چند سالی است که رژیمهای غذایی فاقد گلوتن (Gluten-free) محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. گلوتن که در غلاتی مانند گندم و جو یافت میشود، برای افرادی که بیماری سلیاک (Celiac) دارند مشکل زاست؛ اما حذف گلوتن از رژیم غذایی، به تازگی در میان افرادی که این بیمار را ندارند هم باب شده است. در همین رابطه، تحقیقی توسط انجمن قلب آمریکا (American Heart Foundation) در مورد رابطه رژیمهای کم گلوتن و ابتلا به دیابت نوع دوم منتشر شده است.
نتایج یک نظرسنجی که در سال ۲۰۱۴ توسط مرکز ملی تحقیقات سازمان کانسومر ریپورتز (Consumer Reports) انجام شد، نشان داد که یک سوم از بزرگسالان آمریکایی به دنبال حذف گلوتن از رژیم غذایی خود هستند؛ در حالی که تنها یک درصد از جمعیت آمریکا به دلیل ابتلا به بیماری سلیاک، اختلال ژنتیکی روده کوچک، مجبور به حذف گلوتن از رژیم خود میباشند. به نظر میرسد این افراد باور دارند که حذف گلوتن برای سلامتیشان مفید است؛ اما آیا این باور درست است؟
محققان دانشگاه هاروارد در تلاش برای پاسخ به این سوال که حذف گلوتن از رژیم غذایی، بر روی افرادی که به آن حساسیت ندارند چه تأثیراتی دارد، دادههای مربوط به سه تحقیق درازمدت سلامت را کنار هم گذاشتند؛ این سه تحقیق عادات غذایی ۲۰۰ هزار نفر را زیر نظر داشت. آنها با تخمین میزان مصرف روزانه گلوتن توسط این افراد، متوجه شدند که خطر ابتلا به دیابت نوع دوم در مدت ۳۰ سال پس از اتمام تحقیق، برای آنهایی که نسبت به سایرین گلوتن بیشتری مصرف میکردند، کمتر بوده است. همچنین، میزان مصرف فیبر غلات، مادهای که خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را کاهش میدهد، در رژیمهای کم گلوتن پایینتر بوده است.
سرپرست این تیم تحقیقاتی، دکتر گنگ زانگ (Geng Zong)، در این باره اظهار کرد:
اغلب غذاهای بدون گلوتن ارزش تغذیهای پایینی دارند، چون میزان فیبر و ریزمغذیها (Micronutrients) در آنها کم است.
البته محققین اضافه کردند که نتایج به دست آمده، بر اساس اطلاعاتی است که خود شرکت کنندگان ثبت کردهاند و دادههای مورد استفاده صرفا در مورد عادات غذایی این شرکت کنندگان بوده است. آنها خاطرنشان کردند که تحقیق انجامشده، رژیمهای بدون گلوتن را مستقیما مورد بررسی قرار نداده است و نتایج کسبشده از آن را نمیتوان بهطور قطع مورد استناد قرار داد؛ چون دادههای جمع آوری شده مربوط به قبل از محبوبیت این رژیمها بوده است. با این حال، این نتایج نشان میدهند که حذف گلوتن از رژیم غذایی، باعث بهبود وضعیت سلامت افرادی که به این ماده حساسیتی ندارند، نمیشود.
تحقیقاتی هم در مورد فواید وجود گلوتن در رژیم غذایی انجام شدهاند؛ تحقیقی در سال ۲۰۰۹ در اسپانیا نشان داد که حذف گلوتن به مدت یک ماه از رژیم غذایی، مقدار باکتریهای سیستم گوارشی را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد و در مطالعهای دیگر در ژاپن، مصرف گلوتن مستقیما به افزایش فعالیت دستگاه ایمنی بدن ارتباط داده شده است.
دانشمندان همچنان در حال تحقیق در مورد فواید مصرف گلوتن هستند، درحالی که تاکنون دلیلی علمی در مورد سودمندی رژیمهای فاقد گلوتن ارائه نشده است.