انسان ، طبیعت ، تکنولوژی

در دست یابی به توسعه پایدار وفن آوری در باغسازی و کشاورزی با برگشت به طبیعت این میراث طبیعی فرهنگی و حفظ وحدت در تمامی جنبه های اجتماعی _ اقتصادی _ سیاسی و اقلیمی با اتکاء بر جهان بینی عرفانی _ اسلامی در پرتو رد یابی حقیقت جوهره بینش اسلامی به ارزشهای معنوی طبیعت (تکنولوژی طبیعت) در ساخت و بهره برداری معقول از فن آوری روز در جهت حفظ نظام ارزشهای مادی و معنوی و روشهای سنتی کشاورزی و باغداری با هویت فرهنگی ایرانی در معماری و طراحی شهری در پاسخ به بقاء و پالایش محیط زیست بشری . بانگاهی اجمالی به بحران زیست محیطی و رفع تنگناهای ایجاد شده جهت تعادل بخشیدن به حیات انسانها می توان به راه حلهایی مختلف در نحوه برخورد تعاملی و همسویی انسان با طبیعت و تکنولوژی در سایه پدیده باغسازی ایرانی نزدیک شدن به ایده آرمانشهر قرآنی نه تسلط و تجانس تحمیلی تکنولوژی بر طبیعت ( جنگل زدایی _ نابودی مراتع با ناهماهنگی های رفتاری ) با انسان و فرهنگ دست یافت .از نیرو باید با تفکری نو در تغییر جهت اقتصاد _ کاربری شهر ایرانی در سده اخیر به سمت عمران و آبادانی مبادلات اقتصاد سنتی _ تولید و عرضه محصولات کشاورزی با حمایت از موجودیت گستره منابع فضای سبز به نوع پیوند و وسعت باغها و مراتع کشاورزی توجه داشت. دراین راستا با تعاملی در شهرسازی گذشته و حال و آینده کشور در چهار چوب نظام ، کالبد ، عملکرد اهداف در دو محور اصلی مورد بحث قرار گرفت :

محور اول : رابطه کالبد و عملکرد ، به بررسی بازتابهای فضای کالبد شهر ، شیوه های موزون کاربری تکنولوژی منابع طبیعی در بهره گیری از ظرفیتهای پتانسیل منطقه تهران در باغسازی و کشاورزی و شناسایی و شناساندن در ریشه یابی ( ارزیابی ) چگونگیهای شکل گیری بحران زیست محیطی و جدائی انسان از طبیعت در گذشته و حال .

محور دوم : ساماندهی به بحران زیست محیطی ، تفکری نو در ترویج توسعه پایدار متکی بر اقتصاد نوین و رسیدن به خودکفائی تولیدات کشاورزی و باغی و بهینه سازی نظام بهره برداری از زمین و اراضی حاصلخیز با احیاء و بهره گیری از نظام پاک ارزشهای گیاهان باغی و منابع طبیعی ( تکنولوژی منابع طبیعی ) و پتانسیل نهفته در آن و برقراری ارتباط مجدد انسان و طبیعت .

