کرم های روده ای

انواع مختلفی از کرم های روده ای با شکل و اندازه مختلف وجود دارند و آنچه که بیشتر از همه دیده می شود اکسیور Oxyure است که کرمی است سفیدرنگ به اندازه پنج تا ده میلیمتر که در داخل لوله گوارش زندگی می کند و به فارسی به آن کرمک می گویند.

* کرم انفرادی مثل تنیای خوکی یا تنیای گاوی

در فرانسه نیم درصد مردم به تنیای گاوی مبتلا هستند و علت ابتلا به آن مصرف گوشت گاو خوب پخته نشده است.

* هیداتیک کبد یا کیست هیداتیک

این بیماری بیش از همه در فرانسه دیده می شود. این بیماری بر اثر یک پارازیت توسط سگ یا سگ سانان به انسان سرایت می کند. پارازیت وقتی وارد روده می شود از جدار روده عبور کرده و به داخل کبد می رود و در آنجا تولید کیست می کند، البته می تواند به داخل ریه ها هم برود.

* dove کبدی

این انگل توسط گاو یا گوسفند سبزیجات را آلوده می کند و مصرف سبزیجات آلوده، انگل را به انسان منتقل می کند. این انگل در روده تخم ریزی کرده و پارازیت به کبد می رود و آنجا می ماند.

* اسکاریس

اسکاریس یک کرم گرد است که در مناطق سردسیر زیاد دیده نمی شود ولی در مناطق گرمسیر و حاره فراوان دیده می شود و می تواند باعث سرفه، استفراغ و اسهال بشود. درازای این کرم می تواند به ده سانتی متر برسد. کرم بالغ در روده زندگی می کند و تخم هایش ممکن است در آب دمای آلوده و یا خوراکی هایی که خوب شسته نشده اند، باشند.

این پارازیت ها برای زندگی احتیاج به یک میزبان دارند و وقتی که وارد لوله گوارش می شوند و به حیات خود ادامه می دهند به آن آلودگی انگلی روده ای می گویند.

بیماری های مختلفی می توانند بر اثر کرم های روده ای تولید شوند. این کرم ها از راه دهان وارد بدن می شوند. تخم انگل می تواند از راه خوراکی آلوده وارد بدن بشود و یا دست با یک شئی آلوده در تماس بوده و با همان دست آلوده خوراکی خورده است. بعضی از این انگل ها در روده انسان زندگی می کنند مثل تنیا یا کرم انفرادی در حالی که برخی دیگر از طریق روده وارد اعضای دیگر شده در آنجا زندگی می کنند.

در ادامه مقاله به اکسیور و سپس به کرم انفرادی که بیش از همه دیده می شوند، می پردازم.

آلودگی به عفونت اکسیور زیاد دیده می شود و در بیشتر موارد هیچ سیمپتومی ندارد. بعضی از افراد ممکن است احساس خارش در اطراف مقعد داشته باشند. کرم ها نازک و سفیدرنگ هستند و طول آنها بین ۳ تا ۱۲ میلیمتر است. کرم های ماده تخم گذاری می کنند و تخم ها در حدود مقعد جمع می شوند و باعث احساس خارش در آن محل می شوند. کودکی که آلوده شده، مقعد خودش را می خاراند و اگر دستش را نشوید و هنگام بازی با کودکان دیگر دست آنها را بگیرد، از این طریق به پخش شدن آلودگی کمک می کند.

همینطور می شود از طریق غذاهای آلوده مبتلا شد. برای راحت شدن از اکسیور باید از درمان های دارویی استفاده کرد و ملافه ها و لباس زیر شخص آلوده به خوبی شسته شوند زیرا می توانند حاوی تخم های انگل باشند. اگر شخص آلوده شد باید تمام خانواده درمان شوند و دو تا سه هفته بعد از اولین درمان دوباره درمان تکرار شود تا مطمئن شوند که تمام کرم ها از بین رفته اند، زیرا تخم های خورده شده که در لابلای روده پنهان شده اند قادرند چندین روز در هوای آزاد زنده بمانند و دوباره شخص را آلوده کنند.

پیشگیری

پیشگیری از آلوده شدن ساده و موثر است مثل:

*شستشوی مکرر دست ها با آب و صابون مخصوصا قبل از غذا خوردن و بعد از دستشویی

* کوتاه نگه داشتن ناخن ها

* جوشاندن آب آشامیدنی در نقاطی که آب لوله کشی وجود ندارد.

* جلوگیری از بازی کودکان با خاک آلوده و وادار کردن بچه ها به شستن دست با آب و صابون بعد از هر بازی

* شستشوی کامل سبزیجات و میوه جات خام

شیوع بیماری

به نظر می رسد که از هر سه یا چهار نفر یک نفر حامل اکسیور است و این یعنی همه افراد در خطر آلودگی هستند. مطالعات نشان می دهد که در نزد کودکان تا نود درصد کودکان آلوده هستند.

