آبله شتری چه نوع عارضه ای است ؟

از علائم ابتلا به آبله شتری چه میدانید این بیماری نیز یکی از انواع بیماری های مشترک میان انسان و حیوانات به شمار می رود می خواهیم نشانه های مختلف برای بروز آن در بدن و روش های مقابله و کنترل این بیماری را بشناسیم بهتر است موارد بهداشتی را در مواجهه با شترهای مبتلا به این عارضه را رعایت کنید.بررسی های بیشتر در این باره را در ادامه مطلب برایتان آورده ایم .

– آبله شتری (Camel Pox)

تعریف:

آبله شتری، بیماری ویروسی شدیدا واگیرداری است که از نظر بالینی دارای مراحل متعددی می باشد و حیوانات مختلف و انسان را مبتلا می کند. این بیماری، شتر یک کوهانه و شتر باختری را مبتلا می سازد.

مقدمه و تاریخچه:

مطالعه آبله شتری در کشورهای آفریقایی و جنوب غربی آسیا که از شتر به عنوان حیوان باربر و شیرده استفاده می شود واجد اهمیت فراوان است. این بیماری در ایران نیز شایع می باشد. خصوصیات بیماری آبله شتری توسط کارشناسان موسسه رازی مورد بررسی قرار گرفته است. بیماری با تشکیل دانه های ریزی بر روی پوست، غشاهای مخاطی، پستانها و نوک پستانها مشخص می شود. این دانه های ریز به تدریج تبدیل به تاول شده و پس از مدتی پاره شده خشک می گردند و از خود پوسته ها و دلمه های را بر جای می گذارند. بیماری آبله شتری یکی از متداولترین و شایع ترین بیماریهای شتر در ایران است و بروز بیماری در بین شترهای ایران سابقه ای طولانی دارد و گزارشها و مدارکی از مشاهده آن در سالهای مختلف موجود است. قدیمی ترین گزارش رسمی موجود در آرشیو سازمان دامپزشکی کشور مربوط به مشاهده یک نفر شتر مبتلا به آبله در قریه بزمان از توابع شهرستان خاش در سال ۱۳۳۶ می باشد. ویروس آبله شتری در ایران توسط کارشناسان و متخصصین موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی جدا شده است. در سال ۱۳۶۳ همه گیریهای محدودی از بیماری در مناطقی از جمله اصفهان، کرمان، فارسی، خوزستان و سمنان با تلفاتی در میان بچه شترها بروز نمود. تاج بخش و نظری بیماری آبله شتری را در زابل و بخش بمپور استان سیستان و بلوچستان گزارش کرده اند.

سبب شناسی:

تاکنون دو نوع آبله شتری دیده شده است. اول: آبله حقیقی یا Camel pox که ویروس آن از ویروس های حقیقی آبله می باشد. دوم: آبله غیر حقیقی که اکتیمای واگیردار هم به آن اطلاق می شود که ویروس آن شباهت زیادی به ویروس اکتیمای مسری گوسفند و بز دارد. ویروس آبله کاذب از خانواده ویروس های شبه آبله می باشد. طرح آندونوکلئاز ویروس آبله شتر با دیگر ویروس های اورتوپاکس متفاوت است ولی گفته شده است که با Variola یا آبله حقیقی انسان قرابت ژنتیکی دارد. انتشار بیماری تنها محدود به مناطق پرورش شتر است. آبله حقیقی احتمالا اختصاص به شتر دارد و بر همین اساس می توان روی ریشه کنی بیماری آبله حقیقی شتر برنامه ریزی و اقدام کرد. علی رغم آنکه شیوع بیماری نسبتا محدود است ولی در کشورهای پرورش دهنده شتر از جنبه اقتصادی دارای اهمیت خاصی می باشد. از جهت انتقال بیماری به انسان اختلاف نظر وجود دارد. فِنِر (Fenner) اعتقاد دارد که بیماری به انسان انتقال پیدا نمی کند ولی لیز (Leese) اعلام کرده که احتمالا بیماری در ردیف زئونوزها می باشد. گفته شده است که در واگیری بیماری در کنیا زخمهایی روی لبها و دهان افرادی که از شیر شتران بیمار نوشیده اند دیده شده است.

علائم بیماری:

بیماری در گله، بیشتر شتران جوان را درگیر کرده و واگیری شدید است. بیماری به دو شکل بالینی ملایم و شدید بروز می کند. دوره پنهانی آبله شتری حقیقی در عفونتهای طبیعی ۴ تا ۱۵ روز می باشد ولی در عفونتهای تجربی دوره پنهانی بیماری ۳ تا ۷ روز است. مراحل بیماری شامل بروز پاپول می باشد که در آغاز بیماری دیده می شود و سپس وزیکول و پوستول است که متعاقب آن پوسته ها تشکیل می گردند و ادم در محل جراحات آبله ای مشاهده می شود. درد و خارش ناشی از این عوارض و عکس العمل حیوان نسبت به آن گاهی موجب عفونت ثانویه شده و باعث پیچیده تر شدن بیماری می شود. عفونت حاصله به گره های لنفاوی نزدیک محل بروز تاولها کشیده شده و گاهی در اثر تورم آنها آبسه های ریوی پدید می آید. در این فرم اسهال، سقط جنین و کوری دیده شده است و آزردگی چشم شاید به دلیل تورم ملتحمه، تورم پلک و خون ریزی درکره چشم ایجاد می گردد.

مرگ می تواند به دنبال ورود و انتشار چرک در خون حادث شود. این فرم از بیماری در هند به نام Golsujeh (گل سوجه) معروف است. نواحی درگیر علاوه بر لبها، پلک، بینی، چانه، پستان، قسمت داخلی ران و پرنیه نیز می باشند. در واگیریها تلفات ۵ درصد ذکر شده اما در مواردی تا ۵/۲۸ درصد نیز گزارش شده است.

تشخیص و تشخیص تفریقی بیماری:

تشخیص اولیه بیماری با توجه به علائم بالینی مشکل نیست. من جمله چهره بیماری به راحتی از اکتیمای واگیردار متمایز می شود. شاید در برخی مواقع در واگیریها مشکلاتی در تشخیص پدید آید با توجه به اینکه واگیری اکتیما نیز گزارش شده است.

به هر حال استفاده از میکروسکوپ الکترونی، کشت ویروس و مقاطع هیستوپاتولوژیک تایید تشخیص بیماری را آسان می کند. البته با آنکه گفته می شود میکروسکوپ الکترونی تشخیص سریع را آسان می سازد ولی هنوز اعتقاد بر این است که مقاطع هیستوپاتولوژیک و کشت ویروسی از حساسیت و ویژگی خوبی برخوردار هستند.

به وسیله میکروسکوپ الکترونی می توان مستقیما ویروس را مشاهده کرد. در کشت ویروسی روی پرده کوریوآلانتوئیک تخم مرغ در پاساژهای اولیه پوک دیده نمی شود. از پاساژ ۴ به بعد پوک کامل مشاهده می شود. و در پاساژهای ۷ و ۸ پوک ها کوچک و متراکم می شوند.

در مقاطع هیستوپاتولوژیک، هیپرکراتوز، آکانتوز و دژنرسانس آبکی را می توان مشاهده کرد. همچنین گنجیدگیهای داخل سیتوپلاسمیک نیز قابل مشاهده می باشند در حالی که در اکتیمای واگیردار این گنجیدگیها درماتیت پوستولار ایجاد می کنند.

مونز (Munz) و همکاران واگیری پاپیلوماتوز شتر را در سومالی گزارش کرده اند. آنها عقیده دارند که علائم بالینی پاپیلوماتوز مخصوصا فرم عمومی آن با اکتیمای واگیردار می تواند گیج کننده باشد از این رو در تفریق این بیمرای استفاده از میکروسکوپ الکترونی را پیشنهاد می کنند. همچنین مونز عقیده دارد که تشخیص سرولوژیک در اکتیمای واگیردار کیفیت بالایی ندارد. چون تنها در برخی مراحل بیمرای می توان به پادتن ها دست یافت.

اپیدمیولوژی:

ابتلا به آبله در شتران جوان سریع تر اتفاق می افتد ولی هر شتری که مبتلا به این بیماری شود به صورت مادام العمر بر ضد آبله مصون خواهد شد. البته در شتران جوان در سنین ۲ تا ۳ سالگی که هنگام از شیر گرفتن است متعاقب استرس بیماری در شترهای جوان به طور شایع و فراوان مشاهده می گردد.

