موزه دفاع مقدس، باغ موزه ای ماندگار از ایثار و مقاومت

موزه «دفاع مقدس» به‌عنوان محلی برای ارائه بخش اندکی از حماسه ملت ایران در دوران انقلاب و دفاع مقدس، در کنار مجموعه‌های بزرگ فرهنگی شهر نظیر باغ کتاب تهران، کتابخانه ملی، فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی، باغ هنر و مصلای بزرگ تهران به‌عنوان قطب فرهنگی شهر تهران قرار گرفته است.

موقعیت موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس روی نقشه

مطالعات اولیه پروژه باغ‌موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت، در آذر ماه ۱۳۸۳ آغاز و طرح اولیه طی جلسات متعدد بررسی شده و در ابتدای سال ۸۵ به تصویب رسیده است.

سپس طراحی موزه به مسابقه گذاشته شد و ۲۵۰ گروه در مسابقه شرکت کردند که از بین آثار دریافتی ۴۲ اثر به دبیرخانه تحویل داده شد.

این موزه با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی، شهردار تهران، اعضای شورای شهر و مقامات لشکری و کشوری در شهریور سال ۱۳۹۱ افتتاح شده است.

در اواخر سال ۱۳۹۵ با تغییراتی که در ساختار و اهداف موزه انجام شد، این مجموعه به «موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» تغییر نام داده است.

موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

باغ‌موزه دفاع مقدس در اراضی عباس‌آباد و با زیربنای ۲۰۵ هزار مترمربع با احتساب محوطه‌سازی، یک مجموعه کم‌نظیر و دیدنی است. این موزه از ۷ تالار و یک قسمت انتهایی که یادمان دفاع مقدس است، تشکیل شده است.

در میان تالارهای مختلف این باغ‌موزه فقط یک تالار با نام «تالار پروانه‌ها» جنبه موزه‌ای دارد که برای معرفی سرداران دوران دفاع مقدس درنظر گرفته شده است. اما بقیه تالارها جنبه رویدادی دارد و می‌توان تمام اتفاقات دوران دفاع مقدس را در آن به شکل زنده در همان حال و هوا دید.

تالار اول، تالار «آستانه» یا همان سرآغاز است. بخش دائمی موزه و نمایش‌دهنده مجموعه وقایعی است که در فاصله سال ۵۷ تا آغاز جنگ منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شده است.

در این تالار تمامی وقایعی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی شده به نمایش در می‌آید و روزهای آغازین جنگ تحمیلی به تصویر کشیده می‌شود.

تالار آستانه، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار دوم، تالار «حیرت و واقعیت» است که در آن حیرت مردم ایران از شوک جنگ تحمیلی به نمایش در می‌آید. در روزهایی که مردم از پیروزی انقلاب شادمان بودند و نظام اسلامی ایران در حال شکل‌گیری بود، حمله رژیم بعثی به ایران با حمایت همه جانبه آمریکا مردم را حیرت‌زده و شوکه کرد.

تالار حیرت و واقعیت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

این حیرت در کنار حقانیت ملت ایران در دفاع از خود برابر هجوم دشمنان در تالار حیرت به نمایش در می‌آید. ملت ایران در طول دفاع همه جانبه از خاک خود در جنگ تحمیلی، حقانیت خود در دفاع از ارزش‌ها را به جهانیان ثابت کردند که این حقانیت در این تالار به تصویر کشیده می‌شود.

تالار حیرت و واقعیت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار «دفاع» سومین تالار است که نمایش‌دهنده ساختار دفاعی کشور از ارتش و بسیج گرفته تا نیروهای مردمی که در دفاع از خاک و تمامیت ارضی کشور تلاش کردند. این دفاع در کنار استفاده از ادوات جنگی به نمایش در می‌آید.

تالار دفاع، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار «آرامش» چهارمین تالار باغ موزه دفاع مقدس است. در این تالار می‌بینیم که روزهای جنگ و دفاع از ناموس و خاک میهن در عین سختی‌ها و دشواری‌هایی که برای ملت داشت با آرامشی برای دفاع از ارزش‌های انقلاب همراه شده بود.

تالار آرامش، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار آرامش، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

مجموعه تالار «شهادت» به ۷ مرحله تقسیم شده که شهادت را از نیت تا عروج به تصویر کشیده است. عظمت، ارزش، جایگاه و تقرب شهید و شهادت در این تالار نمود عینی دارد.

تالار شهادت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار ششم، تالار «پیروزی» است که پیروزی‌های دلاورانه جوانان ایرانی در روزهای جنگ را به تصویر می‌کشد. از پیروزی در عملیات‌های مختلف گرفته تا آزادسازی خرمشهر و پیروزی‌های عرفانی و معنوی.

تالار پیروزی، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار هفتم، تالار «سرانجام» است. هفتمین تالار این باغ موزه، فضایی متفاوت از آنچه تاکنون درباره جنگ گفته شده، دارد.

در این تالار که آخرین مرحله از ۷ تالار عشق باغ موزه است، بازدیدکنندگان پس از گذر از ۶ مرحله پیشین، به بالاترین نقطه از باغ موزه می‌رسند که در آنجا با یادمان، تصاویر، تندیس‌ها و بازمانده‌های جنگ تحمیلی مواجه می‌شوند و به آن‌ها ادای احترام می‌کنند.

