آیا ویروس‌ها زنده‌اند؟
محققان معتقدند که ویروس‌ها عوامل عفونی محسوب می‌شوند که کوچک و آلوده هستند اما همیشه بر سر زنده بودن این موجودات شک و تردیدهایی وجود داشته است. آنها در جدیدترین مطالعات خود دریافتند که ویروس موجود زنده‌ای است که فقط قابلیت تولیدمثل خود را از دست داده است.
دانشمندان سال‌ها بر سر زنده بودن ویروس‌ها شک و تردیدهایی داشتند و برخی معتقد بودند که این مساله بستگی به تعریف شما از «زنده بودن» دارد. موجودات زنده مانند گیاهان و حیوانات از ماشین‌آلات سلولی تشکیل شده‌اند که به آنها امکان تکثیر خودبه خود را می‌دهد.
در مقابل، ویروس‌ها انواع آزاد از DNA یا RNA هستند که به خودی خود قادر به تکثیر نیستند. در عوض، ویروس‌ها برای تکثیر به اورگانیسم‌های زنده نیاز دارند. در واقع، ویروس‌ها DNA یا RNA بسته‌بندی شده‌ای هستند که با ربودن ماشین‌آلات سلولی برای تکثیر خود، کپی‌های بیشتری از خود تولید می‌کنند.
دانشمندان بعد از مدت‌ها بحث و مجادله درباره تعریف زنده بودن، به حدود هفت ویژگی حیات اشاره کرده‌اند به طوری که تمام موجودات زنده باید بتوانند به محرک‌ها پاسخ دهند، در طول زمان رشد کنند، تولید جنین کنند، دمای بدن خود را در حالت ثابت حفظ کنند، سوخت و ساز انرژی داشته باشند، از یک یا تعداد سلول بیشتری تشکیل شده باشند و به محیط خود وفق پیدا کنند.
با وجود این، برخی انواع حیات تک‌تک این ویژگی‌ها را دربرنمی‌گیرند. بیشتر حیوانات دورگه مانند قاطر (که دو رگه الاغ و اسب است)، به دلیل عقیم بودن قادر به تولیدمثل نیستند. علاوه بر این، سنگ‌ها رشد می‌کنند البته این اتفاق به شیوه‌ای انفعالی رخ می‌دهد و مواد جدیدی در آنها جریان می‌یابند. اما این مشکل طبقه‌بندی زمانی مرتفع می‌شود که تعریف ساده‌تری از «حیات» به کار رود.
محققان مرکز جانز هاپکینز می‌گویند: «برای آزمایش، یک گربه، یک گیاه و یک سنگ را برای چند روز در اتاقی قرار دهید. وقتی بعد از چند روز به آنها مراجعه می‌کنید مشاهده می‌کنید که گربه و گیاه تغییر کرده‌اند و می‌توانید این تغییر را مشاهده کنید اما سنگ به همان شکل قبلی باقی مانده است».
بسیاری از ویروس‌ها مانند سنگ وقتی که در اتاقی رها شوند به همان شکل باقی می‌مانند. علاوه بر این، محققان بر این باورند که موجودات زنده به خودی خود تولید شده‌اند و خودکفا هستند؛ به این معنا که به دنبال حفظ خود هستند و به تنهایی برای این روش تلاش می‌کنند. به عبارت دیگر، در فرآیند حیات خود اقداماتی را انجام می‌دهند به عنوان مثال، گیاهی که از قسمت ریشه جوانه می‌زند تا آب بیابد یا حیوانی که به دنبال غذاست.
چیزی که مانند ویروس زنده نباشد، اقداماتی چون تولید خودکار و حفظ خود به خودی را انجام نمی‌دهد. برخی محققان معتقدند که نمی‌توان ویروس‌ها را زنده نامید. آنها ذاتا بی‌حرکت هستند مگر اینکه در تماس با سلول زنده قرار گیرند.
همچنین ویروس‌ها دارای برخی ویژگی‌ها هستند که آنها را در مرز میان زنده و مرده بودن قرار می‌دهد. آنها دارای مواد ژنتیکی از قبیل DNA یا RNA هستند. البته وضعیت ویروس‌ها مانند سنگ‌ها نیست اما حتی در تولید خودکار و حفظ خودبه خودی به باکتری‌ها هم شباهتی ندارند.
دانشمندان بر این باورند که یک ویروس بدون سلول قادر به تولیدمثل نیست و اگر از این نقطه نظر نگاه کنید، چنانچه حیات را چیزی در نظر بگیرید که به طور مستقل بتواند تولیدمثل کند، ویروس را نمی‌توان زنده خطاب کرد. با وجود این، اگر از تعریف خود از حیات در چیزی کوتاه بیایید که بتواند با کمک چیزی دیگر از خود کپی تولید کند، آنگاه می‌توان آن را زنده نامید.
محققان بر این باورند که برخی از نخستین شکل‌های حیات روی زمین مولکول‌های RNA بوده‌اند که تحت شرایط مساعد می‌توانند از خود کپی تهیه کنند. بنابراین، ویروس‌ها نیز از اجداد خود به وجود آمده‌اند اما قابلیت تکثیر خودکار خود را از دست داده‌اند.