پیشینه وحدت انسان و طبیعت در باورهای ایرانی

با تأملی در فرهنگ دینی ، آئینی ایران باستان و تأکید آن بر جایگاه کیهانی مقام انسان و طبیعت در نظام هستی از شکل گیری نظام ارزشی باورهای ملی و دینی در خصوص مفاهیم و پدیده های الهی بارزی چون عالم طبیعت ، نیروی زمین ، هوا ، آب ، نیروی رویش و باروری در درخت و گیاه اصلی ترین نیازهای بشری را گواهی می دهد و مرتبط با آن مفهوم نمادین ، نوعی نگاه به عنصر گیاه و آفرینش نیروهای طبیعی و انتقال تأثیر توأمانش بر حیات آیینی و معیشتی انسان را متجلی می سازد.(۱) تا پایه استنباطی باشد بر پیوند و همبستگی و وحدت اسطوره ای میان انسان گرفتار در جهان مادی و فردی که اصل و سرشت الهیش را زیاد برده و با مظهر طبیعت ، درخت و گیاه که قوه و چرخه حیاتند در محل تجلی الهی و نماد همه مراحل زندگی کیهانی ، وحدت بخش مطلق همه عناصر اعم از آسمانی و زمینی و زیر زمینی.(۲) در جوامعی که اساس آنها بر کشاورزی و باغداری استوار بوده حافظ کلیدهای باروری و دروازه های تولد و مرگ و تولد مجدد است در نقش ایزد بانو ماه ، مظهر تجدید حیات جاودانی ، آورنده فصول ، ناظر بر آبهای حیات بخش (آبهای زیر زمین ، چشمه ، قنات و رودخانه و ………… ) رویش از زمین حاصلخیز ، رستاخیز حیات زمین ، درخت کیهانی ، حافظ آبهای حیات ، محافظ و نگاهدارنده خاک در مزارع و روستاها از سیل ، مظهر پیوند حیاتی ایزد بانو زمین و آبها . از بعد بقایای منابع اطلاعات فرهنگی فعال ، مراسم آیینی با اعتبار کیهانی ، سنتی مشترک بین ایران باستان و بین النهرین به آغاز بهار ( فروردین پشت ) ، آغاز پاییز (مهرگان) اشاره شده است و خاستگاه آن در پیشینه تاریخی رفتارهای فرهنگی تعیین شده ، بن مایه و روند استمرار آن در سیطره فرهنگ اساطیری ارائه گردیده ، عنصر فرهنگی و ارزش کارکرد معناییش ، انگیزه ای در پایداریش در کل فرهنگ جامعه خاکی از پیوند مناسبات اجتماعی مستحکم مردمی در عین باززایی درختان و طبیعت در فصل بهار، زمان خروج انسان از عالم خمودگی و پیوستن به طبیعت و فضای زیست بوم و شروع حیات اجتماعی ، اقتصادی در مزرعه و باغ و بوستان را نمایان می سازد . (دارای پیشینه اسطوره و افسانه ای در اوستا _ دانشنامه دین مزدیسنا) . با گرویدن ایرانیان به دین اسلام و رجوع به آیات و احادیث ، قرب منزلت کشاورزی و باغسازی از عمق بیشتری برخوردار گشته و باعث ترویج سنت درختکاری(۳) و به تفسیری رشد و گسترش فضای سبز (جنگل _ باغ بهشتی زمینی) گردید . سنت دیرینه روز سیزده بدر و روی آوردن به فضای باز طبیعت (باغهای خصوصی _ پارکهای داخلی و حومه شهر فضای سبز و سایه درختان ) میثاق دوباره با سبزه و آب حکایت می کند از مرز جدایی و فاصله میان مرحله گذر (نوزایی و آفرینش ) و مرحله پیوستگی و همبستگی انسان و طبیعت و فن آوری باغسازی و باغداری ایرانی.

رابطه پراکندگی پوشش گیاهی با شرایط اقلیمی فلات ایران (۴)

