چرا و چگونه خواب میبینیم؟

ﮐﺸﻒ ﻧﻮﺍﺭ ﻣﻐﺰﯼ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮﮔﺮ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮﺩ، ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ . ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺳﺮﯼ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﮔﺬﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﯼ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﻣﻐﺰﯼ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ . ﺧﻮﺍﺏ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﻭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ۹۰ ﺩﻗﯿﻘﻪ ﺍﯼ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ :

ﺧﻮﺍﺏ NREM ‏( ﺣﺮﮐﺖ ﻏﯿﺮﺳﺮﯾﻊ ﭼﺸﻢ ‏) ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺗﻔﮑﺮ ﻧﯿﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ .
ﺧﻮﺍﺏ REM ‏( ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﯾﻊ ﭼﺸﻢ ‏) ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ‏(paradoxical ‏) ﻧﯿﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ .

ﺷﺮﻭﻉ ﺧﻮﺍﺏ

ﺩﺭ ﺧﻼﻝ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺧﻮﺍﺏ، ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﯿﺪﺍﺭ ﻭ ﻫﺸﯿﺎﺭ ﻫﺴﺘﯿﻢ . ﻣﻐﺰ ﺍﻣﻮﺍﺟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺁﻟﻔﺎ ﮐﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﻭ ﺳﺮﯾﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺍﻣﻮﺍﺝ ﮐﻨﺪﺗﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺑﺘﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ . ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﯾﻦ ﻣﺪّﺕ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﺮﻓﺘﻪﺍﯾﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻋﺠﯿﺐ ﻭ ﮐﺎﻣﻼً ﻭﺍﺿﺤﯽ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﻫﻤﺎﺕ ﭘﯿﺶ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ .
ﺍﮔﺮ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ، ﺑﺪﻭﻥ ﻫﯿﭻ ﺩﻟﯿﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﺧﺎﺻﯽ، ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﺪﻧﺘﺎﻥ ﺗﮑﺎﻥ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﯾﺎ ﭘﺮﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﻇﺎﻫﺮﺍً ﻋﺠﯿﺐ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮﺩﻩﺍﯾﺪ . ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺍﻗﻊ، ﺍﯾﻦ ﭘﺮﺵﻫﺎﯼ ﻣﯿﻮﮐﻠﻮﻧﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺷﺎﯾﻌﻨﺪ .

ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻏﯿﺮ ﺭﻭﯾﺎ :

ﻣﺮﺣﻠﻪ ۱

اولین ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﭼﺮﺧﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻭ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺧﻔﯿﻔﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﺳﺖ . ﻣﺮﺣﻠﻪ ۱ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻭﺭﻩ ﮔﺬﺍﺭ ﺑﯿﻦ ﺑﯿﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ . ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ۱، ﻣﻐﺰ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺗﺘﺎ ﻭ ﺑﺘﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻣﻮﺍﺟﯽ ﺑﺎ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻭ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ، ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪّﺕ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ۵ ﺗﺎ ۱۰ ﺩﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﺴﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ ﺑﯿﺪﺍﺭ ﮐﻨﯿﺪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ !

ﻣﺮﺣﻠﻪ ۲

ﺩﻭﻣﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ۲۰ ﺩﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﺪ . ﻣﻐﺰ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﻣﻨﻈﻢ ﻭ ﺳﺮﯾﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻭﮎﻫﺎﯼ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﻌﺮﻭﻓﻨﺪ . ﺩﻣﺎﯼ ﺑﺪﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻭ ﺿﺮﺑﺎﻥ ﻗﻠﺐ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﮐﻨﺪﺷﺪﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ .

ﻣﺮﺣﻠﻪ ۳

ﺍﻣﻮﺍﺝ ﻣﻐﺰﯼِ ﻋﻤﯿﻖ ﻭ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺩﻟﺘﺎ ﺩﺭ ﺧﻼﻝ ﻣﺮﺣﻠﻪ ۳ ﺧﻮﺍﺏ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ . ﻣﺮﺣﻠﻪ ۳، ﺩﻭﺭﻩ ﮔﺬﺍﺭ ﺑﯿﻦ ﺧﻮﺍﺏ ﺳﺒﮏ ﻭ ﺧﻮﺍﺏ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻋﻤﯿﻖ ﺍﺳﺖ .

