اهمیت ترجمه متن و استفاده از مترجم‌های انسانی

ترجمه هنر برگرداندن عبارات و جملات به همراه مفهوم و بار احساسی یک متن از زبان مبدا به زبان مقصد است. ترجمه متن در زمینه‌های مختلفی صورت می‌گیرد بنابراین می‌شود آنرا به انواع مختلف دسته بندی کرد و اینگونه برشمرد: ترجمه عمومی، ترجمه تخصصی و ترجمه ادبی.

جامعه بشری پیشرفت‌های چشمگیر خود را در عرصه‌های مختلف علمی، ادبی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مدیون هنر ترجمه است. آیا بدون ارتباط موثر میان فرهنگ‌ها و زبان های مختلف امکان داشت علم به جایگاه امروزی‌اش برسد؟

تاثیر ترجمه متن بر پیشرفت‌های بشری

با پیشرفت علم و فناوری، دیگر مرزهای جغرافیایی بین کشورها نمی‌توانند مانع از تبادل اطلاعات بین اقوام مختلف بشر شوند. امروزه اینترنت مرزها  را در نوردیده و حتی از دور افتاده‌ترین نقاط کره زمین می‌ شود، با هر فردی در هر کجای زمین ارتباط برقرار کرد. از این رو گردش اطلاعات بسیار سریعتر از گذشته صورت می‌پذیرد.

به لطف فناوری دسترسی افراد به یکدیگر، به سادگی یک تماس تلفنی یا ویدئو‌کنفرانس شده. اما چیزی که هنوز هم مانعی برای داشتن ارتباط بدون قید و شرط است، وجود زبان‌ها و گویش‌های مختلف می‌باشد!

همانطور که می‌دانید مردمان هر کشور یا منطقه جغرافیایی به زبان خاص خود سخن گفته و می‌نویسند. بنابراین اگر خواسته باشید با آنها صحبت کنید و یا کتاب‌هایشان را بخوانید. به ناچار باید یا زبان آن‌ها را فراگیرید یا آنکه از یک فردی که به آن زبان آشنایی دارد کمک بگیرید، تا صحبت‌ها، متن کتاب یا مقاله مورد نظر را برایتان ترجمه کند.

برای ترجمه متن یا مقاله‌ای از یک زبان به زبان دیگر می‌بایست به هر دو زبان به طور کامل مسلط بود. در غیر این صوت ترجمه چیزی جز متنی مبهم و گیج کننده نخواهد بود! امروزه فناوری به کمک بشر آمده تا  این مشکل را برطرف کند و تا حد زیادی هم موفق بوده، برای مثال می‌توان به مترجم‌های گوگل و مایکروسافت اشاره کرد که به کمک هوش مصنوعی تقریبا می‌توانند هر زبانی را به زبان دیگر ترجمه کنند.

با اینکه سعی شده این مترجم‌های هوشمند بسیار دقیق طراحی شوند. اما هنوز هم در کارشان مثل مترجم‌های انسانی خبره نیستند. در واقع باید گفت هنوز دقت هوش مصنوعی به دقت هوش انسانی نرسیده است. در گذشته کار برای اهالی علم و دانش به مراتب پیچیده و دشوارتر از این بود. برای درک بهتر موضوع اگر سیری در زمان داشته باشیم و دشواری کار دانشمندانی چون حکیم عمر خیام یا ابن سینا را تصور کنیم، خواهیم دید که چقدر فناوری به کمک ما آمده است. حالا با چند کلیک می توانیم هر متنی را به زبانی دیگری ترجمه کنیم …

مروری بر چگونگی پیدایش ترجمه متون و زبان ها

با اینکه فناوری دنیای ما را متحول ساخته هنوز هم یک زبان واحد که همه بلد باشند توسط آن با هم ارتباط برقرار کنند به صورت رسمی وجود ندارد! فرض کنید مردمان پنج هزار سال پیش چطور با هم ارتباط برقرار می‌کردند؟ راستش را بخواهید اگر این برقراری ارتباط بین تمدن‌های گذشته و ترجمه متون نبود هرگز بشر نمی‌توانست اینقدر پیشرفت کند و علم به جایگاه کنونی‌اش برسد.

