آکوا اسکیپینگ (علم و هنر تزئین آکواریوم)

حتما اکواریوم هایی را دیده اید که با گیاهان طبیعی، دکورهای سنگی، بسترهای ماسه ای و سنگ ریزه های رنگی تزئین شده اند و به اندازه ای چشم نوازند که ببیننده را تا ساعت ها مجذوب خود می کنند. آیا این اکواریوم ها بدون هیچ دانش و تجربه ای پیاده سازی و دکوربندی شده اند؟ تا به حال به این نکته توجه کرده اید که تزئین و دکوربندی اکواریوم ها نیز نیازمند تحقیق و کسب دانش است؟ آکوا اسکیپینگ یا صحیح تر آکوا سکیپینگ همان هنر و علمی است که به شما در پیاده سازی یک اکواریوم خیره کننده و جذاب کمک خواهد کرد.

آکوا اسکیپینگ چیست؟

آکواریوم هایی که گیاهان زیبا را در خود جای داده اند، با شن های سفید و رنگی تزیین شده اند و قطعات چوبی روی سطح آب آنها وجود دارد بسیار چشم نوازند. در واقع به این هنر، یعنی تزئین آکواریوم با استفاده از ترکیب بندی و طراحی سنگ، چوب، گیاه و…، آکوا اسکیپینگ می گویند. مبدع این سبک تاکاشی آمانوی ژاپنی است. وی یکی از تأثیرگذارترین افراد در زمینۀ طراحی و زیبایی شناسی آکواریوم (به ویژه آکواریوم آب شیرین) می باشد. وی سبک طبیعت ژاپنی در آکواریوم را در دهۀ ۱۹۸۰ معرفی کرد. سبک ویژه ای که در آن به تقلید از زیبایی های طبیعت و باغبانی با استفاده از انواع سنگ و گیاه در آکواریوم می پردازد. در این سبک در واقع هدف طبیعت گرایی و نزدیک شدن آکواریوم به زیبایی هایی است که در طبیعت بکر وجود دارد. این زیبایی ها در طبیعت با نیروهای فرسایشی، رسوبی و رشد گیاه، و بدون دخالت انسان بوجود می آید و در محیط آکواریوم نیز این سبک سعی دارد تا با ترکیب قطعات چوبی، شن، گیاه و… به زیبایی طبیعی نزدیک شود. در واقع تاکاشی آمانو پیشنهاد می کند تا افراد با رفتن به رودخانه ها و دریاچه های طبیعی، از زیبایی های آن الهام بگیرند و با بالا بردن درک و شناخت خود از طبیعت، بتوانند با یک طراحی اسرار آمیز و طبیعی، زیبایی را در آکواریوم خود بوجود آورند.

تاکاشی آمانو کیست؟

تاکاشی آمانو، موسس و رئیس شرکتی بزرگ و مشهور با نام آکوادیزاین آمانو (ADA) است. وی یک عکاس، طراح و علاقه مند به آکواریوم بود که کتاب هایی چون دنیای آکواریوم طبیعی و بهشت آکواریوم گیاهی را نوشته است که مطالعۀ آن به علاقه مندان آکواریوم کمک بسیاری می کند. امروزه تاکاشی آمانو را با علم تزیین آکواریوم آب شیرین می شناسند؛ چراکه او در زمینۀ طراحی آکواریوم های آب شیرین زحمات بسیاری کشید و توانست با الهام از زیبایی های طبیعت آکوا اسکیپینگ را بوجود آورد. تخصص دیگر آقای آمانو عکاسی از طبعیت بود. وی در سخنرانی های مختلفی که در سراسر جهان انجام می داد، افراد را به ثبت زیبایی های طبیعت تشویق و ترغیب می کرد. بسیاری از عکس های آمانو، با تکیه و تمرکز بر طبیعت دست نخورده گرفته شده است و میتوان ادعا کرد که وی سبک آکوا اسکیپینگ را نیز با همین ایده، یعنی «طبیعت دست نخورده» یا «بکر» بوجود آورده است. شهرت دیگر آمانو، کشف گونه ای از میگوی آب شیرین است که به نام خود او ثبت شده است. amano shrimp گونه ای از میگوهای آب شیرین است که قابلیت خوردن مقادیر زیادی جلبک را در آکواریوم های گیاهی دارد. تاکاشی آمانو در سال ۱۳۹۴ و در سن ۶۱ سالگی، به علت بیماری ذات الریه در ژاپن درگذشت و علاقه مندانش را در اندوه فرو برد.