ﻣﺮﺣﻠﻪ ۴

ﻣﺮﺣﻠﻪ ۴ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﻟﺘﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺯﯾﺮﺍ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﻣﻐﺰﯼ ﮐﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺩﻟﺘﺎ ﻣﻌﺮﻭﻓﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ . ﻣﺮﺣﻠﻪ ۴، ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻋﻤﯿﻖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ۳۰ ﺩﻗﯿﻘﻪ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﺪ . ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﻭ ﺧﯿﺲ ﮐﺮﺩﻥ ﺭﺧﺘﺨﻮﺍﺏ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪ ۴ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ .چرا و چگونه خواب میبینیم؟

ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺭﻭﯾﺎ :

ﺍﻏﻠﺐ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﯾﺪﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺧﻮﺍﺏ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺏ REM ‏( ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﯾﻊ ﭼﺸﻢ ‏) ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺧﻮﺍﺏ REM ، ﺣﺮﮐﺖ ﭼﺸﻢﻫﺎ، ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻥ ﺗﻨﻔﺲ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰ ﺍﺳﺖ . ﺧﻮﺍﺏ REM ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻧﯿﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺯﯾﺮﺍ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯼ ﺑﺪﻥ ﻓﻌﺎﻟﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﻋﻀﻼﺕ ﺷﻞﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ . ﻋﻠﺖ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﯾﺪﻥ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻐﺰ ﺍﺳﺖ ﺍﻣّﺎ ﻋﻀﻼﺕ ﺍﺭﺍﺩﯼ ﺑﯽﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ .

ﻭﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺍﺏ REM

ﺍﯾﻦ ﺧﻮﺍﺏ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﭼﺸﻢ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﭘﻠﮏ ﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺍﻣﺎ ﭼﺸﻢ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ . ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﯿﺪﺍﺭﯼ ﮐﺎﻣﻞ، ﺩﯾﻮﺍﻧﻪ ﻭﺍﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﭼﺸﻢ ﺿﺮﺑﺎﻥ ﻗﻠﺐ ﻭ ﺗﻨﻔﺲ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ . ﺑﺪﻥ ﺍﮐﺴﯿﮋﻥ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺟﺬﺏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ . ﺑﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺧﻮﺍﺏ REM ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻐﺰ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﻐﺰ ﻭ ﺳﺘﻮﻥ ﻓﻘﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺣﯿﺎﺕ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻫﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻐﺰ ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ . ﺩﻗﯿﻘﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﺞ ﺷﺪﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﺮﺣﻠﻪ REM ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﯿﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻧﺪﺍﻡ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﯾﺪ . ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﻗﻄﻊ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﻐﺰ ﻭ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻃﯽ ﺧﻮﺍﺏ REM ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻻﻥ ﻋﻀﻼﺕ ﺑﺪﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﮑﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺷﻮﻧﺪ . ﺁﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﻌﻮﻅ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﯿﺰ ﺍﻧﺪﺍﻡ ﻫﺎﯼ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﺣﺲ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ .

ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻮﺯﺍﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ REM ﻣﯽ ﮔﺬﺭﺍﻧﯿﺪ . ﻧﻮﺯﺍﺩ ﺩﻟﻔﯿﻦ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﻨﺎ ﮐﻨﺪ، ﻏﺬﺍ ﺑﺨﻮﺭﺩ ﻭ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﯾﮏ ﺩﻟﻔﯿﻦ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ، ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻫﯿﭻ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ REM ﻧﻤﯽ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ . ﺗﻮﺍﻧﺎﯾﯽ ﯾﺎﺩﮔﯿﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﭘﯿﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺍﺏ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺫﻫﻨﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﻭﺭﺯﺵ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﮐﻮﺩﮎ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺍﺳﺖ .
ﺳﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩﻩ ﻣﺸﺒﮏ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻐﺰ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﻭ ﺑﯿﺪﺍﺭﯼ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪ :

۱ – ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺣﺎﻭﯼ ﺳﻠﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﻏﻮﻝ ﭘﯿﮑﺮ
۲ – ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻟﻮﮐﻮﺱ ﺳﺮﻭﻟﺌﻮﺱ
۳ – ﻫﺴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺠﺎﻓﯽ