اطلاعاتی مهم در زمینه هاری

اکثر حیوانات وحشی که در اطراف شما زندگی می کنند ممکن است به ویروس هاری مبتلا باشند این بیماری عوارض جدی برای انسان به همراه دارد حیوانات ناقل این ویروس به سرعت به جانداران و انسان های اطراف خود حمله می کنند ،از جمله نشانه های این عارضه در انسان های مبتلا جاری شدن آب از دهان و تشنج می باشد.

 بیماری هاری

بیماری هاری بیماری حاد و کشنده ای است که به علت ویروس را بدو ویروس ایجاد می شود.

مخزن و فراوانی:

بیماری هاری گسترش جهانی دارد. به استثنای چند کشور در سایر کشورها یافت می شود. مخازن و ویروس در طبیعت بسته به شرایط جغرافیایی متفاوت است و از کشوری به کشور دیگر تغییر می یابد.

در کشورهای مختلف حیوانات گوناگون نظیر روباه، خفاش، راکون، اسکانک، سگ، گربه، گاو و سایر حیوانات مخزن ویروس هستند. در آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادا) هاری ناشی از مخازن حیوانات وحشی به طور مکرر در راکون ها و اسکانک ها گزارش شده است.

در این کشورها هاری ناشی از مخزن حیوانات وحشی وفور بیشتری دارد و فقط ۱۰ درصد موارد از منابع حیوانات اهلی است. ۱۶ مورد هاری در بین پریمات ها یا میمونهای انسان نما شامل شمپانزه، سبوس (Cebus) و سینوس (Cynos) و میمونهای کوچ اسکویرل گزارش شده است. در تمام کشورهای وابسته به NHP ویروس هاری بومی (آندمیک) شده است.

در کشور آلمان، پارمن (Paarman) ۲۵ مورد هاری در پرندگان گزارش کرده است که شامل ۱۱ جوجه، ۲ غاز، ۱ گنجشک، ۱ جغد، ۱ کلاغ، ۳ شاهین، ۱ کایت، ۱ Magpie و ۴ Buzzard بوده است. فقط در سه مورد از پرندگان مذکور اجسام نگری مشاهده شده است.

در ایالات متحده آمریکا، جغد شاخدار بزرگ امکان دارد ویروس هاری را از راه فضولات خود به بیرون دفع کند. این حالت زمانی مورد مطالعه قرار گرفت که جغد مذکور از گوشت یک اسکانک آلوده به ویروس هاری تغذیه و مصرف کرده بود.

جوندگان و خرگوشها به ندرت به بیماری هاری مبتلا می شوند. در ایالات متحده آمریکا، بیماری هاری ۱۳ نوبت از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۹۸ از فرت ها (Ferrets) گزارش شده است. این موارد عمدتا از فرت هایی که از مغازه های خرید و فروش حیوانات دست آموز خریداری شده بودند و به عنوان حیوانات خانگی نگهداری می شدند گزارش شده است.

انتقال هاری:

ویروس از راه بزاق در اثر گاز گرفتگی، خراشهای پوستی و یا خراشهای جزئی در موقع آلودگی نسوج و مالیات به حیوانات آزمایشگاهی منتقل می شود.

سگهای هار ویروس را به مدت ۵ تا ۷ روز قبل از نشان دادن نشانه های هاری از بزاق خود دفع می کنند. گربه ها فقط برای ۳ روز قبل از بروز نشانه های هاری ویروس را از بزاق خود دفع می کنند.

انتقال هاری از راه استنشاقی (تنفسی) در حیوانات آزمایشگاهی و در خفاشهایی که در غارها زندگی می کنند گزارش شده است. این نوع انتقال هاری (شکل تنفسی) نیاز به مقدار زیادی ذرات معلق در هوا دارد که باید حاوی ویروس هاری باشند. حیواناتی که نشانه های بالینی هاری را از خود بروز می دهند معمولا مقدار زیادی ویروس هاری را می توانند با خود حمل و دفع نمایند.

هاری در حیوانات:

حیوانات هار در تمام انواع، نشانه های مشخص هاری را از خود بروز می دهند. این نشانه ها عمدتا حکایت از وجود اختلالات سیستم عصبی مرکزی (CNS) اختصاصا در حیوانات گوشتخوار و عموما در نشخوار کنندگان، خفاشان و انسان دارد.