در مسیر شناخت شیوه تولید و ساختار عملکردی اقتصادی اجتماعی کشورمان در مجموعه های شهری و روستایی ابتدا به نقش محتوایی مسائل اقلیمی و اکولوژیکی محیط توجه خواهیم داشت . در تقسیمات اقلیمی جهان ، ایران کشوری گرم و خشک به شمار می رود ولی به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی و ژئومورفولوژیکی و نوع قرار گرفتن کوههاو دریاها و تنوع اقلیمی ، نواحی مختلف آن آب و هوایی بسیار متغیر و متلون دارد . دامنه های خارجی کوههای شمالی و غربی مرطوب و دارای پوشش گیاهی و باغات شبه جنگلی فراوان است در حالی که شیبهای داخلی آنها خشک و فاقد رستنی است . بارندگی در شمال و غرب ایران به مراتب بیشتر از جنوب و شرق آن است ، اقلیم سواحل شمالی و جنوبی به طور کلی متفاوت از یکدیگرند . اقلیم سواحل جنوبی دریای خزر بارانی ، مرطوب و روی هم رفته معتدل است . بارشهای فراوان در نواحی جلگه ای و کناره های دریا در گیلان ، مازندران و گرگان (گلستان ) (به طور متوسط سالانه ۱۵۰۰ میلیمتر ) موجب آن است که جلگه و کوهستانهای مشرف به آن از جنگلها و پوشش گیاهی باغهای شبه جنگلی انبوه برخوردار باشد بعکس نواحی جنوبی و سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان دارای اقلیم گرم و مرطوب بوده و کمی بارش موجب شده که پوشش گیاهی نواحی مجاور دریای عمان اندک باشد . قسمت بزرگی از این فلات مرتفع را بیابانها و صحاری و کویرهای بی آب و لم یزرع اشغال کرده است ، کویر مرکزی (کویر نمک) در مرکز و دشت لوت (چاله لوت) در جنوب شرق تقریبا” ۳/۲ مساحات ۲۵۰۰۰۰۰ کیلومتر مربعی آن را اشغال کرده است . بخش سردسیری ایران تقریبا” ۴/۱ کشور را به خود اختصاص داده ، مناطق مرتفع و محصور در کوهستان عبارتند از : کردستان ، آذربایجان ، خراسان ، لرستان ، …………..) . مرفولوژی اصلی فلات ایران و موقعیت قرارگیری سلسله جبال شمال (البرز) و زاگرس غربی و سلسله جبال مرکزی و نیز کوههای ایران شرقی نسبت به اراضی پست داخلی چنان است که این کوهها نه تنها در تعدیل آب و هوای مرکز فلات تأثیر گذار نیستند ، بلکه خود همچون دیواری مرتفع مانع نفوذ آب و رطوبت دریاها به بخشهای مرکزی به شمار می رود . میزان بارندگیها چنان نیست که مناطق مرکزی را سیراب نماید . با توجه به ویژگی اقلیمی مناطق داخلی ایران که قسمت اعظم خاک آن را اراضی وسیع کویری و بیابانها تشکیل می دهد ، کمی بارندگی (بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیمتر در سال) و در نتیجه قلت پوشش گیاهی ، درجه حرارت بالا در روز و فصل گرم ، برودت شدید در شب و فصل سرد ، اختلاف دما در شب و روز . در چنین شرایط سخت زیستی ایرانیان ساکن مناطق گرم و خشک ناگزیر بودند تا فکر و ذهن خود را معطوف به ایجاد شرایط و لوازمی جهت مقابله با آفات و مشکلات طبیعی کنند در این میان انواع روش های آب رسانی به طرق مختلف همچون کار ریز و قنات و چاه ، احداث آب بندها همگی از مبارزه بی امان ساکنین این مناطق حکایت می کند . (همچنین در دره رود اردن نیز از این روش بهره گرفته شده).

تأثیر اقلیم و عوامل طبیعی در شکل گیری کالبدی و نظام ارتباطی مجتمعهای زیستی و باغ

ـ شهرهای ایرانی نقش طبیعت در مکان یابی صحیح در معماری و باغسازی ایرانی (۵)

