کشف ردپاهای ۵.۶ میلیون ساله‌ی انسان‌تباران در جزیره‌ی کرت
محققان موفق شدند ردپاهایی که ویژگی‌هایی مشابه به ردپای انسان‌تباران دارند و مربوط به دوره‌ی پسا میوسن می‌شوند را در نزدیکی روستای تراکیلوس در غرب کیساموس کشور یونان بیابند. ردپاها، که جزئیات آن در پژوهشی که اخیراً در مجله‌ی Proceedings of the Geologists Association منتشر شده است، می‌توانند تاریخچه‌ی کنونی تکامل انسان را تغییر دهند.
از زمان کشف «استرالوپیتکوس» در جنوب و شرق قاره‌ی آفریقا در دهه‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۹۰ میلادی، تصور بر این بوده که خاستگاه انسان در آفریقا بوده است. کشفیات جدیدتر در این زمینه، از جمله ردپاهای لاتولی در تانزانیا با قدمت ۳.۷۵ میلیون سال، این باور را پایه‌ریزی کرد که نه تنها انسان‌تباران در آفریقا بوده‌اند، بلکه آن‌ها به مدت چند میلیون‌سال در آن‌جا سکونت داشتند و سپس در اروپا و آسیا پراکنده شدند.
کشف ردپاهای تراکیلوس با قدمتی حداقل ۵.۶ میلیون سال و در نتیجه ۲ میلیون سال قدیمی‌تر از ردپاهای لاتولی، نشان از حقایقی پیچیده‌تر دارد. نویسندگان مقاله در این‌باره توضیح دادند: «پای انسان شکل بسیار منحصربه‌فردی دارد و با تمام حیوانات زمین تفاوت دارد. ترکیب کف پای طویل، ۵ انگشت پای رو به جلو و انگشت شصتی که بزرگتر از دیگر انگشتان است، منحصربه‌فرد است.»
آن‌ها می‌گویند: «پای نزدیک‌ترین خویشاوند ما، میمون‌های بزرگ، بیشتر شبیه به دست انسان است که انگشت شصت بزرگ به کناره‌ی آن متصل است. ردپاهای لاتولی، که تصور بر این بود توسط آستراپولیتکوس ایجاد شده‌اند، بسیار شبیه به ردپای انسان هستند با این تفاوت که پاشنه‌ی پا باریک‌تر بوده و کف پا قوس ندارد. در مقایسه با آن، ردپاهای «آردیپیتکوس رامیدوس» ۴.۴ میلیون ساله که از روی فسیل آن شناسایی شد، مشابه ردپای میمون است. دیرین‌شناسان کاشف آردیپیتکوس اذعان داشتند که این ردپا متعلق به یکی از نیاکان اصلی انسان‌تباران بوده و در آن زمان هنوز پای آن‌ها به شکل پای انسان کنونی تکامل نیافته بود.»
ردپاهای یافت‌شده در تراکیلوس تشابه غیرقابل‌انکاری، مخصوصاً در ناحیه‌ی انگشتان، به ردپای انسان دارند. انگشت بزرگتر در شکل، اندازه و موقعیت مشابه به انگشت بزرگ ما است. همچنین در انتهای آن قسمت متمایزی وجود دارد که در هیچ نوع میمونی مشاهده نشده است. کف پا در این مورد کشف‌شده، کوتاه‌تر از کف پای لاتولی بوده، ولی شکل مشابهی دارد.
به‌طور خلاصه، شکل ردپای یافت‌شده در تراکیلوس به‌صورت شفافی اذعان دارد که این ردپا متعلق به انسان-تباران نخستینی بوده که از صاحب ردپای لاتولی نیز قدیمی‌تر است. این ردپاها در ساحل شنی و احتمالاً نزدیک به دلتای رودخانه شکل گرفته‌اند در حالی‌که محل شکل‌گیری ردپاهای لاتولی در خاکستر آتشفشان بوده است.
از نویسندگان اصلی این مقاله، پروفسور «پر اریک آلبرگ» از دانشگاه آپسالا گفت: «مسئله‌ای که در اینجا تناقض ایجاد می‌کند قدمت و مکان ردپا است. ردپاهای تراکیلوس از ردپاهای قدیمی‌ترین فسیل شناخته شده، ساحل آنتروپوس در کشور چاد، جدیدتر بوده و هم عصر ردپای اورورین در کشور کنیا است؛ اما بیش از یک میلیون سال از ردپاهای میمون‌شکل آردیپیتکوس رامیدوس قدیمی‌تر است. این مسئله با فرضیه‌ای که در آن آردیپیتکوس نیای مستقیم انسان‌تباران نخستین است، مغایرت دارد.»
محققان اظهار داشتند: «علاوه بر آن، تا پیش از سال ۲۰۱۷، تمام فسیل‌های انسان‌تباران با قدمتی بیشتر از ۱.۸ میلیون سال (برابر قدمت فسیل‌های سرده انسان در گرجستان) در قاره‌ی آفریقا یافت شدند و این مسئله محققان را به این نتیجه رسانده است که تکامل انسان از این منطقه آغاز شده است.» با این حال، ردپاهای منطقه‌‌ی تراکیلوس با استفاده از روشی ترکیبی سن‌گذاری شد که در آن از «فرامینیفراهای» در سطح و زیر بستر دریا استفاده شد. این فرامینیفراها در زیر سنگی رسوبی یافت می‌شوند که در زمان خشکی دریای مدیترانه در ۵.۶ میلیون سال پیش تشکیل شده‌اند.
قبل از سال ۲۰۱۷، گروه تحقیقاتی دیگری فسیل ۷.۲ میلیون ساله‌ی نخستی به‌نام «گراکوپیتکوس فریبرگی» در یونان و بلغارستان را به انسان‌تباران نسبت دادند. دانشمندان افزودند: «در خلال زمانی که ردپاهای تراکیلوس به وجود آمدند، بیابان ساهارا وجود نداشت؛ مناطق ساواناشکل از شمال آفریقا تا مدیترانه‌ی شرقی امتداد داشتند؛ علاوه بر آن، جزیره‌ی کرت هنوز از یونان جدا نشده بود. بنابراین فهمیدن گستردگی محل اقامت انسان‌تباران در امتداد جنوب تا شرق قاره‌ی اروپا و قاره‌ی آفریقا و همچنین به‌جاگذاشتن ردپا در ساحلی مدیترانه‌ای که بعداً از یونان جدا شد، کار چندان مشکلی نیست.»
پروفسور آلبرگ گفت: «این کشف تمام نظریات تکامل انسان را به چالش می‌کشد و احتمالاً مباحثه‌های زیادی را در پی خواهد داشت. هنوز باید منتظر این باشیم که جامعه‌ی محققان خاستگاه انسان، این شواهد را به‌عنوان حضور انسان‌تباران در جزیره‌ی کرت خواهند پذیرفت یا خیر؟»