تشخیص

خارش های مقعدی که بر اثر اکسیور در شب تولید می شوند هنگامی که کرم ماده تخم گذاری می کند، باعث توجه به بیماری می شود. درمان باید به محض احساس ابتلا شروع شود، حتی قبل از اینکه مطمئن شویم. برای اثبات تشخیص آزمایشاتی وجود دارد مثل چسباندن نوار چسب شفاف بر روی مقعد و نگاه کردن به آن در زیر میکروسکپ برای تشخیص تخم های اکسیور.

مشکلاتی که تولید می شوند

اکسیورها معمولا ایجاد مشکلات سلامتی خطرناک نمی کنند. به ندرت ممکن است تولید عفونت در اعضای تناسلی زنان و دختران و تولید انفلاماسیون در واژن و رحم کنند.

سیمپتوم

معمولا اکسیور تولید سیمپتوم نمی کند و اگر سیمپتومی هم باشد سبک است مثل خارش در ناحیه مقعد و واژن و به طور معمول در شب. تحریک، عصبی بودن، بی خوابی بر اثر خارش، اسهال، دردهای شکمی در نزد بیست درصد افرادی که حامل اکسیورها هستند و بر اثر انفلاماسیون مزمن روده است و همین مسئله باعث تولید اسهال نیز می شود. حالت تهوع و استفراغ به ندرت دیده می شود. و بالاخره التهاب واژن.

همانطور که گفته شد به نظر می رسد از هر سه یا چهار نفر یک نفر حامل اکسیور است. اکسیورها همچنین در خانه های سالمندان، سربازخانه ها و بیمارستان های روانی و در خانواده ها به طور خیلی زیاد شیوع دارند.

عوامل تولید خطر آلودگی

خاراندن نواحی مقعدی و تناسلی و عدم شستشوی دست با آب و صابون پس از آن از عوامل اصلی تولید آلودگی است و عدم درمان یک شخص که از خارش مقعدی رنج می برد باعث تولید خطر مهم آلودگی اطرافیان او می شود. پیشگیری راحت و ساده است:

شستشوی مرتب و درست دست ها قبل از تهیه و پخت خوراک و قبل از غذا خوردن و پس از رفتن به توالت. کوتاه نگه داشتن ناخن کودکان و تعویض روزانه لباس های زیر آنها. همینطور تعویض مرتب ملافه های کودکان و کنار زدن پرده های اتاق ها در روز چون اکسیورها به نور حساس اند. همینطور بهتر است یک بار در سال از درمان های دارویی برای اکسیور استفاده کرد حتی اگر هیچ علامت آلودگی وجود نداشته باشد برای اینکه این عفونت بسیار شایع است.

درمان های دارویی

اگر اکسیور تشخیص داده بشود باید تمام فامیل را درمان کرد و نه فقط کودکان مبتلا را. درمان ها معمولا توسط داروهای خوراکی انجام می شود که در استان ما (کبک) بدون نسخه از داروخانه می شود با مشورت داروساز تهیه کرد و داروی مصرف شده را باید یک بار ده روز و یک بار سه هفته پس از اولین مصرف تکرار کرد.

در پایان باید گفت اگر کوچکترین شکی به ابتلا وجود دارد باید تمام فامیل با داروی ضد کرم مثل Fluvermol برای درمان اکسیور درمان شوند. این بهترین کار برای درمان مشکلاتی است که علت آن را نمی دانیم.

انگل های روده ای

انگل ها در درون یا روی موجودات زنده زندگی می کنند یعنی برای زنده ماندن احتیاج به یک میزبان دارند مثل انسان، حیوان یا گیاه. انگل های روده ای از غذای نیمه هضم شده موجود در روده میزبان تغذیه و رشد و نمو و تولید مثل می کنند و در نتیجه باعث آسیب و تخریب بافت های بدن میزبان شده و مدفوع سمی آنها می تواند باعث مشکلات ناخواسته و ناراحت کننده در بدن میزبان بشود. بعضی از انگل ها بسیار ریز هستند و با میکروسکوپ دیده می شوند و در نتیجه به راحتی وارد جریان خون شده در مکان های دیگری از بدن تولید بیماری می کنند. بیماری هایی مانند کیست های کبدی، عصبی بودن، اسهال، خستگی و ضعف، آسم، کم خونی، شکم درد و غیره.

بیش از صد نوع انگل وجود دارد که می توانند از انسان به عنوان میزبان استفاده کنند. در شماره پیشین از کرم های روده ای مختلفی نوشتیم و در این شماره به کرم انفرادی می پردازیم.

کرم انفرادی

کرم انفرادی که به آن تنیا هم می گویند یک کرم انگلی است از کلاس cestodes که در داخل روده کوچک انسان رشد می کند و عمرش بین سی تا چهل سال است و گاهی مشکلات سلامتی تولید می کند. شکل آن پهن و بندبند به هم چسبیده است و مانند یک روبان است که به فارسی به آن کرم نواری هم می گویند.

کرم انفرادی هرمافرودیت است وقتی بالغ است می تواند درازی اش به ده متر برسد.

علل

این انگل توسط گوشت آلوده به لاروهای زنده که خوب پخته نشده اند یا خام مصرف شده اند مثل گوشت گاو و خوک تولید می شوند. این لاروها در عضلات حیوانات که ما به آن گوشت می گوییم، وجود دارند.

ـ تنیای گاوی که بر اثر گوشت گاو به انسان سرایت می کند و نیم درصد مردم فرانسه به آن مبتلا هستند.

ـ تنیای خوکی که بر اثر گوشت خوک آلوده به انسان سرایت می کند، بیشتر از همه جا در فرانسه و بعد در بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا مثل لهستان دیده می شود.

چگونگی سرایت و سیمپتوم های کرم انفرادی

وقتی که لارو وارد دستگاه گوارش شد سرش را به جدار روده کوچک وصل می کند و به تدریج با خوردن غذای هضم شده توسط میزبان به رشد خود ادامه می دهد تا به کرم بالغ تبدیل شود. این دوره حدود سه ماه طول می کشد و انگل آماده برای تولید مثل می شود. در این حالت بندبند شده و این بندها دستگاه تولید مثل برای کرم به شمار می روند. به تدریج این بندها که حاوی تخم هستند از کرم جدا شده از طریق مقعد به خارج رانده می شوند.

بندهای کرم انفرادی پهن و مستطیل شکل هستند و می توانند تا دو سانتی متر پهنا و ۶ تا ۸ میلی متر طول داشته باشند. اولین علامت وجود این انگل در بدن دیده شدن این بندها در لباس زیر، مدفوع، ملافه و یا زیر دوش می باشد. این بندها چون قادر به حرکت هستند به طور فعال خارج می شوند بنابراین می شود آنها را در خارج از مدفوع هم دید. آلودگی به این کرم هیچ علامتی ندارد و امکان اینکه شخص بدون اینکه متوجه باشد سالها به آن آلوده باشد. در بعضی از افراد ممکن است سیمپتوم هایی مانند شکم درد، حالت تهوع، بی اشتهایی، خستگی، سردرد و بثورات پوستی دیده شوند. از دست دادن وزن به طور غیرطبیعی و سریع هم می تواند علامت آلودگی باشد.

درمان

پزشک داروی ضد کرم را تجویز می کند تا کرم ها را از بین ببرد. دو داروی موثر وجود دارد که معمولا از آنها استفاده می شود. تنیا پس از مرگ به طور طبیعی با مدفوع خارج می شود.

چه مشکلاتی ممکن است تولید شود

این کرم ها می توانند مشکلات سلامتی نسبتا خوش خیم تولید کنند، ولی گاهی مشکلات جدی هم می توانند تولید کنند مثل آپاندیست و بسته شدن روده.

همچنین تخم های تنیای خوکی توسط گردش خون به جاهای دیگر رفته در آنجا لانه می کنند مثل عضلات و مغز که در حالات خطرناک تولید لارو کرده که یک پاتولوژی جدی است و می تواند مشکلات بینایی و عصبی تولید کند.

پیشگیری

بهترین وسیله کهنه کردن گوشت به مدت طولانی ۱۰ روز در منهای ۱۰ درجه یا پختن گوشت خوک و گاو به حد کافی برای از بین بردن لاروهای انگل است. مصرف استیک های خون آلود و نیم پخته از عوامل اصلی بیماری است. البته گوسفند هم می تواند باعث بیماری بیشود ولی کمتر از گاو همینطور حیوانات دیگری مثل گوزن، لاما، آهو، زرافه، شتر و …

بسیار مهم است که انسان در مناطقی که گاو و گوسفند می چرند از توالت هوای آزاد استفاده نکند. همین طور بسیار مهم است که از سبزی های آلوده استفاده نشود، زیرا احتمال cysticercosis انسانی را زیاد می کند به همین دلیل در کشورهای پیشرفته استفاده از کود انسانی ممنوع است.

طب مکمل برای درمان کرم انفرادی

ـ در گیاه درمانی پیشنهاد می شود که شخص فقط یک لیتر آب میوه (بهترین آن آب انگور است) را با دو لیتر آب چشمه به جای غذا بنوشد و روز بعد دویست گرم تخم کدو را آرد کرده با دویست گرم عسل مایع مخلوط کرده، بخورد (انسان بالغ). این معجون را باید در سه وعده صبح ناشتا هنگام بیدار شدن و سی دقیقه و ۶۰ دقیقه بعد مصرف کند(سه بار در همان روز).

ـ یک قاشق سوپ خوری پودر پوست گیاه bourdaine را به مدت ۵ دقیقه در یک فنجان دم کرده بگذارید دو ساعت بماند و بعد بنوشید. معمولا کرم پس از سه ماه از بین می رود ولی اگر باز بندها دیده شد، همین کار را باید تکرار کرد ولی نصف فنجان دو بار در روز به مدت ۳ روز.

ـ به مدت دو روز فقط از یک میوه بیولوژیک و حداکثر یک کیلو باز هم بهترین انگور است. می شود از آلو، انجیر یا سیب استفاده کرد و یا یک روزه ی ۲۴ ساعته گرفت.