اینترنت اشیاء، فرصتها و چالش ها

به هم پیوستگی روز افزون شبکه ارتباطی‌ انسانها، اشیا، اطلاعات و پروسه‌ها، همه جنبه‌های زندگی‌ انسان از جمله اقتصاد و دیگر موارد را دستخوش تغییرات چشم گیری کرده است.

اینترنت اشیاء (Internet of Things (IoT)) مفهومی جدید در دنیای فنّ آوری و ارتباطات است. به طور خلاصه “اینترنت اشیاء” فناوری مدرنی‌ است که در آن برای هر موجودی(حیوان، انسان یا اشیا) قابلیت ارسال داده از طریق شبکه ارتباطی‌ فراهم میگردد. تکنولوژی تعبیه شده در داخل اشیاء این امکان را فراهم می‌کند تا اشیاء ذکر شده در اینترنت اشیاء با دیگر دستگاه‌های محیط پیرامونی ارتباط بر قرار کنند.

به یک اعتبار زمانی‌ که شیئی بتواند وجود شیئی دیگری را تشخیص دهد و ارتباط برقرار کند، کیفیت تصمیم گیری در قالب مکان و زمان تصمیم گیری و فرد تصمیم گیرنده دستخوش تغییر میشود.

اینترنت اشیاء در قالب موج سوم از پیشرفت اینترنت در حال رشد است. در دهه ۱۹۹۰ موج اینترنت منجر به ارتباط گیری ۱ بیلیارد  کاربر شد، در ادامه و در دهه ۲۰۰۰ موج استفاده از موبایل این تعداد را به ۲ میلیارد رساند. اینترنت اشیاء پتانسیل اینکه تا سال ۲۰۲۰ امکان ارتباط گیری بیش از ۱۰ برابر این تعداد “شی‌” ( ۲۸ میلیارد) به اینترنت را فراهم آورد، داراست، گستره متنوعی از اشیاء از دستبند گرفته تا ماشین.

تغییرات چشمگیر در هزینه ساخت سنسورها، پیشرفت قابل توجه در بالا بردن قدرت پردازش و پهنای باند به منظور اتصال دستگاهها، امکان ارتباط گیری همه جانبه امروزی را ممکن ساخته است. از جمله در قالب محصولات هوشمندی چون ساعتهای هوشمند، و ترمو استات‌های مدرن (Nest) که روز به روز مورد توجه بیشتر کاربران قرار میگیرند.

تغییرات تکنولوژیکی مهمی‌ در کنار هم قرار گرفتند تا زمینه ترقی‌ اینترنت اشیاء را فراهم سازند، که مهمترین آنها عبارتند از:

• سنسورهای ارزان: قیمت سنسورها در طول ۱۰ سال گذشته از میانگین ۱.۳۰ سنت به ۶۰ سنت کاهش پیدا کرده است.
• پهنای باند ارزان: هزینه پهنای باند بطور پر شتابی کاهش یافته، تا نزدیک به ۴۰ برابر در طول ۱۰ ساله گذشته.
• قدرت پردازش ارزان: که در این مورد نیز هزینه تولید  در طی‌ ۱۰ سال گذشته تا حدود ۶۰ برابر کاهش داشته، و این تغییر نه تنها ارتباط گیری دستگاه ها را ممکن می‌سازد، که از چنان اندازه کافی‌ از هوشمندی بر خورداراست که بداند با این همه اطلاعاتی‌ که تولید و دریافت میشود، چه باید کرد.
• تلفنهای هوشمند:  در حال تبدیل به دروازه‌ای هستند به اینترنت اشیاء، از جمله در قالب سرویس هایی چون دستگاه کنترل از راه دور یا یک هاب (دستگاه هایی برای اتصال دستگاه های شبکه به یکدیگر) برای خانه ای متصل، ماشینی متصل، و یا دستگاه‌های کنترل سلامت یا تناسب اندام که بطور روز افزونی مورد استفاده کاربران بیشتری قرار می‌گیرد.
• پوشش گسترده اینترنت بی‌ سیمی:  با پوشش گسترده و همه جانبه اینترنت بی‌ سیمی، امکان ایجاد ارتباط اینترننتی با هزینه پایین و یا بعضاً مجانی‌ فراهم گشته است.
• اطلاعات گسترده: همانگونه که از تعریف اینترنت اشیاء بر میاید این تکنیک موجب ایجاد مقادیر زیادی از اطلاعات پردازش نشده می‌شود، فراهم آوردن امکان تجزیه و تحلیل این داده‌ها منجر به توانمند سازی مضاعف میشود.
• پروتکل اینترنت نسخه۶: عمده تجهیزات امروزی مربوط به شبکه اینترنت امکان کار با پروتکل اینترنت نسخه۶، که جدیدترین پروتکل اینترنتی می‌باشد، را دارا هستند، و بنا است که در آینده نزدیک جایگزین پروتکل فعلی(پروتکل اینترنت نسخه۴) شوند. پروتکل اینترنت نسخه۴ آدرس‌های ۳۲ بیتی را پوشش می‌دهد که با توجه به تعداد بیت ها در نهایت امکان ارتباط دهی‌ ۴.۳ میلیارد آدرس را فراهم می‌کند، گستره یی که با توجه به افزایش تعداد استفاده کنندگان اینترنت، به انتهای راه رسیده است. در مقابل، پروتکل اینترنت نسخه۶ با پوشش آدرس‌های ۱۲۸ بیتی، با گستره ۳.۴ میلیارد ضربدر ۱۰۳۸ آدرس اینترنتی، تعداد تقریبا نامحدودی آدرس اینترنتی برای کاربران یا دستگاه‌های مربوط به اینترنت اشیاء را پوشش می‌دهد.

