تاریخ دقیق تشکیل کرهی ماه
بلورهای «زیرکُن» که بهوسیلهی فضانوردان آپولو ۱۴ ناسا در سال ۱۹۷۱ میلادی به زمین آورده شده، نشان میدهد که ماه حدود ۶۰ میلیون سال بعد از شکلگیری منظومهی شمسی، تشکیل شده است. ملانی باربونی و همکارانش، از دانشگاه لوسآنجلس، ساختار شیمیایی هشت ذرهی زیرکُن موجود در خاک و سنگی که در ماموریت سفر به ماه در سال ۱۹۷۱ آورده شده بود را آزمایش کرده و به این نتیجه رسیدند که ماه در حدود ۴.۵۱ میلیارد سال پیش شکل گرفته است.
تاریخ تولد ماه که در مجلهی Science Advances منتشر شده، به اندازهی دهها میلیون سال قبلتر از سایر تخمینهای پیشین است. به جز یک استثناء، سیارهشناسان بر این عقیدهاند که ماه در ۲۰۰ میلیون سال اول تشکیل منظومهی شمسی و در زمان برخورد زمین اولیه و جوان با یک سیارهی بدوی بزرگ دیگر که «تیا» نامیده شده بود، به وجود آمده است.
تودهی عظیمی از مواد، بهواسطهی اثر شدید حلقهی داغی که در اطراف زمین وجود داشته است، منفجر گردیده و در نهایت از به هم پیوستن و ترکیب شدن آنها، ماه به وجود آمده است. در آن هنگام ، ماه و زمین هر دو توپهای داغی متشکل از سنگهای مذاب بودهاند. با این حال بهدست آوردن دقیق و قانع کنندهی زمان تشکیل شدن دریاوارههای ماگمایی ماه، دشوار است. تا به امروز نظر بر این است که دریاوارههای ماگمایی ماه، از سرد شدن سنگ های داغ و بلور مانندی تشکیل شدهاند.
به نظر میرسد که زیرکنهای دریاوارههای ماگمایی ماه، درون پتاسیم و مقدار کمی از عناصر خاکی و ذخایر فسفر شکل گرفتهاند. به دلیل اینکه این ذخایر در مراحل پایانی سفت شدنِ دریاوارههای ماگمایی ماه شکل گرفتهاند، شواهد و مولفههای مفیدی برای تخمین زدن زمان رخدادِ شکلگیری ماه را به وجود آوردهاند. باربونی و تیمش با استفاده از روشی موسوم به رقیقسازی ایزوتوپیونیزاسیون حرارتی طیفسنجی جرمی، که یک تکنیک فوقالعاده حساس است و میتواند با دقت زیاد مقدار بسیار کمی از عناصر مانند سرب یا اورانیوم را اندازهگیری کند، دریافتند که قطعات زیرکن بین ۵۰ الی ۶۰ میلیون سال بعد از پیدایش منظومهی شمسی متبلور شدهاند.
نتیجهگیری نهایی این پژوهشگران به این شکل بود: «اطلاعات ما به روشنی نشان میدهند که بیشترین حجم ماه با درصد خطای حدود ۱۰ میلیون سال، در ۴.۵۱ میلیارد سال پیش تشکیل شده است.»