گاهگاهی که فرم فوق حاد بروز می کند امکان کشنده بودن وجود دارد. کریزا گزارش می کند میزان مرگ و میر در شتران سومالی ۴/۵ درصد می باشد و بالاترین میزان مرگ و میر ۵/۲۸ درصد گزارش شده است که در شیوع شدیدی در Cower Jubo رخ داده است. تا سال ۱۹۰۹ لیسمس معتقد بود که آبله شتر ممکن است جزء بیماریهای مشترک باشد. اخیرا مارنیکوف و همکاران گزارش داده اند که تحت شرایط معین ویروس می تواند برای انسان بیماریزا باشد همان طوری که آبله گاوی و آبله میمون می توانند تظاهرات بیماری را در انسان ایجاد کنند. گزارشهای تایید نشده ای از شیوع بیماری در شمال کنیا نشانگر آن است که مردمی که شیر حیوانات آلوده را نوشیده اند زخمهایی روی لبها و دهانشان مشاهده شده است. ویروس آبله دارای خصوصیات بیولوژیک و فیزیکو شیمیایی ویروس حقیقی آبله است و ارتباط نزدیکی با ویروس واریولای انسانی دارد. ویروس آبله شتر و ویروسهای آبله گاوی می توانند به آسانی اثرات پاتوژن سلولی مختلف خود را در کشتهای سلولی WISH و GMK-AH۱ , BSC-۱ نشان دهند. انتقال ممکن است با تماس مستقیم یا به وسیله تجهیزات انجام گیرد اگر چه زخمهای خشک شده در آمپول های سربسته امکان دارد حداقل برای مدت ۵/۴ ماه حدت زا باشند ولی ویروس آبله شتری در محیط زندگی به آسانی با حرارت، نور مستقیم خورشید، اسیدهای ضعیف، الکالین ها، ترکیبات بد و پرمنگنات سدیم غیر فعال می شود.

پیشگیری:

اورتوپاکس ویروس ها به حرات محیط مقاوم و پاراپاکس ویروس ها حساس می باشند. با این حال نور خورشید، اسیدهای ضعیف، قلیاها، بتادین و پرمنگنات پتاسیم بر ویروس موثر است. چون انتقال بیماری از طریق مستقیم و غیر مستقیم و پوسته های جدا شده اتفاق می افتد پس جداسازی حیوان بیمار از بقیه بسیار موثر است. شترداران از یک اوتو واکنس استفاده می کنند به این صورت که پوسته های خشک شده از لزیون های آبله را در شیر شتر خیسانده سوزن را به این مخلوط آغشته کرده و چند بار در اطراف لبها تلقیح می نمایند. البته به مالش این مخلوط به اطراف لب بچه شتران نیز اشاره شده است. در روسیه واکسن برای پیشگیری بیماری در شتر موجود بوده است. بورسوویچ ۱۹۷۴ گزارش کرده است که می توان از ویروس واکسینا (ویروس آبله گاوی) برای پیشگیری از آبله در شتر نیز استفاده کرد. ولی به دلیل آنکه کیفیت کنترل کننده آن در شتر هنوز به طور کامل روشن نشده و احتمال خطر برای افراد انسان هم دور از ذهن نیست از آن استفاده نمی شود. حافظ و همکاران ۱۹۹۲ یک واکسن زنده تخفیف حدت یافته را معرفی می نمایند. آنها این واکسن را پس از ۷۸ پاساژ روی سلول کلیه شتر به دست آورده اند.

بر اساس مطالعات برخی پژوهشگران جدا کردن و گرم نگه داشتن حیوان تا حدی موثر است. پیشگیری با واکنس طبق این مطالعات نتیجه قطعی ندارد.

درمان:

درمان خاصی برای آبله شتری وجود ندارد. مبارزه با مگسها در جلوگیری از تخمگذاری مگس در زخمها ضروری است. شستشوی جراحات دهان با گلیسیرین یده، سرکه و نمک تا حدی موثر است. در صورت عفونت جلدی استفاده از میکروب کشهای آنتی بیوتیک دار مفید می باشد. پماد بوریک یا یودوفرم همه توصیه می شود.

در صورت بروز تورم گلو متعاقب آبله شتری و به طور ثانویه که در اثر استافیلوکوک رخ می دهد می توان برای مدت ۱۰ روز پنی سیلین یا آمپی سیلین استفاده نمود. تقویت عمومی بدن و خوراندن داروهای ضد اسهال در صورت وجود تا حدی مفید هستند.

بحث و نتیجه گیری:

بیماری آبله شتری در کل یک بیماری مسری برای انسان می باشد و رعایت بهداشت چه در مورد شترها و چه بهداشت غذایی و نخوردن شیر نجوشیده در مورد انسان در ابتلا و عدم ابتلا بسیار موثر می باشد. البته بیماری در انسان خفیف است و خطری در برندارد.