بنا به گفته برخی‌ از کارشناسان در سالهای آتی شاهد رشد و چالش اینترنت اشیاء در جنبه‌های مختلفی‌ خواهیم بود، در ادامه بخشی از این جنبه ها`:

• اینترنت اشیاء و رایانش ابری: در ظرف پنج سال آینده، بیش از ۹۰ درصد از اطلاعات ایجاد شده توسط اینترنت اشیاءٔ بروی سیستمهای ارائه دهند خدمات اینترنتی هم چون رایانش ابری میزبانی خواهند شد.
• اینترنت اشیاء و امنیت: در عرض ۲ سال، حدود ۹۰ درصد شبکه‌های اینترنتی دارای رخنه‌های امنیتی حاصله از کار با شبکه اشیا خواهند بود.
• اینترنت اشیاء و آگاهی استفاده از آن‌: تا سال ۲۰۱۸ ، ۱۶ درصد جمعیت روی کره زمین به درصد قابل قبولی از آشنایی با اینترنت اشیاء رسیده‌اند و بخاطر حضور محسوس این تکنیک در زندگی‌ روزمره، خود را به آن تطبیق داده‌اند.
• اینترنت اشیاء و دستگاه‌های پوشیدنی: در عرض ۵  سال آینده ، ۴۰ درصد دستگاه‌های پوشیدنی به جایگزین ماندگار گوشیهای هوشمند تبدیل خواهند شد.
• اینترنت اشیاء و شهرهای هوشمند:  تا سال ۲۰۱۸ شاهد اختصاص بیش از ۲۵ درصد از بودجه دولتهای محلی به پروژه‌های راه اندازی شهرهای هوشمند بر اساس نوآوری و سازگاری با محیط زیست خواهیم بود.اینترنت اشیاء و رشد عمودی: امروزه نزدیک به ۵۰ درصد موارد استفاده از اینترنت اشیاء در بخش‌های تولید، حمل و نقل، شهرهای هوشمند و نرم افزارهای کاربردی شکل می‌گیرد، اما در عرض ۵ سال آینده، دیگر بخش‌های صنعتی‌ نیز وارد این عرصه خواهند شد.

با ایجاد امکان ارتباط گسترده تر و قابلیت بالاتراز طریق شبکه اینترنت، اینترنت اشیاء روند زندگی‌ انسانها را دستخوش تغییرات می‌کند، تغییر کیفی که با ادغام دنیای مادی و مجازی به تجربه‌ای شخصی‌ و غالباً پیشگو کننده و آینده نگر منجر میشود.علی‌‌رغم پتانسیل و امکاناتی که استفاده از این فنّ آوری به همراه دارد، سه چالش عمده وجود دارند که اینترنت اشیاء باید قادر به پاسخگویی به آنها باشد، این موارد عبارتند از ایجاد استاندارد واحد و همگانی، حفظ حریم خصوصی کاربران و امنیت سیستم.بدون وجود امنیت قابل اتکا‌ در تمام نقاط اتصالی اینترنت اشیاء ، مواردی چون پرونده های قضایی و مقاومت اجتماعی به مانعی در راه رشد این امکان تبدیل خواهند شد. گسترش اینترنت اشیاء بدون وجود استاندارد مشترک برای دستگاه‌ها یا سنسورها مورد استفاده بسیار کم شتاب خواهد بود