محور اصلی علم آکوا اسکیپینگ چیست؟

در یک جمله می توان محور اصلی علم آکوا اسکیپینگ را شناخت و درک طبیعت، و پیاده سازی زیبایی های آن در آکواریوم دانست. در واقع همانطور که آقای تاکاشی آمانو پیشنهاد می کند تا علاقه مندان به زیبا سازی آکواریوم مدام به طبیعت بکر سفر کنند و رودخانه ها و دریاچه ها را تماشا کرده و از آن الهام بگیرند، سبک آکوا اسکیپینگ نیز به مشتاقانش توصیه می کند تا با درک طبیعت و شناخت زیبایی های طبیعی آن و کشف رمز و راز ترکیبات زیبایش، آنرا در آکواریوم خود نیز پیاده سازی کند.

ویدیو پیاده سازی یک منظره ابی در اکواریوم توسط تاکاشی آمانو

راز «نسبت طلایی» و ارتباط آن با آکوا اسکیپینگ

قانون نسبت طلایی یا همان قانون یک سوم، یکی از قوانین معروف در محاسبات یونانی است. این قانون به اشکال مختلف در هنر استفاده می شود و در واقع آزمایشات گوناگون نشان داده است که در جلب نظر انسان به لحاظ زیبایی شناسی کاملا موثر است. این نسبت را در آکواریوم و در سبک آکوا اسکیپینگ نیز به کار می بندند. البته نباید فراموش کرد که استفاده از این قانون در این سبک هیچ اجباری ندارد، اما چون «نسبت طلایی» در طبیعت هم وجود دارد می تواند به چشم نوازی آکواریوم کمک بسیاری کند. یکی از نکاتی که دربارۀ چیدمان آکواریوم با این نسبت وجود دارد این است که مخزن هایی با گنجایش کمتر از ۱۹۰ لیتر نقطه کانونی را برجسته خواهند کرد، اما مخزن های بزرگتر از ۱۹۰ لیتر به نقطۀ کانونی دیگری نیز نیاز خواهند داشت. به این ترتیب اگر آکواریوم را به خطوط عمودی و افقی تقسیم کنیم، به نحوی که به نه بخش تقسیم شود، هر کجا خطوط یکدیگر را قطع کنند نقطۀ طلایی آکواریوم محسوب می شوند و می توانند برای جلب توجه بیشتر مورد توجه قرار گیرند. در آکوا اسکیپینگ طراح معمولا گیاه و یا چوب اصلی را در این نقاط قرار می دهد.

اهمیت پرسپکتیو در آکوا اسکیپینگ

پرسپکتیو یا همان عمق بخشیدن به طراحی آکواریوم یکی از نکات مهم آکوا اسکیپینگ است. در این روش با کاشت صحیح گیاهان و به کارگیری دقیق و حساب شدۀ چوب و صخره می توان به آکواریوم عمق بخشید. نباید فراموش کرد که نسبت طلایی یا همان قانون یک سوم نیز تأثیر بسیاری در جلب توجه و زیبایی شناسی جهت عمق بخشیدن به آکواریوم دارد. برای عمق بخشیدن به آکواریوم در سبک آکوا اسکیپینگ کافی است با دقت، نقاط مختلفی را در مخزن برای استفاده و چیدمان تزئینات مورد استفاده قرار داد. فاصلۀ تزئینات با جدارۀ طولی آکواریوم می تواند به کار عمق بخشد. روشن است که توجه به نسبت طلایی نیز می تواند در زیبایی هرچه بیشتر طراحی بسیار موثر باشد.

