم رشد جمعیت برخوردار است. شهر واناتوآ بیش از بقیه شهرهای جهان در خطر فجایع زیست‌محیطی قرار دارد. در جایگاه بعدی شهرهای فیلیپین، تونگا، گواتمالا و بنگلادش قرار دارند. این شهرها و کشورها در معرض سیل، زلزله، سونامی، طوفان و آتش‌فشان و ریزش زمین‌اند. امن‌ترین کشورهای جهان از نظر فجایع زیست‌محیطی قطر و مالتا هستند.
۲۲ کشور جهان، از جمله ایران در این فهرست لحاظ نشده‌اند. سازمان ملل به اطلاعات موثق در این کشورهای دسترسی نداشته است. ایران در خط زلزله قرار دارد. علاوه بر زلزله، آلودگی هوا و همچنین خشکسالی نیز تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ ایران را تهدید می‌کند.
به گفته مرتضی میرباقری، قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی «اکنون در ایران ۹ میلیون نفر در شهرهای بزرگ کشور حاشیه‌نشین هستند.» رشد حاشیه‌نشینی یکی ز ملاک‌های پژوهش سازمان ملل در فاجعه‌پذیری کلانشهرهای جهان است.
سازمان ملل در پژوهش‌اش پیرامون شهرهایی که در خطر فجایع زیست‌محیطی قرار دارند، بیشتر بر احتمال وقوع زلزله و دیگر فجایع طبیعی مانند سیل تأکید کرده. بی‌ثباتی سیاسی و خطر وقوع جنگ‌های مذهبی و قومی در این پژوهش لحاظ نشده است.
ژاپن به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش بیشتر از دیگر کشورهای صنعتی در معرض فجایع زیست‌محیطی قرار دارد. هلند هم به این دلیل که ۵۱ درصد از مساحتش پایین‌تر از سطح دریاست، در خطر است.
پژوهشگران سازمان ملل برای اندازه‌گیری میزان فاجعه‌پذیری یک کلانشهر به عوامل زیر توجه داشتند:
– جمعیت شهر
– وضع مسکن، راه‌ها و جاده‌ها و شبکه آب و فاضلاب در یک شهر
– وضع اقتصادی مردم و تغذیه و بهداشت و سلامت آنان
– موقعیت سیاسی و تأمین اجتماعی ساکنان یک شهر
– آموزش و پرورش، پژوهشکده‌ها و شیوه‌های اعلام خطر در یک شهر
فاجعه‌پذیری یک شهر در این پژوهش بر اساس میزان خطرات زیست‌محیطی و همچنین آمادگی شهر در هشداردهی به ساکنانش اندازه‌گیری شده است.
