آیا سفر به گذشته امکان پذیر است؟

سال‌های سال است که انواع فیلم‌ها و سریال‌ها در تمامی جهان به داستان‌هایی مرتبط با سفر در زمان می‌پردازند اما آیا چنین سفری امکان پذیر است؟ آیا می‌شود به گذشته برویم و اشتباهات کوچک و بزرگ خود را جبران کنیم؟

وقتی حرف از سفر به گذشته به میان می‌آید، بسیاری از ما به دستگاهی طلایی رنگ با تعداد زیادی کلید و ساعت فکر می‌کنیم که با تنظیماتی خاص ما را به دوران کودکی ببرد تا بتوانیم از شر بسیاری از خاطرات بد زندگی رها شویم. شاید هم شما از آن دسته آدم‌هایی باشید که ذهنی خلاق‌تر دارند و با ماشین زمان به گذشته‌های دور می‌روند تا نحوه ساخت اهرام ثلاثه مصر را کشف کنند یا برج پیزا را از کجی نجات دهند.

حتی اگر در نظر بگیریم که چنین دستگاهی ساخته شده، باید به این موضوع فکر کنیم که آیا سفر به گذشته از نظر منطقی امکان پذیر است یا نه؟

اگر از زاویه دید “اثر پروانه‌ای” بخواهیم به بازگشت در زمان فکر کنیم، می‌توانیم خیلی راحت به این نتیجه برسیم که بازگشت به گذشته و سفر به عقب در زمان امکان پذیر نیست. کوچک‌ترین تغییر در اتفاقات گذشته، نتایجی کاملاً متفاوت را در آینده خواهد داشت. اثر پروانه‌ای به این موضوع اشاره دارد که دنیا و تمامی متعلقات اش به یکدیگر وابسته‌اند و تغییری کوچک در یک بازه زمانی کوتاه می‌تواند آینده تمامی جهان و مهم‌تر از آن، فرد تغییر دهنده را تحت تأثیر قرار دهد.

آیا راهی هست که بتوان به سفر به گذشته فکر کرد و از شر اثر پروانه‌ای خلاص شد؟ نظریات متفاوتی برای پاسخ به این پرسش وجود دارد.

فرضیه جهان موازی می‌تواند پاسخی باشد به دانشمندانی که هرگونه سفر به گذشته را غیر ممکن می‌دانند. این فرضیه باور دارد که تعداد بی شماری از “ما” در جهان‌هایی موازی با هم زندگی می‌کنند که هرکدام سرنوشتی متفاوت دارند. هزاران هزار “من” دیگر در این دنیا وجود دارد و در صورتی که یکی از این “من” ها بخواهد سفری به گذشته داشته باشد، جهان موازی جدیدی با تمامی اتفاقات پیش‌بینی نشده پدید خواهد آمد.

فرضیه جهان موازی مخالفان خاص خودش را دارد. در صورتی که این فرضیه واقعیت داشته باشد، به دنیا آمدن افراد را نمی‌توان به صورت منطقی تعریف کرد. هیچ تضمینی وجود ندارد که پدر و مادر یک فرد در یک جهان موازی در جهانی دیگر نیز با هم آشنا شده باشند و اینجاست که پای فرضیه جهان موازی شخصی به میان می‌آید. در این فرضیه شخص محور، تمامی جهان و جهان‌های موازی در موازات با شخصیت اصلی جهان که همان “من” باشد، حرکت می‌کنند. در نتیجه همه‌ی شخصیت‌ها و اتفاقات زندگی یک شبیه سازی ذهنی در ذهن “من” است و هیچ چیز دیگر واقعیت ندارد.

نظریات و فرضیات دیگری هم وجود دارد که در آن بتوان سفر به گذشته را محتمل دانست. در ماه‌های اخیر فرضیه دنیای شبیه سازی شده توسط بسیاری از دانشمندان و فیزیک دانان مطرح شده است که البته طرفداران مشهوری مثل ایلان ماسک را هم شامل می‌شود. اگر دنیا و تمامی قوانینش، یک شبیه سازی رایانه‌ای باشد، تغییر در گذشته و اتفاقات آینده می‌تواند خیلی راحت‌تر صورت بگیرد. آیا تغییرات قوانین فیزیکی و منطقی جهان که گاهاً با آن رو به رو هستیم، نشانه‌ای از یک دنیای شبیه سازی شده است؟

از مسئله منطق در سفر به زمان و بازگشت به گذشته که بگذریم باید به نحوه انجام چنین سفری فکر کنیم. سفر به آینده را می‌توان تا حدود زیادی اثبات شده دانست چون دستگاه‌های جی‌پی‌اس و ساعت‌های اتمی به ما نشان داده‌اند که نسبیت چیزی فراتر از یک نظریه است. سرعت و جاذبه روی حرکت زمان تأثیر می‌گذارد و هرچقدر این سرعت بالاتر و جاذبه بیشتر باشد می‌توان به فواصل زمانی طولانی‌تری دست یافت.