تالار سرانجام، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار «پروانه‌ها»، نمایش دلاوری‌های شهدای هشت سال جنگ تحمیلی

تالار «پروانه‌ها»، تنها تالار موزه است که جنبه موزه‌ای و حجمی دارد. هدف از برپایی چنین فضایی پاسداشت مقام شامخ شهدا و موثرین دوران دفاع مقدس است.

این تالار به این جهت «پروانه‌ها» نامیده شده که به یاد شهدای هشت سال جنگ تحمیلی و نیز معرفی فرماندهان شهید و شاهدی می‌پردازد که با رشادت‌ها و جان‌فشانی‌های خود توانستند نور پرفروغ اسلام را برای همیشه در این سرزمین جاودانه نگه دارند.

تالار پروانه‌ها، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

تالار پروانه‌ها، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

باغ‌دره موزه دفاع مقدس، تعبیری از ایثار و مقاومت

اینجا راهی است که علاوه بر تمام زیبایی‌هایش قرار است مفهوم مقاومت در برابر ظلم را تعبیر کند.

به همین خاطر است که شاید در طول این مسیر کمتر گل‌های رنگارنگ و گیاهان فصلی ببینید. تمام گونه گیاهی به کار رفته در طول مسیر، یک ویژگی مشترک دارد و آن هم استفاده از گونه‌هایی است که عمر دائمی دارند و بسیاری از آن‌ها گیاهان دارویی هستند.

باغ‌دره، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

باغ‌راه موزه را می‌توان کلکسیونی کامل و جامع از گونه‌های گیاهی همیشه سبز و مقاوم دانست.

شاید در هیچ جای دیگر نتوانید ۴۰۰ گونه گیاهی را در مدت چند دقیقه و در کنار یکدیگر ببینید که البته به تناسب ارتفاع و شیب‌های مسیر طراحی شده‌اند.

بد نیست بدانید در کل یک میلیون و ۴۰۰ هزار گیاه در محوطه باز موزه کاشته شده که از این میان، مسیر باغ‌راه ویژگی‌های خاص خود را دارد.

گونه‌های گیاهی این باغ راه به درختان، درختچه‌ها، گیاهان دائمی، گیاهان دائمی گلدار و چمن‌های ورزشی مزین شده است.

باغ‌دره، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

ادوات جنگی، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

نمایشگاه خودرو شهدای هسته‌‌ای، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

مسجد جامع خرمشهر، روایتگر هشت سال دفاع مقدس

یکی از مهم‌ترین مساجدی که در طول دوران دفاع مقدس، شاهراه حماسه‌های مقاومت بود، مسجد جامع خرمشهر است و اگر نبود، خبری از مقاومت هم نبود.

در واقع مقدس‌ترین نقطه خرمشهر، مرکز ثقل و گرانیگاه دفاع جانانه این شهر بوده است. پس از آزادی خرمشهر نیز مسجد جامع نقطه امید رزمندگان در تصرف و پاکسازی شهر بوده و با عملیات بیت‌المقدس جاودانه شد.

مسجدی که همیشه یادآور خاطراتی است که می‌تواند همه چیز را از دوران مقدس ۸ ساله دفاع روایت کند.

مسجد جامع خرمشهر، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

برای کسانی که به موزه می آیند، در بخش «باغ‌دره» جشنواره‌ای از نور، با ۱۶ میلیون طیف رنگی، آب و آتش فراهم شده تا هر شب به تناسب زمان، بزرگ‌ترین فستیوال نوری ایران در آنجا بر پا شود.

برای اجرای این نمایش بزرگ، در داخل دریاچه موزه صد فواره آب با چیدمان یک دایره به قطر ۳۰ متر و با ارتفاع ۱۵ متر در ۲۵۶ متر برای نمایش لیزری طراحی شده است.

نور، لیزر و صدا در میان این فواره‌های بلند فضای منحصربه‌‌فردی را پیشکش بازدیدکنندگان موزه می‌کند.

دریاچه و آ‌ب‌نما، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

سراسرنمای مقاومت، روایتگر روزهای مقاومت و پیروزی

سراسرنمای (پانوراما) مقاومت با مساحت ۴۵۰۰ متر زیربنا و با استفاده از ده‌ها دستگاه ویدئو پروژکتور که در بخش زیرین سراسرنما قرار گرفته است، امکان پخش فیلم را به‌صورت ۳۶۰ درجه‌ای دارد.

سراسرنمای مقاومت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

همچنین در این مجموعه فعالیت‌های متعدد هنری مرتبط با دفاع مقدس در قالب کارهایی حجمی (نقش برجسته)، بازسازی بازارچه خرمشهر، ماکت عملیات بیت‌المقدس به‌صورت موشن گرافیک چندوجهی، تابلوهای نقاشی مرتبط با دفاع مقدس و خرمشهر به روایت تصویرگری وجود دارد که جذابیت مجموعه را افزون نموده است.

 سراسرنمای مقاومت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

این مجموعه با بهره‌گیری از نگاه آمیخته به هنر هنرمندان، تصاویری از مقاومت خرمشهر (از لحظه اشغال، دفاع و آزادسازی) را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

معماری این بخش مشتمل بر سه قسمت تالار اصلی، گالری و فضاهای جانبی است و در دو طبقه قرار دارد که در هفته دفاع مقدس سال ۱۳۹۵ افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

 سراسرنمای مقاومت، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس

بخش رستوران، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس