اصطلاح «چی» به چیزهای زیادی مربوط می‌‏شود: ۱.انرژی‌‏ که در اطراف ما در گردش است. ۲.انرژی که موجب گرم و سرد شدن بدن می‌‏شود. ۳.هوایی که تنفس می‌‏کنیم. ۴.احساسات ما ۵. انرژی که عملکرد هر یک از ارگان‌‏های بدن را حفظ می‌‏کند. (photos.com)

به‌‏خاطر تلاش‌‏های دکتر دیوید اِسنبرگ، «چی» دیگر کلمه‎ای ناشناخته برای غربی‎ها نیست. به عنوان اولین پزشک امریکایی که بعد از رئیس‌‏جمهور نیکسون به چین سفر کرد تا میان ایالات متحده و چین رابطه برقرار کند، تجربیاتش را در کتابی به‌‏نام «رویارویی با انرژی چی» آورده است.

برنامه‌‏ی تلویزیونی بیل مویِر نیز در آگاه‌‏سازی غرب درباره‌‏ی مفهوم انرژی چی کمک کرده است. این برنامه به کاوش در هنرهای شفادهی شرقی می‌‏پرداخت.

با‌‏این‌‏وجود، بسیاری می‌‏پرسند: « انرژی چی یعنی چه؟». در زبان چینی، چی معانی مختلفی دارد.

تعریف انرژی چی

معنای اولیه‎ی آن، انرژی‌‏ای است که در اطراف ما درگردش است. در فصل‎های مختلف، چی مختلفی ظاهر می‌‏شود. برای مثال، در فصل بهار، بادهای موسمی داریم، در تابستان، گرما، در اواخر تابستان، رطوبت و در پاییز احساس خشکی می‌‏کنیم. در زمستان نیز چی سرد را در هوا احساس می‌‏کنیم.

مدیریت ثبات احساسات فرد، کلیدی است برای باز نگه داشتن کانال‌‏های انرژی و جریان یکنواخت آن.

معنای دیگر آن به انرژی‌‏هایی که در بدن ظاهر می‌‏شود، بر‌‏می‌‏گردد. گویی خون و مایعاتی که در بدن درجریان است، با‎کمک باد در اطراف به حرکت در‌‏می‌‏آیند. برخی در اندام‌‏های خود احساس سرما می‌‏کنند و گاهی این سرما به‌‏حدی می‌‏رسد که مجبورند در‌‏هنگام خواب جوراب بپوشند.

برخی نیز احساس گرما، تب، گُر‌‏گرفتگی (در زمان یائسگی) و یا گرمایی که بعد از شیمی‌‏درمانی در سرطان سینه یا پروستات ایجاد می‌‏شود، می‌‏کنند. هنگامی که رطوبت در بدن بالا می‌‏رود، به‌‏صورت تورم مفاصل، پوشش چرب ضخیمی بر روی زبان، اسهال و یا احساس سنگینی در بدن ظاهر می‌‏شود.

معنای دیگر چی یعنی احساسات. هنگامی که شخص به‎شدت عصبانی است، می‌‏گوییم شخص «موشکی از چی خشم» دارد و هنگامی‌‏که شخص خوشحال باشد، می‌‏گوییم غرقه در چی شادی‌‏بخش است. در‌‏واقع احساسات از اشکال انرژی است و بنابراین شکلی از چی می‌‏باشد.

چهارمین معنی چی، هواست. زمانی‌‏که شخص نفس می‌‏کشد، می‌‏گوییم شخص چی را دم و بازدم می‌‏کند.

معنای دیگر آن انرژی‌‏ای است که برای حفظ عملکرد هر یک از اندام‌‏های بدن به‌‏کار می‌‏رود. بنابراین چی قلب، چی کبد، چی خون و چی دستگاه گوارش داریم. زمانی که چی به‌‏سمت راست بدن به‌‏قدر کافی و در توازن حرکت ‌‏کند، احساس سلامتی و آرامش ذهن خواهیم داشت.

اختلال در انرژی چی

زمانی‌‏که انرژی چی دچار مشکل شود، بدن احساس بیماری خواهد کرد و نا‌‏کارآمد خواهد شد. برای مثال وقتی که در مسیری مخالف حرکت کند و یا سرکش شود، فرد ممکن است احساس تهوع کند، نفس‌‏های کوتاه بکشد و یا ممکن است  خس‌‏خس، سرفه کند و یا بالا بیاورد.

