درک ساز و کار داخلی پروتئینهای پیچیدهی باکتریها


اخیراً بحثهای زیادی حول باکتریهای مقاوم شکل گرفته است. عدم وجود راهکاری برای مبارزه با عفونتهای باکتریایی مقاوم، میتواند تا سال ۲۰۵۰، باعث مرگ ۱۰ میلیون انسان در سال شود. بنابراین چه کاری از دست ما ساخته است؟ برخی محققان به دنبال درک ساز و کار درونی باکتریهای مختلف، خصوصاً پروتئینهای آنها هستند تا راهی برای درمان این عفونتها بیابند.
دو گروه بینالمللی از محققان با همکاری متخصصان دانشگاه تکنولوژی سیدنی در استرالیا در صدد درک این مسئله هستند که چگونه باکتریهای بیماریزا، با استفاده از آنزیم، پروتئینهای خود را به قطعات کاربردی کوچکتری تبدیل میکنند. این امر به سود باکتری است، زیرا باکتری با این کار میتواند به وسیلهی قطعات کوچکتر پروتئین، با سلول هدف بهتر واکنش دهد.
گروه اول محققان که در موسسهی ایتره واقع در دانشگاه سیدنی فعالیت میکنند، موفق به کشف این مسئله شدند که چگونه پروتئین باکتریایی بهنام «elongation factor Tu» میتواند حتی در صورت شکافته شدن و وجود وظایف مختلف، بهصورت پنهانی وظایف دیگری را انجام دهد. این پروتئین بهعنوان پروتئینی که بهصورت پنهانی وظایفی را به انجام میرساند، شناخته شده است. گروه تحقیقاتی متوجه این مسئله شد که این پروتئین قادر است حتی در صورت شکافته شدن، وظایف دیگری را بهصورت پنهانی انجام دهد.
«مایکل ویجاجا»، دانشجوی دکتری و محقق این مطالعات در اینباره گفت: «تکههای پروتئینهای سیتوزولیِ درونسلولی که بر روی سطح سلول وظایف پنهانی خود را انجام میدهند، بر پیچیدگی مبحث پروتئینهای چندکاره میافزایند. عمل هضم و شکافتن اشاره به چگونگی ایجاد عفونت توسط باکتریهای بیماریزا دارد و همچنین مبحثی است که میتوان در مورد آن تحقیقاتی بر روی دیگرعوامل بیماریزا انجام داد.»
گروه دوم محققان نیز بر روی پروتئینهای چندکاره بررسیهایی انجام دادند و دریافتند باکتری با نام «Mycoplasma hyopneumoniae» توانایی شکافتن برخی پروتئینها را دارد. این پروتئینها در مرحلهی بعد به آسانی وارد سلول میزبان شده و آنرا آلوده میکنند. محققان بر روی ۱۶۴ پروتئین مختلف بررسیهایی انجام دادند و ۶۶۹ پپتید پایانهی N که نشاندهندهی محل شکافتن پروتئین توسط باکتری است، یافتند.
«لین بری»، دیگر محقق موسسهی ایتره در اینباره گفت: «باکتریها همواره مقاومت خود را به داروهای مورد استفاده ما افزایش میدهند. بنابراین ما به ناچار باید اطلاعات بیشتری در مورد آنها کسب کرده و روشهای درمانی موثری را ابداع کنیم. نتیجهی تحقیقات ما بر روی باکتری مذکور این است که پروتئینهای مسئول فرآیند شکافت شناسایی شده و میتوان آنها را هدف قرار داد. با این کار میتوان از عمل شکافت توسط باکتری جلوگیری نمود.»
اگر ما بتوانیم نتایج را به عمل برسانیم، اینگونه تحقیقات میتوانند بسیار مفید باشند. با اینکه اطلاعات زیادی دربارهی این عوامل بیماریزای کوچک داریم، ما هنوز موفق به درک کامل ساز و کار این باکتریها در سطح مولکولی نشدهایم. تحقق این امر میتواند کمک شایانی به حل این مشکل کند. مقالات فوق در مجلهی Scientific Reports منتشر شدهاند.