مهمترین عوامل تعیین کننده در انتخاب مکان ، محیط زیستگاه شهری ، عوامل طبیعی و اقلیمی است که عبارتند از : زمین ـ آب ـ هوا ـ خاک . بی گمان طبیعت ـ محیط و اقلیم در چگونگی شکل گیری کالبد شهرها و بناها و شیوه های گوناگون با هدف ایجاد محیط زیست مطلوب برای انسان نقش تعیین کننده دارد . تنوع ویژگیهای محیطی در مقیاس محل استقرار عامل مهم و مؤثر در کثرت شکل و هویت خاص هر یک از آبادیها محسوب می شود . فضای سبز باغات اطراف شهرها را میتوان مجموعه فالیتهای انسانی تلاشمند برای راحت زیستن در اقلیم خشن و گرم و خشک کویری قلمداد کرد.در واقع رابطه ساختاری میان باغ و شهر را میتوان به مثابه کارگاه طرح اندازی شهر تلقی نمود. مکانیابی صحیح از نخستین الویتهای هر اقدام معمارانه به شمار میرود ، توجه به اقلیم محیط، نوع قرار گیری و فراز و نشیب (توپوگرافی) ، دوری و نزدیکی به آب ، توجه به مرغوبیت خاک از لحاظ کشاورزی و باغداری و بالاخره جهت وزش بادها ، ضریب ایمنی ، از جمله نکات و مسائلی هستند که از قدیم الایام مطمح نظر انسان برای انتخاب مکان زیست و بنیانهای معمارانه بوده است . در مکانیابی خود طبیعت و محیط راهنمای معمار است . تغییر اقلیم و دگرگونیهای جوی بزرگترین آفت شهرها و آبادیهاست . از جمله شهرهای بزرگ و آباد باستانی که به علت تغییر شرایط اقلیم زیست محیطی به کلی ویران و متروکه گردیده ، شهر سوخته زابل(۶) را می توان مثال زد که در فاصله سالهای ۳۲۰۰ تا ۲۱۰۰ پیش از میلاد به دلیل تغییر مسیر رودخانه هیرمند و تغییر اقلیم در آخر سده هزار سوم پیش از میلاد به شهری ویران و سوخته بدل گردید . از سویی نیز شهرهایی را سراغ داریم با الگوهای مطلوب شهرسازی و استقرارهای انسانی ، سنتی از سکنی گزیدن ، یادآور انتخاب صحیح مکان با ارزشهای فرهنگی ، معنوی ، به عنوان نمونه می توان شهر شوش رامثال زد ، که حدود ۵۰۰۰ سال ابر شهری معمور و آبادان بوده و در حال حاضر نیز به عنوان یک شهر آباد از آن نام برده می شود که بارها تخریب و باز احیاء شده است . علاوه بر مکانیابی درست ، ستایش فن آوری و نحوه گذشتگان در ادغام معماری با طبیعت ، در واحد مناطق روستای ـ شهری با فرهنگ سنتی محقق شده نقش اساسی انسان است، که عامل مهمی در انقیاد به ماشین از طریق نقشه های طرح شده و خلاقیتهای هنریش در ترکیب معماری با طبیعت ، در باغسازی ایرانی مرحله گسترش و تبدیل روستا به شهر را میسر گردانیده بر اساس شناخت و تعبیر قاطع و استوار از اقتصاد و فن شناسی معاصر شیوه بهره برداری از باغ ایرانی را به تصویر می کشد . بهره برداری از پیوند معماری بنا و کاخ با باغداری و باغسازی را جهان اسلام از ایران اقتباس کرده ( باغهای معلق بابل(۷) را به سبک باغات ایرانی احداث نموده ، باغ فین کاشان(۸) ، باغ دولت آباد یزد(۸) ، کاخ باغ گلستان(۹) ، حیاط باغچه خانه های تهران قدیم ، ………) . باغها از جانب مسلمانان حمایت شده و در روند تبادلات فرهنگی ، تداوم معماری باغ ایرانی دوره اسلامی به نقاطی چند چون قندهار ـ افغانستان(۷) ـ هندوستان مورد توجه و الگوبرداری قرار گرفته ( باغ مزار تاج محل(۱۰) در هندوستان نقشه و طرح باغسازی ایرانی به اعتبار شیب و عارضه های طبیعی زمین (پستی و بلندی) نقش میگیرد،و با دیوارهای بلند در پیرامون کوششی در حصار دادن به باغ با اصل شبکه باغچه بندی و کرت بندی با خیابانهایی با محور متقاطع با عملکردی چون ستون فقرات باغ معرفی میشود، پهنه های آب در حوض و استخر و جویها در وسط یا کنار آنها به گونه شریانهای آب رسانی عمل میکندو با درختان زیاد و حالت طبیعی شبه جنگلی پرسایه با عنایت مائده آسمانی آب چشمه، قنات یا رودخانه آبیاری دایر گشته با محیط و عناصر طبیعت پیوندی مطلوب برقرار میسازد). متأسفانه در جها معاصر به دلیل دخالت عوامل و شرایط گوناگون معماری تا حدودی دستخوش بحران و عدم تعادل شده است.(۱۱) در نتیجه با غلبه و تسلط صنعت بر طبیعت ، عدم تداوم فرهنگ طبیعت ، انسان نوعی گسیختگی با نظام ارزشی و جهان بینی را پیشنهاد می کند . ضمنا” در معماری نوین شکل و فرم متناسب با اقلیم ظاهرا” در برابر پیشرفتهای صنعتی و تکنولوژیک تاب مقاومت ندارند بلکه تابع شرایط صنعتی و اقتصادی است.

