واکنش در برابر حادثه؛ آگاهی راه نجات جان آدمی است
موقعیتهای اضطراری معمولا باعث ایجاد استرس‌های شدید فیزیکی و روانی می‌شوند. برای کاهش تاثیرات این استرس‌ها باید بدانید که چطور با آن کنار بیایید یا مقابله کنید. برای کاهش مرگ، تروما، مشکلات و عوارض شدید ناشی از موقعیتهای خطرناک لازم است که پیش‌زمینه و آگاهی داشته باشید.
واکنش شما در موقعیتهای دشوار چگونه است؟
بدترین چیزی که در یک حادثه می‌تواند برای شما رخ بدهد، این است که امید به نجات خود نداشته باشید. آمارها نشان می‌دهند که ۹۵ درصد افرادی که با ترومای روانی می‌میرند یک رخداد تروماتیک را تجربه کرده‌اند و در سه روز اول بعد از یک رخداد دردناک می‌میرند. حالا شاید اهمیت این مساله را بیشتر درک کنید که چرا واکنش مناسب در برابر خطر تعیین کننده است.
واکنش افراد در موقعیتهای دشوار زندگی به توان روحی افراد بستگی دارد. تجربه‌های گذشته، گستردگی حادثه، مشکلات روحی قبلی و میزان تاثیر حادثه بر زندگی فرد باعث ایجاد واکنش‌های متفاوتی می‌شود. در یک حادثه مرگبار، زمانی که شما شاهد ماجرا هستید و مستقیما تحت تاثیر نتایج حادثه قرار ندارید واکنش‌های روحی قابل کنترل بیشتری دارید تا فردی که متحمل تلفات جانی و مالی شده است.
در هر صورت چه شما و چه فرد زیان دیده متاثر از شرایط هستید و متناسب با شرایط روحی، توان مقابله و تجربه‌های خود واکنش‌هایی مانند اضطراب، ناامیدی و افسردگی و وحشت را نشان می‌دهید. اما اگر بخواهیم به نوع واکنش‌های انسانی در برابر حادثه بپردازیم می‌توانیم به این واکنش‌های روانی اشاره کنیم:
کسانی که دچار اضطراب می‌شوند
اضطراب و وحشت هر دو نتیجه مستقیم ترس از آنچه اتفاق افتاده هستند. اگر دچار اضطراب و ترس شدید می‌شوید، در موقعیت حادثه باید تمام تلاش خود را بکنید تا بر ترس خود غلبه کنید. این تنها راه است برای اینکه خود را از یک وضعیت بد نجات بدهید. نفس عمیق بکشید، به خودتان بگویید که افکارتان نمی‌توانند صدمه‌ای بزنند و به دنبال برنامه‌ریزی برای شرایط موجود باشید. تلاش برای برنامه‌ریزی بهترین راه برای غلبه بر ترس شدید است.
افسردگی، واکنشی در برابر حادثه
افسردگی در موقعیتی که باید برای بقا تلاش کرد، بسیار کشنده است. زمانی که فرد در برابر شرایط دچار افسردگی می‌شود، تقریبا قادر نیست هیچ نوع تصمیم منطقی و درستی بگیرد. در برابر خطر ممکن است در یک لحظه همه چیز را از دست رفته ببینید و به همین دلیل نتوانید هیچ اقدامی برای نجات خود یا دیگران و حتی تغییر شرایط انجام بدهید. در موقعیت خطر باید برای بقا جنگید و این یعنی سعی کنید افکار مثبت و امید بخش را تقویت کنید.
هر لحظه خود را برای موفقیت‌های کوچکی که به دست آورده‌اید تشویق کنید. شاید این توصیه برایتان عجیب باشد اما واقعیت این است که انسان همیشه به همین شیوه برای بقای خودش تلاش کرده است. این شیوه‌ای است که باید در زندگی روزمره خود از آن استفاده کنید تا در یک شرایط حساس و خطرناک نیز قادر باشید آن را عملی کنید.
بیش‌فعالی، خطری در موقعیت خطرناک
در مواجهه با خطر بعضی از افراد به راحتی برآشفته و بی‌قرار می‌شوند. این واکنش بسیار خطرناک است زیرا باعث می‌شود فرد دست به رفتارهایی بزند که تهدید را چند برابر می‌کند.
برای اینکه بفهمید واکنش‌های شما در برابر ترس و تهدید اینگونه است یا نه، باید رفتار خود را در موقعیتهای کمتر دشوار زندگی ارزیابی کنید. اگر خیلی زود دچار بی‌قراری، تنش و آشفتگی می‌شوید و نمی‌توانید احساسات خود را کنترل کنید و فکر شده رفتار کنید، بهتر است از طریق رفتار درمانی واکنش مناسب را یاد بگیرید.
خشم، واکنش رایج آدمیزادی
این واکنش در موقعیت خطر کاملا طبیعی است و حتی می‌تواند مثل یک دوست کمک کننده و موثر باشد. خشم باعث می‌شود احساس قدرت بیشتری کنید و با هشیاری بیشتری با خطر مقابله کنید. با این حال، خشم زیاد نیز ممکن است باعث قضاوت‌های نادرستی شود و شما را وادار به تصمیم‌گیری‌های نامعقول کند.
احساس گناه، واکنش بازماندگان
پس از رهایی از خطر بسیاری از بازماندگان حادثه دچار احساس گناه می‌شوند. فکر اینکه آنها می‌توانستند کارهای بیشتری برای نجات دیگران انجام بدهند یا مقصر دانستن خود به خاطر خطر پیش آمده برای بازماندگان حوادث تلخ بسیار دشوار است.
راهکارهایی برای سازگاری
- آموزش ببینید
انسانی که آموزش دیده است و خود را برای موقعیتهای دشوار آماده کرده است کمتر در دام واکنش‌ها و مشکلات وعوارض ناشی از حوادث می‌افتد. خود را برای شرایط دشوار قابل فرض آماده کنید و هرچه لازم است را یاد بگیرید. هرچه بیشتر بدانید و آگاه‌تر باشید کنار آمدن با سختی‌ها برایتان آسانتر خواهد بود.
- بخوانید، بخوانید و بخوانید
دانش برای نجات ضروری است. هرچیزی که برای موقعیتهای دشوار لازم است را از طریق مطالعه یاد بگیرید. اطلاعات عمومی خود را بالا ببرید. احساسات و عواطف را بهتر بشناسید و رفتارها و حقوق شهروندی را نیز یاد بگیرید. آگاهی برای بهترین واکنش به بقای شما و دیگران کمک می‌کند.
- تکنیک‌های آرامش بخشی را بیاموزید
اگر تکنیک‌های رسیدن به آرامش و کاهش استرس را بلد باشید می‌توانید از آنها در هر موقعیت دشواری استفاده کنید. تکنیک‌های تنفس عمیق، یوگا و روش‌های دیگر بسیار ارزشمند هستند. مطمئن باشید که این تکنیک‌ها بی‌دلیل توصیه نمی‌شوند و در شرایط حساس کاملا اثر گذار هستند.
- مثبت بودن را بیاموزید
داشتن رویکرد مثبت و تقویت افکار خوب به حفظ سلامت جان و روان شما کمک می‌کند. این چیزی است که هر روز و هر لحظه باید برای آن تلاش کنید.
چیزهایی که باید به همراه داشته باشید
ـ همیشه در کیف همراه‌تان، در خانه و در ماشین قرص‌های ضد اضطراب زیر زبانی داشته باشید.
ـ اگر بچه دارید باید چیزهایی برای کاهش استرس و فشار کودک به همراه داشته باشید. یک بسته شکلات یا یک اسباب‌بازی کوچک.
ـ عکسی از عزیزان‌تان را به همراه داشته باشید. آنها تحمل شما را برای حفظ و حمایت از خود و دیگران بالا می‌برند.
