افکار وسواسی

 

تعریف فکر وسواسی را اشتاندر به شرح زیر داده است .” فکر وسواسی زمانی وجود دارد که شخص قادر به دفع محتوی هشیاری خود نیست ، هر چند به بیهودگی آن واقف است یا حداقل می داند که دوام آن علتی ندارد.” معهذا این تعریف به نظر صاحبنظران کافی نیست، چون یکی از مهمترین خصوصیات افکار وسواسی این است که سبب می شود شخص مبتلا احساس اضطراب و گناه بنماید.

در واقع خصوصیت اصلی فکر وسواسی این است که بر خلاف میل بیمار ذهن او را پر می کند. آنچه وسواس را از هذیان مشخص می کند در واقع بصیرت همراه با وسواس نیست بلکه تلاش شخص وسواسی در مبارزه و کشمکش با فکر وسواسگونه است. بیمار می کوشد تا خود را از چنگ وسواس رها کند اما قادر نمی شود . ناراحتیش رفته رفته بیشتر می شود تا فکر وسواسی دور خود را طی کند یا عمل وسواسی به نحوی انجام پذیرد .

عقاید وسواسی ممکن است محتوی گوناگون داشته باشند. گاهی به صورت پیدایش افکار غیر ضروری در می ایند، مثلا فکر این که جرا انسان دو پا دارد و اسب جهار پا ، چرا رنگ چمن سبز است و ارغوانی نیست، مرغ اول بدنیا آمد یا تخم مرغ .

گاهی ذهن بیمار از ساده ترین سئوالاتی که واضحترین پاسخها را دارند انباشته می شود. چنین بیماری در نهایت شرمندگی خود را ناگریز می بیند که سئوالش را به کرات برای دیگران مطرح کند، و در عین حال باز از تردید خود بیرون نمی آید. مثلاٌ بیمار تحصیلکرده ای به کرات از مادر خود می پرسد سن من بیشتر است یا تو.

وسواس

شمارش وسواسی میل غیر قابل مقاومت برای شمردن هر چیزی است که پیش می آید: پنجره ها ، نرده ها ، دگمه های کت دیگران ، تعداد قدمها در یک فاصله معین و نظایر آن . این گونه وسواس ها گاهی بصورت اعمال پیچیدهای در می اید، مثلاٌ تعیین حاصل جمع ارقام شماره تلفنها، حاصلضرب ارقام شماره اتومبیلها یا شمارش کلمات و حروف یک صفحه کتاب.

تردید های وسواسی بصورت تردید دائم در این که ایا عمل خاصی انجام گرفته است یا خیر ظاهر می گردد. شایعترین شکل این تردیدها به صورت بسته یا باز بودن شیر گاز اجاق خوراکپزی، خاموش یا روشن بودن چراغ ، بسته یا باز بودن در خانه و نظایر آن ظاهر می شود. اغلب شخص ناگزیر است برای حصول اطمینان برگردد و شیر گاز، کلید برق یا قفل در را امتحان کند، معهذا این تردید ها به یقین تبدیل نمی گردد

گاهی فکر وسواسی به صورت یاد آوری جبری خاطرات دردناکی که بیمار قصد فراموش کردن آنها را دارد ظاهر می شود مثلاٌ جزییات یک تصادف.

فوبی

فوبی را در واقع ترس وسواسی می توان شمرد. ترس فوبیک ماهیت غیر طبیعی خاصی دارد. این ترس یا نسبت به محرک برانگیزنده اش قابل توجیه نیست و یا ابعاد آن خارج از حد است. در عین حال بیمار از غیر منطقی بودن ترس خود آگاه است. مثل هراس از وارد شدن در یک خیابان آرام یا ترس از ساختمانهای بلند که غیر منطقی است .

خود بیمار انگاری

نوعی اختلال است که در آن اشکال عمده تفسیر نادرست علائم و احساسهای جسمی به عنوان پدیده های غیر عادی است که منجر به اشتغال ذهنی بیمار با ترس از داشتن، یا باور داشتن یک بیماری ظاهر می گردد. علیرغم اطلاعات لازم و اطمینان هائی که پزشک در مورد وضع سلامت او می دهد، نگرانی همچنان دوام می یابد.