بازتاب شرایط اقلیمی در تجدید پیمان انسان با محیط زیست شهر تهران

به جهت فرهنگ سازی با در میان گذاشتن اطلاعات با مخاطب خود در حوزه شهر تاریخی تهران با ارزیابی کم و کیف شیوه مدیریت محیط طبیعی ، کاربریهای فضا ، طراحی اکولوژیک محیط و اراضی سبز و بررسی عناصر و منابع طبیعی جهت آگاهی از محدوده ذخایر پتانسیل گیاهی و شناخت فضای سبز و باغها و رابطه معمارانه و شهرسازانه آنها به مثابه عناصر غیرقابل انکار، توجیهی است بر تجدید پیمان با نگاهی بر تاریخ وام دار پیشینه بر جای مانده از عرصه بندی و پراکنش و پوششهای گیاهی باغهای منطقه (گیاه ، درخت ، جنگل) و اهمیت تولیدات کشاورزی و باغداری که مولد انگیزه حیات اجتماعی _ اقتصادی است و همزمان تداوم همبستگی با فضای اکولوژیک را در موضع تهران در زمانهای مختلف تضمین می نماید ، همچون دیگر شهرهای کهن ایران که از راه پیوندها تکیه بر اقتصاد محیط اکولوژیک خود باغ شهر ـ باغ شبه جنگل توانسته اند زندگی خود را ادامه دهند و در رده شهرهای متروک قرار نگیرند.(۱۲) (اصفهان ، قزوین ، نیشابور ، همدان ، گرگان)

شناخت عوامل فرسودگی و تخریب شهر تاریخی تهران

رابطه ساختاری باغ ـ شهرها در زیست محیط تهران تاریخی

مکان نخستین ؛‌هسته مرکزی کلانشهر تهران تا قبل از به پایتختی برگزیدن در داخل کوهپایه (شمیران) در دشت هموار قرار داشته قریه ای مملو از چنار و باغ در شمال و شهر ری بوده است که تا چند سده قبل از مجموعه روستاهای شهر تاریخی ری دوره صفویه بود که در روند شکل گیری توسعه به پیوند باغ، معماری و شهر تاثیراتش بر نیازهای زیست محیطی و یگانگی اش با طبیعت از اهمیت و تاکید ویژه برخوردار بود. تمامی فضای بیرون از حصار شهر (طهماسبی) در آن هنگام دهات ، باغات و مزارع بود.(۱۳) در مسیر دره های البرز و جویبارهایی که از چشمه سارهای درون کوه جریان می یافته ییلاقات تهران، کاخ باغهای سلطنتی و بناهای اعیانی را بنا کردند، از آن جمله می توان از کاخ باغ نیاوران و کاخ باغ سعدآباد، باغ جمشیدیه، باغ صاحبقرانیه،… نام برد و در عرصه دیگر باغهای خیابانی (عمومی ) مملو از چنار در شمال ری واقع شده بود. عرصه توزیع باغ ایرانی درون شهری در مقیاس کوچکترین ، حیاط خانه های بخش قدیمی و زمینهای مسطح خاستگاه تهران عودلاجان، سنگلج و ارگ و چاله میدان و چاله حصار جلوه مینمود.این محله های تهران در زمان صفوی تجدید حیات یافت . از الگوهای باغ ایرانی که از زمان صفویه و زندیه احداث شده می توان از باغ گلستان واقع در میدان ارگ تهران نام برد.باغ دره های نیاوران و سعدآباد واقع در فرونشست ها و تپه ماهورهای طبیعی دشت تهران احداث گردید. پیرامون باغ کاخها با دیوار محصور خصوصیت خلوت مطلوب را به فضای باغ بخشید و باغ را از بافت شهری جای گرفته در آن مجزا ساخته. تقسیم بندی های داخلی با کاشت ردیفی پوشش گیاهی درختان بلند قامت چنار و سایه دار و میوه دار دو سویه طرح کلی باغسازی تحت تاثیر برخی از شیوه های باغ آرایی آزاد غربی را نمایان می سازد. اما در عین حال چند نقطه آن نیز شکل باغ رسمی ایرانی را تداعی می کند. طراحی معماری بوسیله پلی بین واقعیات طبیعی و دنیای خیالی به کیفیت فضا و معنا دار کردن انسان و رهانیدن او از ورطه تک بعدی (مادیگری) یاری رسانده است.(اکنون گسترش شتابان و بی رویه شهر ، موجب تخریب و انهدام فضاهای سبز ، باغات و اراضی باز و ساخته نشده گردیده یک بررسی آماری حکایت از آن دارد که از سال ۱۳۳۴ شمسی به این طرف ۱۰۵۰۰ هکتار از اراضی زراعی اصراف تهران و ۲۸۸۰۰ هکتار از اراضی بایر و مرتع در روند گسترش شهر تهران تغییر کاربری یافته و به مسکونی بدل شده است.(۱۴) در واقع بی توجهی به سرانه فعالیت تولیدات اقتصادی ، زراعی و کاربری خاک بوده و معضل کاهش آب و آلودگی آبهای روان شهری ، اضافه بر آن درختان که در بهسازی و حفاظت محیط زیست از آلودگی هوا و آبهای شهری و فرسایش خاک از ضروریات محسوب می شوند(کاربرد آب فاضلاب در رودخانه های شهری و اراضی کشاورزی ).(۱۵)