مردمان باستانی به منظورهای مختلفی نیاز به ترجمه داشتند و صرفا برای گسترش علم نبوده. برخی برای تجارت مجبور بودند زبان‌های مختلفی را فراگیرند و گاهی هم برای کسب اطلاعات از نیروهای نظامی دشمن! اما بودند افراد دانش پژوهی که به دنبال علم و دست یابی به دانش سایر دانشمندان در سرزمین‌های دیگر راهی سفر می شدند. بی شک لازمه برقراری ارتباط بین این افراد یادگیری زبان یکدیگر بوده تا بتوانند دانش خود را با هم به اشتراک بگذارند.

آنطور که از یافته‌های باستان‌شناسی برمی‌آید، تاریخچه ترجمه به پنج هزار سال پیش باز می‌‌گردد. اولین ردپا از ترجمه متن را میتوان در مصر باستان مشاهده کرد. اسناد موجود نشان می دهند سه هزار سال پیش از تولد مسیح در منطقه الفاتین (Elephantine) مصر نوشته‌هایی وجود دارند که به دو زبان نگاشته شده‌اند.

اینگونه الواح و سنگ نوشته‌ها در تمدن‌های باستانی ایران نیز یافت شده‌اند. اما اگر بخواهیم تاریخ دقیقی برای ترجمه رسمی متون بیان کنیم، باید به حدود دویست و چهل سال پیش از میلاد مسیح اشاره کنیم. در این سال‌ها بود که شخصی با  نام لیویوس آندریکوس برای نخستین بار متن «ادیسه» اثر معروف هومر را از یونانی به زبان لاتین ترجمه کرد.

پس از آن میتوان به ترجمه تورات به لاتین در دو قرن پیش از میلاد اشاره کرد. همینطور برای انجیل نیز در حدود همین سال‌ها ترجمه‌هایی انجام پذیرفت که همگی آنها به صورت کلمه به کلمه بودند.

اهمیت ترجمه متن و کتاب در زمان حال

اگرچه هنوز هم مترجم‌های انسانی بهتر از فناوری می‌توانند به امر ترجمه بپردازند ولی باید پذیرفت که اگر فناوری نبود هنوز هم کار ترجمه متن به دشواری هزار سال پیش بود. امروزه مترجم‌ها از انواع فناوری برای ترجمه و نوشتن بهره می‌برند تا متن ترجمه شده یک دست و اصیل باشد.

امروزه وب سایت‌های متعددی به منظور ترجمه متن ، ترجمه مقاله، ترجمه کتاب و کاوش های علمی طراحی شده اند. در این وب سایت‌ها افراد زبده و مترجمان ماهری فعالیت دارند، تا به بهترین شکل متون ارسالی توسط کاربران را ترجمه کنند.

معمولا روال کار به این صورت است که کاربران با مراجعه به وب سایت ترجمه و عضویت در آن فایل مقاله، کتاب یا هر چیز دیگری را ارسال و هزینه آنرا می‌پردازند. این متون به هر زبانی که باشند به متخصص مربوط به همان زبان ارجاع داده می شود و در نهایت ترجمه متن انجام می‌پذیرد و در اختیار کاربر سفارش دهنده قرار می‌گیرد. با این سیستم‌های پیشرفته ترجمه می توان در کوتاه‌ترین زمان ممکن هر گونه محتوایی را ترجمه کرد.

اهمیت ترجمه متن زمانی که مباحث علمی مطرح می‌شوند دوچندان می شود چرا که باید ترجمه بسیار دقیق صورت گیرد تا ضمن خوانا بودن متن، بار علمی و رسالت مقاله نیز حفظ شود. چیزی که هوش مصنوعی گوگل با آن همه پیشرفتش قادر به انجام آن نیست!

