سیرخرس

نام علمی : Allium ursinum
نام خانواده : Alliaceae
نام انگلیسی : Ramsons
استان تولید کننده : این گیاه در ایران کاشت نمی شود
موارد استفاده : غذایی – دارویی

خواص درمانی : کاهش فشار خون،تنظیم کلسترول خون،ضداسپاسم عضلانی،قابض،عرق آور،ادرار آور،خلط آور،تب بر،پیشگیری از سرطان معده و پروستات،تسکین بیماری روماتیسم و آرتریت مفصلی و….

فهرست
قسمت های مورد استفاده
ترکیبات شیمیایی
نحوه کاشت و تکثیر
طرز استفاده و مقدار مصرف
خواص درمانی و طبیعت آن

والک یا سیرخرس نام گیاهی از تیره سیربویان یا نرگسیان است. این گیاه از خانواده پیازها، مثل سیر وحشی، سیر پهن برگ،
تره فرنگی و یکی از بستگان وحشی موسیر است.گیاهی چند ساله که ساقه آن در مقطع گل به شکل مثلث است. شروع رشد این گیاه از اواخر زمستان شروع می شود.

برگهای آن پهن، نیزه ای و شبیه به گل زنبق است.

گل های آن در بهار به شکل فرش سفید جنگل را می پوشاند. گل های سفید و کوچک ستاره ای شکل این گیاه در میان برگ‌های پهن و براق آن خودنمایی می‌کند.گلهای آن بین فروردین و خرداد ظاهر می‌شود و رایحه و عطر آن در هوا پراکنده می شود.بذر های آن در تیرماه می رسد و پس از آن گیاه می میرد و به جای آن گیاهان دیگر می رویند.

ریشه این گیاه دارای پیاز های متعدد و گسترده شبیه به سیر است.سیرخرس یا مالک در جنگلهای برگ ریز با خاک مرطوب رشد می‌کند و خاک با محیط کمی اسیدی را ترجیح می‌دهد. بومی اروپا و آسیا است. نامگذاری آن به این خاطر است که خرس‌های قهوه‌ای و گراز ها، به خوردن پیاز های این گیاه علاقه زیادی دارند. کل گیاه ضد عفونی کننده و دافع حشرات است.

قسمت های مورد استفاده

همه اجزای گیاه خوراکی است. این گیاه امروزه در آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد؛ عطر و طعم آن ملایم تر، نرم تر و لذت بخش تر از میخک و بوته‌های سیر است.

ترکیبات شیمیایی

برگ‌های تازه سیر خرس حاوی مواد آلیسین، متیل سی شتاین سولف اکسید. در کنار این مواد حاوی مقادیری گوگرد، فلاونوائید و آثاری از مواد پروتاگلاندین A.B F و نیز مقداری ماده لاکتین نیز موجود است.

نحوه کاشت و تکثیر

گیاه سیرخرس یا والک با کاشت بذر و پیازچه ها تکثیر می‌شود. بذرها را باید اواخر تابستان تا اوایل پاییز کاشت شوند، پس از حداکثر یک ماه جوانه خواهند زد. به طور طبیعی بذرها توسط مورچه پراکنده می شوند و به خوبی رشد می کنند.

زمان کاشت سیرخرس از مهر تا اوایل اسفندماه است، دانه بذر را در ۱ سانتی متری عمق خاک مورد نظر کشت قرار می‌دهند و کمی خاک روی آن می ریزند، برای اینکه بذرسیر خرس رشد کند به سرما و سردی هوا احتیاج دارد، همان گونه که سیر برای رشد ریشه ها و تکثیر غده های کوچک آن به سرما و سردی نیاز دارد.

در دمای ۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد ریشه میزند. فاصله هر بذر از بذر بعدی باید ۲۰ سانتی متر باشد .در مدت ۳۰ تا ۴۰ روز سیر خرس ریشه و جوانه میزند.سیر خرس یکبار کاشته شود، تا سالیان سال خود به خود رشد میکند و در زمین مرطوب و نیمه سایه به خوبی بارور و رشد میکند.

پس بهتر است در محل سایه دار و زیر درختان کاشته شود تا رطوبت لازم را دریافت کند و دور از اشعه مستقیم آفتاب باشد و یا در کنار نهر اب و منطقه مرطوب تا به شکل خودرو هر ساله سبز شود.

زمان محصول برداری از اواسط بهار و اوایل تابستان است .سیر خرس در سایه تکثیر می شود و به خاکی نرم و سبک و مقداری آهک دار و مرطوب نیاز دارد.

نکته: برای کاشتن سیر خرس در باغچه خانه و برای اینکه هر ساله سبز شود بهتر است در سال اول و دوم فقط از برگ های آن استفاده کنید.