نتیجه گیری

به طور عام رشد و توسعه شهر تهران قدیم کند و به عنوان موجودیتی با اشتغالات تولید کننده بیشتر متکی بر مصرف فرآوردهای باغی و زراعی بوده که با اقتصاد نوین به میزانی متناسب با فضای نو منطقه باید به عنوان منبع تولید کننده و صادر کننده موجب رونق وضع اقتصادی شهر باشد . کمیت و کیفیت روابط در دوره های پیش و بعد از انقلاب مستقیم با فرسودگی و تغییر شکل شهر و تغییر بهره گیری از فضاهای مجاور شهر ، تجزیه مراتع و باغها و روستاها به شهر موجودیتهایی که بقای زندگی را تضمین می کرده . نسبت به ثروتها و قالب نظام اقتصادی شهر بی توجهی شده . در پدیده توسعه صنعتی ، بحران بی اعتنایی روا داشته انعکاس تغییر شکل فضای کاربری و آنچه در عمل دیده می شود به گونه ای است که به سختی می توان خط مرزی بین شهر و فضای مزروعی بکر ترسیم کرد .در این راستا شناسایی تجارت طرح ریزی شهر ایرانی در ارتباط با نحوه بهره گیری باغ در ساختار شهر و فضاهای شهری می تواند نقش ارزنده ای را برای بازسازی و مرمت و توسعه این شهرها ایفا نماید. در کشوری مانند ایران که از لحاظ اقلیمی در نوار خشک جغرافیایی واقع شده و طبعا” تکوین و تکامل طبیعت در آن به کندی صورت می گیرد حفظ و حمایت آب و خاک و منابع طبیعی دیگر مانند باغ و جنگل و مرتع از وظایف و فرائض ملی هر فرد ایرانی به شمار می آید . شهر تهران از جمله معدود پایتخت هایی است که فاقد یک سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری می باشد و فاضلاب بدون تصفیه به کانالهای روباز در پاره ای از نقاط (جنوب تهران) تخلیه می گردد . افزایش جمعیت شهر تهران و نفوذ پذیری لایه های زمین و جذب آب و زباله های شهری ، همچنین بالا رفتن مصرف آب در این شهر ، کاهش آب بخش کشاورزی در اراضی جنوبی شهر را باعث گردیده است که روان آبهای شهری پس از گذر از مناطق مختلف شهر و آلوده شدن به مواد شیمیایی و میکربی در پایین دست به ناچار به مصرف کشاورزی برسد و مشکلی بر مشکلات بهداشتی شهروندان و مصرف کنندگان محصولات کشاورزی اضافه نماید . با توجه به ساختار زیستگاهها (کشتزار ، مراتع ، باغ شهر و جنگلها) و رتبه بندی آثار ملی ، بوم و محیط زیست و گونه های مختلف پوشش گیاهی در کاهش آلودگی و نحوه اداره آنها با مدیریت یکپارچه بر مبنای تفکرات توسعه اجتماعی اقتصادی با بهره برداری معقول از آب و خاک و گیاه در راستای حفاظت از محیط زیست و بازسازی و مرمت و توسعه شهرها در ارتباط با نحوه بهره گیری از باغ در ساختار شهر و فضاهای شهری در دراز مدت می توان با اتکاء به ظرفیت منابع کشور در جهت تجدید حیات فرهنگ باغسازی و کاربری بهینه و هدایت محورهای توسعه شهری در هماهنگ زیستن با طبیعت ، تعامل بین انسان و طبیعت رابطه ساختاری میان معماری باغ و شهر را به کمک تکنولوژی نوین دوباره برقرار نمود و این چیزی نیست جز احترام گذاشتن به طبیعت و نه تسلط بر آن.