هنگامی‌‏که حرکت چی کلاً از‌‏کار بیفتد و متوقف شود، احتمالاً کنترل ادرار و بیرون‌‏روی خود را از‌‏دست خواهید داد و یا ممکن است برخی از ارگان‎های بدن دچار بیرون‌‏زدگی شوند. زمانی‌‏که توازن انرژی چی کاملاً از‎بین برود، انسان دچار انواع نشانه‌‏های بیماری مثل تب و لرز، لرزش، تورم مفاصل، عرق شبانه، فشار خون بالا، افسردگی، جنون، نگرانی یا اضطراب می‌‏شود.

چی در همه‌‏ی سطوح بدن در گردش است، از سطح تا درونی‌‏ترین قسمت‎ها؛ به همه‌‏جا می‌‏رود و جایی را دست‌‏نخورده نمی‌‏گذارد. چی داخل کانال‎های انرژی حرکت می‌‏کند. ساختار کانال‎های انرژی به‎قدری ذره‌‏بینی است که حتی با تکنولوژی امروزی نیز قابل مشاهده نیست.

اما پدران طب چین، قادر بودند تا با توانایی‌‏های طبیعی خود، سطوح انرژی انسان را تجسم و ترسیم کنند. آن‌‏ها متوجه شدند که اگر ما دچار ناراحتی‎های عاطفی شویم، انرژی درونی‌‏مان تحت‌‏تأثیر قرار گرفته و موجب انسداد و گمراهی چی می‎شود.

اگر وضعیت آن بهتر نشود، ممکن است باعث آسیب بیشتری مثل ایجاد درد شدید، تومور، انسداد عروق، سرطان و یا تغییرات حادتر و مانند آن شود. همانطور که می‌‏توان تصور کرد، انرژی می‌‏تواند در قسمت‎های مختلف بدن انسان مسدود شود.

زمانی‎که چی کم باشد، احساس ضعف و پیری خواهید کرد و گوارش در بدن به کندی انجام می‌‏گیرد و ارگان‌‏های بدن ناکارآمد می‌‏شوند. و هنگامی‌‏که کاملاً از‌‏بین برود، خواهیم مرد.

بنابراین برای این‌‏که احساس سلامتی و از ابتلا به بیماری جلوگیری کنیم و روند پیری را کاهش دهیم، باید مراقب انرژی چی خود باشیم.

دو نوع چی وجود دارد.

یک نوع از والدین به ارث می‌‏رود که به آن چیِ پیش‎از تولد می‌‏گوییم و اغلب در کانال‌‏های انرژی کلیه ذخیره می‌‏شود. این نوع چی برای تولید‌‏مثل به‌‏کار می‌‏رود و به فرزندان منتقل می‌‏شود. نوع دوم آن، چی پس‌‏از تولد است که معمولاً از‌‏طریق هوا و غذا به‎دست می‌‏آید که به عملکرد کانال‌‏های انرژی در شش‎ها و طحال بستگی دارد.

برای حفظ انرژی پیش‌‏از تولد، باید از آن حفاظت کنید و تا جایی که امکان دارد آن را ذخیره کنید. برای حفظ انرژی پس از تولد، باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید، از خوردن و نوشیدن افراطی بپرهیزید، به‌‏اندازه‌‏ی کافی بخوابید و در‌‏حد متعادل ورزش کنید ومراقبه و تمرین چی‌‏گونگ مناسبی را نیز در نظر بگیرید. مدیریت ثبات احساسات، کلیدی است برای باز نگه داشتن کانال‌‏های انرژی و جریان یکنواخت آن.

طب سوزنی می‌‏تواند در باز کردن کانال‌‏های انرژی، تغییر مسیر و تسهیل جریان و در تعادل نگه داشتن آن کمک کند. طب سوزنی به‌‏عنوان ابزاری کمکی برای انرژی چی، می‌‏تواند هم بر ذهن و هم بر بدن تأثیر بگذارد. همچنین داروهای گیاهی، در‌‏صورتی‌‏که به درستی مورد استفاده قرار گیرند، می‌‏توانند به‌‏عنوان مکملی برای کمبود چی عمل کنند.

بنابراین از خود بپرسید: «آیا امروز از چی خود به‌‏خوبی مراقبت کرده‎ام؟»

دکتر یانگ، پزشک پیشرو، روانپزشک رسمی و کارشناس بین المللی طب چینی است. وی از اساتید نسل چهارم و پزشک طب سنتی چینی (TCM) است، که تخصص او در طب سوزنی می‌‏باشد.