اگر سرعت حرکت زمان را یک ساعت بر یک ساعت بدانیم، در سرعتی فیزیکی نزدیک به سرعت نور، سرعت حرکت زمان تغییر خواهد کرد و در نتیجه فردی که با سرعت نور حرکت می‌کرده گذر زمان کمتری از سرعت یک ساعت بر یک ساعت اولیه را احساس خواهد کرد. در چنین شرایطی ممکن است گذر زمان یک ساله برای فردی با سرعت نور، معادل چندین سال و یا حتی هزاران سال با سرعت یک ساعت بر یک ساعت باشد. با دستیابی به چنین سرعتی می‌توان امیدوار بود که در آینده بتوانیم با نوادگان خود دیدار کنیم.

جاذبه نیز اثری شبیه به سرعت بر روی حرکت زمان می گذارد در نتیجه با قرار گرفتن در نزدیکی یک سیاه چاله که جاذبه‌ای فوق‌العاده زیاد دارد، می‌توان تغییرات حرکتی در سرعت یک ساعت بر یک ساعت زمان را مشاهده کرد.

اگر حرکت در زمان را مثبت در نظر بگیریم که البته کاری بسیار راحت است زیرا در حال حاضر همه‌ی ما در جهت مثبت زمان در حال حرکتیم، افزایش یا کاهش سرعت می‌تواند به سفر در زمان منجر شود. اما آیا می‌توان راهی برای سفر به گذشته نیز پیدا کرد؟ دانشمندان راهکار خاصی را با استفاده از نظریه نسبیت در نظر گرفته‌اند.

کرم‌چاله در فیزیک یک پل میانبر فرضی در فضازمان است. کرم چاله‌ها ساختار و بعد فضا و زمان را شکسته و باعث ایجاد حفره‌ای می‌شوند که سرعت یک ماده در آن از سرعت نور بیش‌تر خواهد شد. همچنین کرم چاله‌ها بعد و ساختار فضا را نیز شکافته و آن را جمع می‌کنند که این باعث کوتاه شدن مسافت بین دو نقطه در فضا می‌گردد.

البته در فرضیه کرم‌چاله ها باید به این موضوع دقت کرد که حتی در صورت تحقق چنین فرضیه‌ای، امکان بازگشت تنها به زمان ساخت کرم‌چاله وجود دارد و هیچ‌گاه نمی‌توان به زمانی پیش از زمان اولیه ساخت کرم‌چاله بازگشت. در چنین وضعیتی باید امیدوار بود که در گذشته، نسلی از بشر یا موجودات فرا زمینی، کرم‌چاله ای را تولید کرده باشند تا بتوان از آن برای بازگشت به زمان‌های دور استفاده کرد.

• مسافری از آینده

در سال‌های دور تعدادی از دانشمندان دور هم جمع شدند و پس از بررسی زیاد به این نتیجه رسیدند که در صورتی که سفر به گذشته امکان پذیر باشد، باید تا امروز شاهد حضور افرادی از آینده در دنیای فعلی باشیم. این گروه که Krononauts نام داشتند در مجمعی در انتظار افرادی بودند که از آینده به دیدار آنها بیایند. احتمالاً همه شما می دانید که متأسفانه هیچ‌کس از آینده برای دیدار با این گروه داوطلب نشد و این راه نیز برای اثبات سفر در زمان و به گذشته ناکام ماند.

جالب‌تر اینکه سالها بعد جلسه مذکور توسط استیون هاوکینگ تکرار شد و البته نتایجی مشابه به دست آمد. این آزمایش و اثبات اینکه حداقل خود شما هیچ‌گاه در زمان به عقب نخواهید رفت بسیار ساده است. با خودتان قرار بگذارید که اگر روزی ماشین زمانی در دسترس داشتید به همین لحظه که دارید این مقاله را می‌خوانید بیایید، با خودتان حرف بزنید و چیزی را در جهان فعلی تغییر دهید. بعد از انجام این آزمایش شما هم مثل من از سفر به گذشته ناامید خواهید شد.