دوره بالینی یا کلینیکی بیماری به ویژه در سگها می تواند به سه مرحله تقسیم شود: اخطاری، تحریکی و فلج. اصطلاح هاری خشمگین به حیواناتی بر می گردد که مرحله تحریکی در آنان غلبه دارد ولی هاری آرام که همراه با نشانه های فلج در حیوانات هار است بیشتر به شکل هایی از هاری بر می گردد که دوره تحریکی بیماری هاری در آنان بسیار کوتاه می باشد به نحوی که حتی ممکن است مرحله تحریکی اصلا وجود نداشته باشد و پیشرفت بیماری هاری از مرحله اخطاری به طور مستقیم با سرعت به مرحله فلج ختم شود.

در هر حیوان هار اولین نشانه بالینی تغییر در رفتار حیوان می باشد که مکن است این علامت غیر قابل تشخیص باشد و از یک اختلال ساده دستگاه گوارش (GI)، صدمات جلدی، تا نشانه های جسم خارجی در دهان، مسمومیت و یا یک بیماری عفونی زودرس متفاوت و گوناگون باشد.

تغییرات دمای بدن در این بیماری چندان حائز اهمیت نیست و بالا و پایین رفتن آن ممکن است وجود داشته باشد و یا مشاهده نشود. حیوانات مبتلا به هاری معمولا از خوردن و آشامیدن ا متناع می ورزند. کرارا مشاهده شده است که نشانه های تحریکی در دستگاه ادراری تناسلی خود بروز می دهند. نعوظ آلت تناسلی در حیوانات نر و تمایل زیاد به آمیزش جنسی در آنها مشاهده شده است.

بعد از مرحله اخطاری که ۱ تا ۳ روز طول می کشد حیوانات ممکن است نشانه های تحریکی عصبی از خود نشان دهند و یا مبتلا به فلج شوند. یعنی خیلی خشمگین و وحشی به نظر رسند و یا برعکس آرام و گوشه گیر و فلج شوند.

گوشتخواران، خوکها و به ندرت اسبها و قاطرها امکان دارد حیوانات دیگر و انسان را گاز گرفته و با کوچکترین تحریکی واکنش های حمله به افراد و حیوانات را از خود نشان دهند. گاوهای مبتلا کوچکترین حرکتی را در اشیای متحرک تعقیب می کنند.

بیماری به سرعت تا مرز فلج پیشروی می کند و مرگ حیوان مبتلا به فاصله ۱۰ روز بعد از شروع اولین نشانه های هاری فرا می رسد. گربه های وحشی و اهلی مبتلا به هاری به طور ناگهانی حمله می کنند و به صورت خشن و وحشیانه ای پس از حمله به حیوانات و انسان آنها را گاز می گیرند و حالت درنده خوئی پیدا می کنند.

روباههای هار و اسانک ها به طور مکرر حیاط خانه ها را در می نوردند و به سگها و انسانها حمله می نمایند.

این نشانه ای است که هر گاه در محلی دیده شود باید به هاری در روباه مشکوک شد و یافتن روباه خشمگین و حمله ور همراه با وجود Porcupine quills روی بدن حیوان می تواند در بیشتر موارد تشخیص هاری را مورد تاکید قرار دهد.

بدین معنی که مشاهده تیغ های خارپشت همراه با روباه می تواند حکایت از حمله قبلی روباه به جوجه تیغی کند که این خود دلالت بر وحشی بودن و حمله ور شدن روباه به سایر حیوانات و انسان دارد و در چنین حالتی می توان به هاری و احتمال انتقالش از روباه به انسان و دام فکر کرد.

اسکانک ها و روباههای هار غالبا مسئول حمله به گاوهای مراتع و حتی گاوهای نگهداری شده در اصطبل های روباز هستند و در اثر این تهاجم حیوانات اهلی مزرعه را مبتلا به هاری می کنند. راکون های هار با از دست دادن ترس از انسان، حمله های مکرر به افراد، خشم و عدم هماهنگی در حرکات از دست دادن فعالیت های روزانه و حمله ور شدن در شبها مشخص می شوند.

در مناطق شهری غالبا به سگها حمله می کنند. خفاشانی که در طول روز به پرواز در می آیند احتمالا هار هستند و این تغییر رفتار خفاشها هشداری است که باید به آن توجه داشت.

هاری در انسان:

معمولا در تاریخچه افراد مبتلا به هاری سابقه ای از حمله حیوانات هار و گاز گرفتگی توسط این حیوانات وجود دارد. در محل گاز گرفتگی و زخم وارده در پوست انسان ابتدا درد احساس می شود و سپس بی حسی موضعی در آن نقطه پدید می آید. پوست کاملا حساس است و نسبت به تغییرات درجه حرارت محیط به ویژه در شرایطی که هوا جریان داشته باشد واکنش نشان می دهد.

