راه رفتن روی آتش و پاهای سوخته و نسوخته
چند وقت پیش مطلبی خواندم درباره ی ۲۱ نفر که به علت سوختگی پا راهی بیمارستان شده بودند. این ۲۱ نفر همراه با چند نفر دیگر در یکی از مراسم های افزایش اعتماد به نفسشان، تصمیم گرفته بودند به طور دست جمعی روی ذغال راه بروند. اما این پیاده روی به جای افزایش اعتماد به نفس و امید برای زندگی به داد و فریاد و بوی سوختگی ختم شد! من برایم سوال پیش آمد راه رفتن روی آتش چگونه است که افرادی می توانند انجامش دهند و افرادی نمی توانند؟ آیا واقعا نیاز به قدرت فرابشری دارد و یا انکه علمی در پس این واقعه نهفته است؟
راه رفتن روی آتش هزاران سال است که توسط فرهنگ های مختلف در سراسر دنیا، از چین گرفته تا اروپای غربی، انجام می شود. معمولا هم برای تقویت قدرت و جرات و آزمایش باور و اعتقاد انجام می گیرد. به نظر می رسد که راه رفتن روی آتش برای اولین بار در ۱۲۰۰ سال قبل توسط هندی ها انجام می گرفته است.
البته راه رفتن روی آتش عبارت زیاد دقیقی نیست، چرا که مطمئنا کسی نمی تواند روی شعله های آتش راه برود! در حقیقت کسانی که می خواهند روی آتش راه بروند، از ذغال استفاده می کنند.
اما هیچ قدرت فرابشری ای و هیچ مسئله ماورا الطبیعه ای در راه رفتن روی آتش دخالت ندارد. در حقیقت با استفاده از فیزیکی که در دبیرستان خواندیم می توانیم این واقعه را توضیح دهیم و نیازی هم به قدرت ابرانسانی هم نیازی نداریم!
برای راه رفتن روی آتش هیچ وقت از چوبی که تازه آتش گرفته باشد استفاده نمی کنند. همیشه چوب ها را چند ساعتی می سوزانند و وقتی به اندازه ی کافی ذغال شدند، مراسم را شروع می کنند. وقتی که چوب می سوزد، تمام ترکیبات آلی و آب موجود در آن، از آن خارج می شود و ذغالی که باقی می ماند تقریبا کربن خالص است. این ذغال ها رسانندگی گرمایی پایینی دارند، یعنی به خوبی گرما را از خود عبور نمی دهند. با این که دمای ذغال بالاست ولی چون کف پا مدت زمان کمی با ذغال تماس پیدا می کند، گرمای زیادی به پا منتقل نمی شود و پوست سالم می ماند.
البته این یکی از عوامل موثر است. خاکستر هم نقشی مهم برای محافظت پاهای پیاده رو ها از شر سوختگی دارد. خاکستری که روی ذغال می نشیند، رسانندگی پایین ذغال را پایین تر می آورد و مانند لایه ای محافظ عمل می کند. البته درست است که رسانندگی پایین است ولی دما باز هم بالاست و اگر کسی بیشتر از چند ثانیه روی ذغال بایستد، مطمئنا می سوزد.
پدیده لایدن‌فراست، پدیده ای است که هنگام تماس آب با دماهای بالاتر از ۱۰۰ درجه اتفاق می افتد. در دماهای بالا، قسمتی از آب که در تماس با جسم داغ قرار دارد، تبخیر می شود و به صورت گاز زیر مایع جمع می شود و چون رسانندگی گرمایی بخار هم پایین است، باقی مایع به سرعت تبخیر نمی شود.
همین پدیده در هنگام راه رفتن روی آتش رخ می دهد. هنگام تماس کف پا با ذغال، بخشی از عرق موجود در کف پا تبخیر می شود و مانند خاکستر به صورت لایه ای محافظ در برابر سوختگی درمی آید. جریان خون هم نقش مهمی دارد. بیشتر گرمایی که در آن مدت زمان کم به کف پا منتقل می شود، توسط جریان خون به قسمت های مختلف بدن برده می شود.
همه ی این عوامل دست به دست هم می دهند تا پای شخص راه رونده از شر سوختگی درامان بماند.
اما حالا برویم سراغ آن پا سوخته ها! عوامل زیادی می تواند باعث سوختن پاهای آن ها شده باشد، ناسلامتی داشتند روی ذغال داغ پیاده روی می کردند! ممکن است ذغال را به اندازه ی کافی نسوزانده باشند یا از چوب دیرسوزی استفاده کرده باشند. اما به احتمال زیاد آن ها با سرعت کمی روی ذغال ها راه می رفتند و همین باعث سوختن پاهایشان شده است. خوب وقتی سی، چهل نفری روی آتش راه بروی همین می شود دیگر!