چیدمان ها در آکوا اسکیپینگ

در طراحی آکواریوم سه روش چیدمان وجود دارد: ۱. چیدمان u شکل ۲. چیدمان مثلثی ۳. چیدمان جزیره ای. در چیدمان u شکل سمت چپ و راست آکواریوم (با در نظر گرفتن قانون نسبت طلایی) بلندتر از سایر قسمت ها چیده می شوند و به این ترتیب فضای مرکز برگزیده می شود. در روش مثلثی بلندترین وسیلۀ تزئین (که می تواند گیاه، چوب یا هرچیز دیگری باشد) در وسط آکواریوم قرار می گیرد و هرچه به دو طرف آکواریوم حرکت می کند، ارتفاع آن کاهش می یابد. این چیدمان نیز با الهام از طبیعت خلق شده و به بیننده حس حرکت از مرکز به سمت کناره ها را القا می کند. در چیدمان جزیره ای نیز که بیشتر مختص آکواریوم های بزرگ است، تمام تمرکز تزئینات به چند نقطه اختصاص می یابد. آرایش مثلثی در این چیدمان نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد، اما آنچه قابل توجه است، جدا بودن نقاط اتکای تزئینات در چیدمان است.

سبک های معروف آکوا اسکیپینگ

در طراحی و تزیین آکوا اسکیپینگ، سبک های متنوع و در عین حال جذاب زیادی وجود دارند. به عنوان نمونه می توان به سبک هلندی، سبک ژاپنی و سبک جنگلی اشاره کرد. در سبک هلندی آکوا اسکیپینگ، آرایش سرسبز و استفاده از انواع مختلف گیاه در رنگ های گوناگون مورد توجه قرار می گیرد. در سبک ژاپنی یا سبک طبیعت، بیشتر از چیدمان مثلثی با تزئینات سنگی (غالبا سنگ های خاکستری رنگ) استفاده می شود. سبک ایواگومی نیز که زیر مجموعۀ سبک ژاپنی است، با استفاده از ترکیب سنگ های کوچک، متوسط و درشت شکل می گیرد و نمایانگر سادگی و تعهد به ایجاد یک محیط طبیعی است. در سبک جنگلی نیز آکواریوم با استفاده از گیاه تزئین شده و گره خوردگی برخی از گیاهان و پیچیده شدن آنها به یکدیگر، در واقع جنگ وحشی و بکر را در ذهن بیننده تداعی می کند. باید گفت آکوا اسکیپینگ محدود به این سبک ها نیست و در واقع ذوق و سلیقۀ هنرمندانه هر علاقه مند می تواند سبکی منحصر به فرد و زیبا برای او بوجود آورد!

آزادی عمل در آکوا اسکیپینگ

شاید از آنچه تا اینجای کار دربارۀ آکوا اسکیپینگ از نظر گذرانده اید، به این نتیجه رسیده باشید که قوانین و محدودیت هایی در این سبک وجود دارد که حتما باید به آنها عمل کرد. اما واقعیت چیز دیگری است. در واقع باید گفت آکوا اسکیپینگ یا علم و هنر تزیین آکواریوم هیچ قانون سخت و شکننده ای ندارد و هرآنچه در آن اتفاق می افتد، در واقع با الهام از طبیعت و در نظر گرفتن چند نکتۀ کلیدی و مهم است. به بیان دیگر اگر در هنگام چیدمان آکواریوم به الگوهای موجود در طبیعت توجه شود، سادگی و در عین حال شکوه تزئینات می تواند حس آرامش و زیبایی منحصر به فرد طبیعت را در کار بوجود آورد.