این باور که گیاه سیرخرس و مختص کوهستان و گیاهی کوهی وحشی است و فقط به شکل خودرو قابل بهره‌برداری است کلاً غلط است.اگر هنگام گلدهی و تولید بذر، بذر سیر خرس یا والک را جمع‌آوری و خشک کنید ،می توانید در فصل پاییز و زمستان در زمین مناسب و سایه‌دار بکارید.

طرز استفاده و مقدار مصرف

این گیاه به عنوان گیاه دارویی و غذایی از اهمیت خاصی مانند سیر برخوردار است و خواص ضد باکتری، ضد عفونی و قارچ زدایی دارد .طمع و مزه بسیار مطبوعی دارد.برگ های آن خوراکی هستند، آنها را می‌توان به عنوان سالاد گیاهی، آب‌پز و به عنوان یک سبزی در سوپ و یا به عنوان یک سبزی معطر به جای ریحان استفاده کرد. در روسیه ساقه‌های آن را به شکل نمک سود نگهداری و در سالاد از آن استفاده می کنند.

بعد از شستشوی گیاه سیر خرس یا والک برگهای آن را به قطعات یک تا ۲ سانتی متری برش بزنید و فریز کنید و در طول سال که این گیاه وجود ندارد از آن استفاده کنید.سبزی پلویی تهیه شده از این گیاه بسیار خوش طعم است همچنین می توانید از این سبزی برای تهیه کوکو، آش، سس خورشت، (قورمه سبزی) استفاده کنید؛ به عنوان سس گیاهی با غذاهای دیگر و صیفی‌جات نیز مصرف می شود. هنگام پختن خورشت و گوشت می توانید مقداری سیر خرس را ریز وساطوری کنید و با سبزی های دیگر در خورشت بریزید.

هر قدر سیر خرس کمتر پخته شود و بیشتر به شکل خام در غذا مصرف شود بهتر است به عنوان چاشنی همراه با روغن زیتون و نمک و کمی سیر مصرف شود. روش دیگر مصرف سیر خرس در لابلای سبزی خوردن و تهیه سالادها است؛ برای کسانی که دارای فشارخون بالا هستند استفاده حداکثر از برگهای تازه سیر خرس به شکل خام در فصل بهار که به فراوانی یافت می‌شود توصیه شده است.

یکی از بهترین روش استفاده از گیاه سیر خرس این است که بعد از جمع آوری آن را شسته و خشک کنید و به عنوان پودر با نمک مخلوط و برای مزه کردن غذاهایی مانند ماکارونی و تهیه ترشی از آن استفاده شود.

خواص درمانی و طبیعت آن

خواص دارویی والک به طور خلاصه عبارتند از : کاهش فشار خون، تنظیم کلسترول خون، ضد اسپاسم عضلانی، قابض، عرق آور، ادرارآور، خلط آور، طب بر، پیشگیری از سرطان معده و پروستات ،تسکین بیماری‌های روماتیسمی و آرتریت مفصلی،کاهش وزن و …

-والک ضد آسم، برطرف کننده برونشیت، ضد آمفیزم ،(از بین رفتن حالت ارتجاعی ریه) است.

-تحقیقات نشان می دهد که مصرف روزانه آب این گیاه برای کاهش وزن موثر است.

-تسکین بیماری‌های روماتیسمی و آرتریت مفصلی از اثرات دیگر این گیاه کوهی است.

-اثرات پیشگیری کننده والک یا سیر خرس در برابر سرطان های معده و پروستات به اثبات رسیده است.

– ضد اسپاسم عضلانی، قابض، عرق آور، ادرارآور، خلط آور و تب بر است.

-مصرف منظم آن همانند سیر معمولی برای بدن مفید است.

-در کاهش دادن فشار خون بالا و میزان کلسترول خون موثر است .

-از این گیاه به عنوان ضد عفونی کننده منزل استفاده می شود.

-سیرخرس سیستم دفاعی بدن را تقویت و از روده ها محافظت می کند.

– مصرف منظم این گیاه به تنظیم وزن بدن کمک می کند.

-سیر خرس از قلب و رگ ها محافظت کرده و گردش خون را بهبود بخشیده، خون را تصفیه و استخوان‌ها را نیز تقویت می کند.

-از این گیاه برای درمان اسهال، نفخ، سوءهاضمه و قولنج نیز استفاده می شود.

عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف

به سادگی با گیاهان سمی مانند (زعفران مرغزار) و (موگه) به اشتباه گرفته می شود که هر ساله جان چند نفر را به خطر می‌اندازد.