پند های کمبوجیه به فرزندش کورش

فرزندم، هرگز آفریدگار هستی را از یاد مبر، زیرا که جهان آفرین همواره، نه تنها هنگام سرافرازی و نیک بختی بلکه در هنگام نیاز و تنگی، شایسته‌ی ستایش است. همچنین در رفتار با دوستان، چه در تنگی و چه در گشایش و فراخی، نباید آنها را فراموش کرد.

مردمانی که از اندیشه‌ی روشن برخوردارند، می‌دانند که نیکویی در جهان هستی از مهر پروردگار آفریده شده است، و هر آنکس که با اندیشه‌ی روشن به هستی ننگرد به این آگاهی نخواهد رسید. در یافتن آگاهی، کوشا باش که دانش در راست منشی یک پارچه خواهد بود.

ارتش ایران باید پیوسته ورزیده و به درستی، شیوه‌ها و ترفندهای آفند و پدافند را آموخته باشد. آشنایی سپاهیان به کاربرد درست جنگ ابزارها،  برای رسیدن به پیروزی، سود بخش است. همان گونه که فرآورده‌ی کشتزارها با کار و کوشش برزگران بستگی دارد، هرآنکس که نکارد نباید هم در آرزوی خرمن باشد، پیروزی سپاه هم به نیروی آنها بستگی دارد نه به درخواست آنها از کردگار.

همان سان که هر کس برای برآوردن نیازهای خانواده‌ای خود کوشا است، پادشاه هم باید نیازهای مردمان و کشور را پیش بینی کند، و همواره در برابر پیشامد های ناگهانی آمادگی و پس انداز داشته باشد تا  در آن هنگام ناتوان نماند.

فرمانروایان برای تلاش در راه آبادانی کشور و فراهم کردن آسایش و آسودگی برای مردم هستند، نه مردم، برای اَفزایش و گسترش دارایی، برای فرمانروایان.

از آنجا که در نهاد هرکس هموار “منش به” (نیک) و ” منش بد” در ستیز هستند، بکوش تا منش نیک در درونت   فزاینده و منش بد کاهنده باشد زیرا که بهترین هستی از آن نیک اندیشان و راستکاران است.

فرزندم باید پیوسته، با جنگ افزار برتر، برای پدافند و نگهداری مردم و کشور آمادگی داشته باشی ، زیرا که دشمن در کمین است ناگهان و بی گاه سر بر می‌کشد.

همواره انباشته ‌ای از خوراکی‌ها و نیز ابزارهای رزمی برای نگهداری و پدافند کشور انبار کن که در برابر خشکسالی و یورش بیگانگان پُر توان باشی.

 سرای سپاهیان و چارپایان آنها باید، همیشه از آلودگیها پالایش شود، آنان باید برای بهداشت خود آب پاک و پوشاک پاکیزه در اختیار داشته باشند. برای پیشگیری از ناخوشی و بیماری همیشه پزشکان زبردست را همراه سپاه روانه کن، تا روند تندرستی را به آنها بیاموزند، پزشکان دانا هم بسان هنرمندان چیره دست می‌توانند پیکر رنجور یا زخمی کسی را، باز سازی کنند و بهبود بخشند.

به یاد داشته باش که، برتر بودن جایگاه رزم و دسترسی پیوسته به آب و خوراک برای رسیدن به پیروزی بسیار پر ارزش هستند باید تا می‌توانی، بهترین جایگاه را برای رزم برگزینی، و همواره سور و خوراک سپاهیان را پیشاپیش فراهم کنی واین کاری است نه آسان. سپاهی که در تکاپوی باشد به نیرو و ورزندگی او بسیار افزده می‌شود. به کردار، آنان که پیوسته در شکار باشند، ورزیدگی در شکار، یارای آنها در رزمگاه خواهد بود.

هرگز آنچه را که به درستی نمی‌دانی و نتوانی، به کسی نوید مده که از مژده دادن تو ناامید ‌شود، همچنین هرآنکس باید بداند که برای کردار نیک پاداش و برای کردار بد  پادافره  در کار است. با شکست خوردگان با مدارا رفتار کن آنگونه که هرگز به جان و هستی شکست خورده‌ای دست دراز ی نشود.

سپاهیان باید از مهربانی تو خشنود باشند تا دوستی آنها هم با مهر آمیخته باشد، نه آنکه از ترس، تو را فرمانبردار باشند.

شادی یا خشنودی در میان کسانی که پیوند دوستی داشته باشند فزاینده است و نیز رنج و اندوه آنها کاهنده خواهد بود. چون هر یک از شادی دیگری شاد و از رنج دیگری اندوهگین می‌شود. هرکس شایستگی ویژه‌ای دارد و باید کاری که به او واگذار شده است به درستی و راستی انجام دهد. کوتاهی، در هر کاری که کاستی ببار آورد، سزاوار نکوهش است.

کمبوجیه(کامبیز) پدر کورش بزرگ در بخش دیگری می‌گوید:

دلیری، که از خردمندی برآید بهتر از گستاخی بدون آگاهی است. برای رسید به پیروزی سزاوار است که از نیرو و روند دشمن، در کار جنگ، آگاهی داشته باشی و برای این کار می‌توانی از گماشتگانی در میان سپاه دشمن سود بری. دشمن نباید از شیوه و برنامه‌ی سپاهیان ما آگاهی پیدا کند، همان بهتر است که شمار رزمندگان و شیوه‌ی پیکار از آنها پنهان بماند. پیوسته بایدکاستی‌ها وسستی‌های دشمن را شناسایی کرد وازناهنجاری نیرو های دشمن، در راه رسیدن به پیروزی بهره گرفت و ترفندهایی که آنان را به گمراهی بکشد به کار برد و او را به شکست وادار کرد.  شناخت از شیوه‌های جنگ پشتیبان پیروزی است، پس فرماندهان باید به درستی هنر جنگاوری را در هر زمینه‌ای آموخته باشند، چرا که شیوه‌‌های رزم در کوهستانها، دشتها و دریاها گوناگون هستند و هر کدام نیاز به شناخت و دانش ویژه‌ای دارند. چنانکه در گذشتن از رودخانه‌ها آگاهی به دانش ساختن پل و کشتی بسیار پر ارزش است.

همیشه باید فرماندهان، پیش از آفند و پدافند، با یکدیگر همپرسی داشته باشند و رای زنی کنند تا، با اندیشه‌ی نیک، بهترین راه را برگزینند و هرگز نباید خودخواهی و خودسری را به خود راه دهند.

هنگامیکه نیاز بود، برای پیش گیری از کشته شدن سربازان، باید با آراستگی و هنجار درست از برابر دشمن پسروی کرد، و خود را برای آفند اماده نمود واین کار نباید با سراسیمگی همراه باشد که سربازان را پریشان سازد . چون در این هنگام دشمن می‌تواند آنها را پراکنده کرده و بر آنها چیره گردد.

سپاهیان باید در آسودگی و بی نیازی آنگونه سامان داده شوند که نیازی به دست برد به دارایی دیگران نداشته باشند.