تلاش در موقع نوشیدن آب و مایعات فوق العاده دردناک ا ست و این حالت در اثر اسپاسم ناحیه حنجره پیش می آید به نحوی که بیمار از نوشیدن اب امتناع می ورزد (این نشانه مشخص را هیدروفوبی یا ترس از آب می گویند). بیمار بیقرار است و رفرتار عجیبی از خود نشان می دهد. اسپاسم عضلات، اسپاسم ناحیه حنجره و حساستی پذیری فوق العاده ای در انسان بیمار مشاهده می شود سپس تشنجات شروع می گردند. مقدار زیادی بزااق غلیظ از دهان ففرد مبتلا جاری می شود.

تشخیص:

هاری را به عنوان یک مسئله احتمالی در هر حیوان وحشی گرفتار شده و یا حیوان آزمایشگاهی اتفاقی که سابقه نامعلومی از واکسیناسیون ضد هاری و علائمی از اختلالات سیستم اعصاب مرکزی دارد باید مورد توجه قرار داد. جداسازی ویروس از نسوج و مایعات بدن انجام آزمایش FA از نسوج رنگ آمیزی شده شامل بافتهای قرنیه، پوست منجمد، خراشها و نمونه های برداشت شده از بافتهای پوششی مخاطی از جمله نمونه برداری از حنجره می تواند کمک موثری در تشخیص هاری بنماید.

تست های فوق العاده حساس و اختصاصی در شرایطی وجود دارد که می توان به کمک آنها انواع سویه ای ویروس با منشاء راکنو و یا اسکانک را از طریق آنالیز پادتن های تک بنیانی (مونوکلونال) شناخت و متمایز نمود. این پادتن ها بسیار اختصاصی است و حتی برای تشخیص یک ذره ویروس در یک کانون آنتی ژنیک کفایت می نماید. سویه های جدا شده ویروس هاری با شرایط اقلیمی انتشار جغرافیایی بیماری مطابقت دارد.

این روشهای تشخیصی برای اپیدمیولوژیست ها و سایر پژوهشگران فوق العاده ارزشمند است و اجازه می دهد به عنوان ابزار اپیدمیولوژیک منابع ویروس را شناسایی نمود. تاکنون با این روشها ۵ سویه ویروس هاری با توجه به انتشار جغرافیایی بیماری از حیوانات خاکزی (Terrestrial Animals) جدا شده است، دو سویه اسکانک، یک سویه راکون، یک سویه روباه خاکستری، یک سویه روباه قرمز و بیش از ۵ سویه از خفاشان جدا شده است.

درمان هاری:

این بیماری شدید و خطرناک و تقریبا کشنده در جهان برای معالجه نیاز مبرمی به مراقبت های ویژه دارد از جمله مراقبت از باز بودن راه تنفسی، رساندن اکسیژن و کنترل تشنجات ناشی از اختلالهای عصبی در فرد بیمار.

پیشگیری و کنترل هاری:

ویروس هاری در گرمای بیش از ۵۰ درج سانتی گراد به سرعت نابود می شود و در دمای اطاق معمولی کمتر از چند ساعت می تواند زنده بماند (البته در نسوج منجمد برای سالها می تواند زنده باقی بماند). ملاحظات و رساندن کمک های اولیه فوری به بیماران در پانسمان زخمهای ناشی از گاز گرفتگی توسط حیوانات می تواند در کنترل بیماری موثر واقع شود. چنانچه به مواردی از هاری مشکوک برخورد کردید حتما با مقامات و مشاوران بهداشتی محلی و مرکزی وابسته به انستیتو پاستور مشورت نمائید.

ایمنی پس از در معرض خطر قرار گرفتن:

تا ۵۰ درصد سرم (گلوبولین مصون یافته) ضد هاری را در اطراف زخم و محل گاز گرفتگی تزریق می کنند و بقیه آن را در داخل عضله تزریق می نمایند. واکسن دیپلوئید سل انسانی (HDCV) از راه داخل عضلانی در فواصل روزهای صفر، ۳، ۷، ۱۴ و ۲۸ تزریق می شود. بیماری هاری را در حیوانات اهلی از طریق واکسیناسیون حیوانات و رعایت مقررات بهداشتی کنترل کنید از نگهداری حیوانات وحشی به عنوان حیوان دست آموز پرهیز شود. واکسیناسیون حیوانات وحشی که به عنوان حیوانات خانگی نگهداری می گردند مورد تشویق قرار نگیرد. پرسنل و کارکنان در معض خطر هاری را حتما واکسینه نمائید.