ادغام گروهیِ کهکشانها چگونه رخ میدهد؟
اخترشناسان با کاوش در پهنای فضا که تقریباً ۹۰ درصد جهان قابل مشاهده را در بر میگیرد، نقطهی آغاز انباشت کیهانی غولپیکر را مشاهده کردهاند که طی آن ۱۴ کهکشان جوان به یکدیگر برخورد میکنند.
این ادغام بزرگ باستانی به یکی از بزرگترین سازهها در جهان شناخته شده تبدیل خواهد شد؛ خوشهای کهکشانی که تحت سیطرهی گرانش مادهی تاریک قرار دارد و در ناحیهای از گاز داغ و یونیزه واقع شده است. گروهی بینالمللی از دانشمندان با استفاده از تلسکوپ آرایه میلیمتری بزرگ آتاکاما، موفق به شناسایی انباشت متراکمی از ۱۴ کهکشان شدهاند که قرار است هستهی خوشهی کهکشانی بزرگی را بهوجود آورند.
این انباشت کیهانی در فاصلهی تقریبی ۱۲.۴ میلیارد سال نوری نسبت به زمین واقع شده است؛ یعنی نور آن زمانی شروع به حرکت به سمت ما کرد که جهان قدمتی معادل ۱.۴ میلیارد سال داشت یا تقریباً یکدهم سن فعلی آن را داشت. کهکشانهای آن ستارههایی را بهوجود میآورند که هزار برابر سریعتر از کهکشان راهشیری هستند و در منطقهای از فضا انباشته شدهاند که فقط سه برابر اندازهی راهشیری است. این خوشهی کهکشانی از برخی از بزرگترین خوشههای موجود در جهان جلو خواهد زد. نتایج این مقاله در مجلهی معتبر Nature منتشر شده است.
«اسکات چپمن» اخترشناس در دانشگاه هالیفاکس کانادا که در کیهانشناسی رصدی تخصص دارد و منشاء سازههای جهان و تکامل کهکشانها را مورد مطالعه قرار میدهد، گفت: «کهکشان ترکیبی بزرگی که در نتیجهی این ادغام شکل گرفته، از آن زمان تاکنون تحت تاثیر اثر گلولهی برفی به بزرگتر شدن ادامه داده است. امروز صدها کهکشان دیگر توسط این خوشه بلعیده شدهاند و این انباشت را به جِرمی برابر ۱۰۰۰ تریلیارد خورشید تبدیل کرده است.»
در طول چند میلیون سال اول تاریخ کیهانی، مادهی عادی و مادهی تاریک شروع به ادغام در انباشتهای بزرگتر و بزرگتر کردند. ماحصل این کار، پیدایش خوشههای کهکشانی بود که بزرگترین اجرام در جهان شناخته شدهاند.
مدلهای کامپیوتری و نظریههای فعلی نشان میدهد که این خوشههای عظیم به زمان بسیار زیادی برای تکامل احتیاج داشتهاند. اخترفیزیکدانان انباشت خوشهای متشکل از ۱۴ کهکشان را که آخرین بار توسط تلسکوپ آلما شناسایی شده بودند را شبیهسازی کردند. با پیشرفت شبیهسازی، کهکشانها در کهکشانی بیضوی ادغام میشوند. این کهکشان را هالهای از کهکشانها، ستارهها و گرد و غبار احاطه کرده است.
آقای «تیم میلر» محقق در دانشگاه ییل، بیان کرد: «اینکه این انباشت کهکشانها چطور تا این حد بزرگ شد، در هالهای از ابهام قرار دارد. این انباشت بهطور تدریجی در طول میلیاردها سال ایجاد نشده است. این اکتشاف فرصتی استثنایی برای اخترشناسان فراهم میآورد تا نحوهی ادغام خوشههای کهشکانی و کهکشانهای عظیم را مطالعه نمایند. آلما برای نخستین بار نقطهی آغاز واضحی در اختیارمان قرار میدهد تا تکامل خوشهای کهکشانی را پیشبینی کنیم.»
وی ادامه داد: «حباب نوری همجواری که از این رویداد تشکیل شده و هنوز در میان اجرام تشکیل دهنده پراکنده نشده، نشان میدهد تعداد کلی کهکشانهایی که در تودهای در مسیر برخورد با یکدیگر قرار میگیرند، میتواند نزدیک به ۳۰ باشد. این خوشهها میتوانند حاوی هزاران کهکشان، حجم بالایی از مادهی تاریک، سیاهچالههای غولپیکر و ابرهایی با درجه حرارت چند میلیونی باشند.»