از این رو برای ترجمه نیاز است که یک مترجم به هر دو زبانی که قرار است، ترجمه متن بین آنها صورت گیرد همانند زبان مادری تسلط داشته باشد. در ترجمه‌ها گاهی لازم است یک جمله یا بند تغییر کند تا در زبان دیگر مفهوم به درستی انتقال یابد. در چنین شرایطی اگر ترجمه کلمه به کلمه صورت گیرید آیا فرقی با گوگل ترنسلیت خواهد داشت؟

به طور کلی برای بیان اهمیت ترجمه می توان این موارد را برشمرد:

ــ ترجمه ابزاری برای تبادل اطلاعات علمی است.

ــ هنر ترجمه تبادل اطلاعات فرهنگی، ادبی و هنری را ممکن ساخته است.

ــ صنعت ترجمه برای آگاهی از آخرین اخبار سیاسی و اقتصادی جهان کاربرد دارد.

ــ بدون ترجمه شاید تجارت در سطح جهانی معنایی نداشته باشد.

ــ بشر برای آگاهی از افکار و اندیشه‌های یکدیگر نیاز به ترجمه دارد.

ترجمه آنلاین متن خوب است یا بد؟

در بندهای بالاتر توضیح دادیم که اگر فناوری کنونی نبود چطور باید برای خواندن یک کتاب مثلا به زبان چینی دچار زحمت می‌شدیم. یافتن یک نفر که به زبان چینی مسلط باشد در دنیای وب به سادگی و چند کلیک امکان پذیر است. اما اگر همین اینترنت، رایانه یا گوشی‌های هوشمند وجود نداشتند چه می‌شد؟

استخدام مترجم آنلاین یا استفاده از سایت های آنلاین ترجمه متن و مقاله گره از کار همه کسب و کارها گشوده. امروزه از دانشجوها گرفته تا پزشکان و صاحبان مشاغل مختلف، نیاز دارند تا به منابع انگلیسی یا سایر زبان ها دست یابند و این امر با کمک فناوری ترجمه آنلاین بسیار ساده شده است.

احتمالا شمایی که این مقاله را می خوانید تا کنون بارها از ابزار مختلف ترجمه آنلاین ماشینی استفاده کرده‌اید. شاید بهترین این ابزار مترجم‌های گوگل و مایکروسافت باشند که یقینا برای بشر دست آورد بزرگی هستند. این سیستم ها که از هوش مصنوعی بهره می برند بهبودهایی شگرفی در سال‌های اخیر داشته‌اند.

اگر از ابزار گوگل ترنسلیت برای ترجمه انگلیسی به فارسی یا بلعکس استفاده کرده باشید. متوجه شده اید که این ترجمه‌ها به گونه‌ای هستند که در صورت کلی میتوان مفهوم نوشته را فهمید اما جزئیات آن مبهم‌اند. این به آن معناست که اگر ترجمه متنی را به صورت تخصصی می‌خواهید لازم است از مترجم‌های انسانی کمک بگیرید.

سخن پایانی

هنر ترجمه از دیرباز یکی از نیازهای جوامع بشری در زمینه‌های علمی، ادبی، سیاسی، تجاری و نظامی بوده است. در گذشته به دلیل نبود امکاناتی چون اینترنت و رایانه جوامع به خوبی نمی‌توانستند دانش خود را به یکدیگر منتقل کنند. همین موضوع باعث شده بود تا پیشرفت علم به سختی صورت پذیرد. اما در عصر حاظر که فناوری به کمک انسان آمده، افراد به صورت لحظه‌ای با هم در ارتباطند و یافته‌های علمی و ادبی خود را به اشتراک می‌گذارند. در چنین شرایطی نیاز به مترجم‌ها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. با اینکه هوش مصنوعی هم وارد صنعت ترجمه شده اما هنوز خوبی هوش انسانی نمی‌تواند بار علمی و احساسی متون را از زبانی به زبان دیگر منتقل کند.

آیا روزگاری فرا می‌رسد که ترجمه متن هوش مصنوعی از مترجم‌های انسانی بهتر شود؟ تا آن زمان چقدر فاصله داریم، نظر شما چیست؟