بیان مشکلات و ارائه راهکارها

* بی توجهی به آب و هوا و جغرافیای منطقه در عملیات شهرسازی پیامد خطرناک رشد جمعیت و آلودگیهای زیست محیطی آب و خاک را به همراه دارد . * توسعه کالبد فیزیکی شهر و توزیع ناکار آمد زمین و کاربری نامشروع زمین، پایین بودن نسبت اراضی کشت پذیری که به باغ اختصاص می یابد بی توجهی به منطق تعادل و تعامل بین فضای باز و بسته در پالایش منطقه و افزایش قالب بهره وری در توزیع کاربری مسکونی به گونه ای انگیزه تجاوز به مرز نظامهای حیات بخش (گونه های حیات بخش ، گونه های زیست گیاهی ، کشتزار ، باغها و مراتع اساسا” کشاورزی را در بردارد . * مسدود کردن کانالهای هوا دهی و هواگیری طبیعی شمال البرز که پایگاه پالایش و تبادل هوای تهران است (تجاوز به حریم کوهستان ).* بی توجهی به مسیلها وبرکه ها و خشکانیدن رودخانه ها و داخل شدن فاضلاب شهری به این رودخانه ها و آبهای زیر زمینی این سرمایه های طبیعی مؤثر در تلطیف هوای شهری . * تخصیص آب سدها و منابع آبی به شهرکهای اقماری مجاور و بهره برداری شدید از آبهای زیر زمینی و تداخل فاضلابهای شهری به رودخانه ها و ایجاد شرایط نامناسب اقلیمی و بهره برداری از آب آلوده در کاربریهای کشاورزی . * کاهش پوشش گیاهی و مشکل کم آبی و رویه پدیده خشکسالی و فرسایش خاکهای زراعی و مشکل حاصله از شوره زارها و بیابانهای کشور (بم و یزد ) _ افزایش سیلابها (منجیل) را به همراه دارد . * هدایت محورهای توسعه شهری به مناطق پر آب موجب کاربریهای غلط زمینها شده و نتایج زیست محیطی و اقتصادی آن در بلند مدت مطلوب نمی باشد. * با توجه به مشکلات فوق الذکر (آلودگیهای زیست محیطی ) مدیریت زیست محیطی آب در جهت حفظ محیط زیست طبیعی و بهره برداری معقول از آبهای زیر زمینی و ممانعت از آلودگی آب و هدایت آن به مناطق نیازمند در جهت رسیدن به توسعه پایدار ، ایجاد هماهنگی بین جنبه های اجتماعی ، اقتصادی و محیطی را می طلبد . با توجه به محدودیت منابع خاک و آب و تأمین امنیت غذایی کشور بحث فرهنگسازی حفاظت از تنوعهای زیستی و حمایت از رویشهای کهن جنگلهای طبیعی و باغها در جهت استفاده بهینه از زمین و محصولات جنگلی و توسعه فن آوری در جهت کنترل بیابان زدایی مستلزم ، مشارکت مردم و اداره جنگلداری و مراتع و آب خیزداری و اداره منابع طبیعی و فضای سبز می باشد . تلاش در اصلاح و بهسازی نباتات در مقاوم سازی در شوره زارها و مقاوم سازی در خشکی با کمک تکنولوژی نوین ژنتیک گامی است در نهادینه کردن و تلفیق منطقی طبیعت و تکنولوژی در اتقاء سهم تولیدات فرآورده های کشاورزی و صادرات منابع غیر نفتی ، تفکری نو در رفتن به سوی توسعه پایدار.