مهاباد در یک نگاه

مهاباد، شهری سرسبز و زیبا در شمال غرب ایران و استان آذربایجان غربی است که از مهم‌ترین شهرهای کردنشین در ایران به حساب می‌آید.

شهر مهاباد در مرکز شهرستان مهاباد و در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است. فاصله این شهر با مرکز استان یعنی شهر ارومیه در حدود ۱۱۰ کیلومتر است. مهاباد که جمعیتی در حدود ۱۵۰ هزار نفر را داراست، از شمال شهر نقده، از غرب شهر پیرانشهر، از شرق میاندوآب، از جنوب شرق بوکان و از جنوب غرب سردشت را در نزدیکی خود می‌بیند.

زبان مردم مهاباد، کردی سورانی با لهجه مکری است. همچنین غالب مردم این شهر مسلمان و پیرو مذهب سنی شافعی هستند. درصد بسیار کمی از ساکنین این شهر را نیز شیعیان غالبا ترک زبان تشکیل می‌دهند. مهاباد پنجمین شهر بزرگ کردنشین در ایران به حساب می‌آید.

نمای هوایی از شهر مهاباد

مهاباد که در گذشته «ساوجبلاغ» نیز نامیده می‌شده است، به دلیل برخورداری از جلگه‌ها و دشت‌های حاصلخیز از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های بشر بوده است. پس از حمله آشوریان و نابود شدن تمدن‌های اورارتو و مانا، مردم این تمدن‌ها به این منطقه مهاجرت نمودند و برای محافظت از خود نیز دژهایی ساختند که بقایای آن‌ها همچنان پابرجاست. همچنین مادها نیز در این منطقه سکونت داشته‌اند. در دوران هخامنشیان امنیتی نسبی در این منطقه برقرار شد ولی به دلیل حمله‌های فراوان یونانیان این امنیت دوام زیادی نداشت. مهاباد علاوه بر این که تاریخ کهن پر از ماجرایی داشته است، در دوران معاصر نیز آشوب‌های سیاسی زیادی را تجربه کرده است که یکی از آن‌ها، دست به دست شدن کنترل این شهر میان حکومت ایران و پیشمرگان دموکرات و کومله در زمان انقلاب بود.

تصویری از میدان «چوارچرا» یا میدان شهرداری فعلی

شهر مهاباد در شمال غرب ایران و در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌های مهاباد نسبتا خنک و زمستان‌های آن بسیار سرد هستند. اگر در فصل بهار به شهر مهاباد سفر کنید، طبیعت زیبای این شهر شما را مسحور خواهد کرد.

ساخت صنایع دستی در شهر مهاباد رواج فراوانی دارد به گونه‌ای که شاید بتوان ادعا کرد که مهم‌ترین سوغاتی این شهر به جز محصولات کشاورزی متنوع آن، همین صنایع دستی است. بافت قالی، جاجیم، چاروق و گلیم، منجوق دوزی، رودوزی، سکه و پولک دوزی، سوزن دوزی، قرقره بافی، قلاب بافی، سجاده بافی از جمله صنایع دستی ساخته دست هنرمندان شهر مهاباد هستند. البته بافت پارچه و لباس کردی که از لباس‌های محلی مشهور در ایران است را نیز باید به آن‌ها اضافه کرد.

در سفر به مهاباد می‌توانید انواع غذاهای محلی خوشمزه آن را امتحان کرده و لذت ببرید. از مهم‌ترین غذاهای محلی شهر مهاباد می‌توان به «آش دوکلیو» که نوعی آش دوغ است، «دلمه کلم»، «ماشینه»، «بربه سل و نیسکینه»، «سنگه سیر» و «شانی کباب» اشاره کرد. همچنین «کولیچه و شورمزه» را نیز باید ذکر کرد که خمیری از آرد گندم است که در داخل روغن سرخ کرده و نخود درون آن می‌ریزند و به سبک ساندویچ صرف می‌کنند. علاوه بر غذاها، نان‌های محلی همچون «نان کلانه» و «نان پنچه کش» نیز در این شهر پخته می‌شوند که امتحان کردن آن‌ها نیز خالی از لطف نیست.

شورمزه، از غذاهای سنتی مهاباد

لباس سنتی مردم مهاباد نیز همچون سایر شهرهای کردنشین ایران به «لباس کردی» مشهور است. البته لباس کردی نیز ممکن است در مناطق مختلف فرم‌های متنوعی داشته باشد. لباس مردان کرد می‌تواند شامل نیم تنه‌ای پشمی یا پنبه‌ای به نام «چوخه»، شلواری گشاد به نام «پاتول» یا «رانک»، نیم تنه‌ای بدون یقه به نام «ملکی»، پیراهنی با آستین بلند به نام «لفکه سورانی»، شال، دستار، پیچ و چند بخش دیگر تشکیل شده باشد. البته هر کدام از این اجزا ممکن است در نواحی مختلف نام‌های دیگری داشته باشند.

یک نمونه از لباس کردی مهاباد  عکس:مریم بایزیدی

لباس بانوان مهاباد

لباس زنان کرد نیز می‌تواند از شلواری به نام «جافی»، نیم تنه‌ای به نام «کلنجه»، کلاهی به نام «کلاو»، روسری به نام «کلکه» و شال تشکیل شده باشد. لباس کردی که طبق گفته کارشناسان بیش از ۶ هزار سال قدمت دارد، بدون شک از زیباترین لباس‌های محلی در ایران است که در شهر مهاباد نیز استفاده می‌شود. توصیه می‌کنیم شما نیز یک بار لباس کردی بپوشید!

دریاچه سد مهاباد        منبع عکس: سایت دکتر سلام

حال نوبت آن است که به معرفی جاذبه های گردشگری شهر زیبای مهاباد بپردازیم. مهاباد همواره در میان شهرهای استان آذربایجان غربی، جزو گردشگرپذیرترین شهرها بوده است و دلیل آن وجود تعداد زیادی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی است. از شاخص‌ترین بناهای تاریخی این شهر می‌توان به «حمام تاریخی میرزارسول» که در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی نیز شناخته می‌شود، «حمام لج»، «دژ قلات شاه» از آثار مربوط به دوره مادها، «سنگ نگاره‌های خره هنجیران»، «محوطه تاریخی برده کنته» در ۷ کیلومتری شمال مهاباد، «دخمه سنگی فقرگاه»، «آرامگاه بداق سلطان» که مقبره یکی از سرداران شاه عباس صفوی است، «حوضخانه رستم بیگ»، «مسجد جامع سرخ مهاباد» به عنوان قدیمی ترین مسجد شهر و از یادگارهای معماری دوره صفویه اشاره کرد.

مسجد جامع سرخ مهاباد

از جاذبه‌های طبیعی شهر مهاباد نیز می‌توان به «دریاچه سد مهاباد»، «باغ میکائیل» یا پارک ملت از دل‌انگیزترین فضاهای سبز شهر مهاباد، «غار سهولان» از زیباترین غارهای ایران در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی مهاباد و «تالاب کانی برازان» در ۳۰ کیلومتری شمال مهاباد اشاره کرد.

غار آبی سهولان، از زیباترین غارهای ایران