اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی ؛ پنیر مفت روی تله موش؟!
اپلیکیشن روبیکا (Rubika) برنامهای است برای ارائه محتواهای صوتی و تصویری، اما به مانند بسیاری از اپلیکیشنهای ایرانی تاکنون اپلیکیشن روبیکا نیز در نگاه کاربران ایرانی جایگاه درخورد توجهای نداشته است.
تبلیغات گسترده روبیکا در بسیاری از برنامههای تلویزیونی پرمخاطب بالاخص در ایام نوروز ۹۷، ادعای ارائه اینترنت رایگان و مسائل امنیتی پیرامون دسترسیها و امنیت این برنامه، بسیاری از کاربران در فضای مجازی را به واکنش واداشته است.
ارائه محتواهای صوتی و تصویری توسط بسیاری از اپلیکیشنها انجام میشود، اما اپلیکیشن روبیکا با شعار “یه جا به جای همه جا” (شعاری که به گفته برخی سرقتی است) سعی داشته تا همه این محتواها را در یکجا جمع کرده و به مخاطب خود ارائه کند.
اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی تاکنون آنچیزی نبوده است که در تیزرهای تبلیغاتی این برنامه دیدیم. بسیاری از کاربران نه تنها این شعارها و وعدهها را باور نکردند و به سمت آن جذب نشدند، بلکه تلاش کردند تا با افشای حقایق این اپلیکیشن، دیگران را نیز از استفاده آن بازدارند.
از کپی بودن شعار و لوگو و تست رایگان بودن اینترنت آن گرفته تا تحلیل تبلیغات گسترده و پرهزینه و نگرانی از امنیت و دادههای کاربران، همگی موضوعاتی هستند که طی چند وقت اخیر در خصوص اپلیکیشن روبیکا ذکر شده است. البته تنوع نظرات بسیار بیشتر از این بود. در ادامه این نوشتار با اینفو همراه باشید تا بررسی کنیم اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی چه جایگاهی دارد.
اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی ؛ وعده اینترنت رایگان و حریم خصوصی
نخست با توئیتی از یکی از کاربران توئیتر به نام Mohammad Jiryan شروع کنیم که سعی داشت ناگفتههایی از اپلیکیشن روبیکا را بازگو کند. آنطور که این کاربر میگوید؛ روبیکا به شرکت توسعه اعتماد مبین تعلق دارد. شرکتی که ساله گذشته در یکی از جنجالیترین برنامههای نود، فاش شد که با هزینهای بسیار گزاف بلیط فروشی اینترنتی مسابقات لیگ برتر را در اختیار گرفته است. این کاربر با انتشار تصویر زیر نوشت :
بررسی کامل
#روبیکا ۱- مدیرعامل {۲-توسعه اعتمادمبین (مخابرات و همراه اول)}سفیر سابق در کشورهای چین،اتریش و روسیه. در زمان سعید جلیلی مذاکره کننده هسته ای بود ۳-قرداد ترکمان چای فروش بلیط#فوتبال رو یادتون هست که#عادل_فردوسی پور افشا کرد این همون شرکته ۴-۵- معرف حضور همه هستن
کاربر دیگری به نام hebridi اطلاعات بیشتری در این خصوص منتشر کرد. پیش از شروع، لازم است سری به وبسایت اپلیکیشن روبیکا بزنیم؛ جایی که ذکر شده حقوق این اپلیکیشن برای شرکتی تحت عنوان “فناوران نوین هوشمند پارسی” محفوظ است. اما این کاربر توئیتر ادعا میکند چنین شرکتی وجود خارجی ندارد، او با انتشار تصاویری در توئیت خود نوشت:
اپلیکیشن جنجالی
#روبیکا ادعا می کند که تحت شرکت فناوران نوین هوشمند پارسی فعالیت می کند. با یک جستجوی ساده در وبسایت#روزنامه_رسمی اثری از چنین شرکتی پیدا نشد. با جستجوی Whois هم چیز زیادی عاید نشد.
اما زهرا امیری کاربری دیگر در توئیتر نگرانیها از بابت امنیت و حریم خصوصی اپلیکیشن ایرانی را به جا نمیداند و استفاده بسیاری از مردم از برنامههایی نظیر اسنپ را دلیل مدعای خود عنوان میکند. او در توئیت خود نوشت:
اینایی که میگن مردم نگران اطلاعات شخصی و شنود تو پیام رسان هایی مثل
#سروش هستند ،دروغ میگن چراکه: اگر مردم به نهادهای قانونی کشور اعتماد نداشتند نه پیامک می دادن نه تماس موبایلی برقرار می کردند و حتی نرم افزارهای مثل اسنپ و بازار و روبیکا و…رو هم نصب نمی کردند#فیلترینگ_تلگرام
کاربری به نام صادق نیکو متوجه همان نکتهای شده است که در توئیت بالا به آن اشاره شد، با این تفاوت که نگاه او ۱۸۰ درجه متفاوت است. این کاربر معتقد است که مردم نباید اسیر کمپینهای تبلیغاتی موافق یا ضد این اپلکیشنها شوند، در عین حال او معتقد است که شاید روبیکا برنامه امنی نباشد، اما موضوع امنین را باید در خصوص سایر اپلیکیشنها نظیر بازار، دیجیکالا و بازار نیز بررسی کرد، چرا که همگی تحت شرایط یکسان فعالیت میکنند. این کاربر در توئیت خود نوشت:
#سروش و#گپ و#آیگپ و#ایتا توی همون کشوری فعالیت میکنند و تحت همون قانونی کار میکنن که#دیوار و#اسنپ و#بازار و#آپارات فعالیت میکنند! اگر نقض حریمخصوصی و کنترل حاکمیت و سواستفاده از اطلاعات مخاطبان هست برای همهشون هست! نقد کنیم ولی عمله موج عملیات روانی رسانهها نباشیم.پیامرسان داخلی مشکل تکصدایی و آزادی بیان دارد. شاید امن نباشد ولی امنیتش بدتر از بقیه نیست اما اینکه شما به جاسوسی بودن روبیکا و سروش فکر میکنید ولی از اسنپ و دیجیکالا کلیدواژههای مسئولیت اجتماعی و کسبوکار توی ذهنتون هست یعنی اسیر کمپینهای تبلیغاتی له یا علیه اینها هستید
صدفشون بحث را اینگونه ادامه داد که این فضای حاکم، کاملا بر علیه اپلیکیشنهای داخلی است و اعتماد عمومی نسبت به آن ها از بین رفته است. او در توئیت خود نوشت:
از موقعی که در مورد اَپهای
#سروش و#روبیکا و بقیه تحقیق کردم، با نگرانی بیشتر از قبل اپ هایایرانی دیگه رو نصب میکنم و با کوچکترین درخواست دسترسی کلا پاکشون میکنم اینجوری حمایت از کالای ایرانی رو جا انداختن
بسیاری از کاربران توئیتر به موضوع واحدی اشاره کرده بودند. به گفته آن ها گویا لوگوی اپلیکیشن روبیکا کپی از یک شرکت خارجی به نام TheRightBytes بوده است. کاربری به نام فریاد آهسته میگوید با چنین وضعیتی چگونه میتوان به اپلیکیشنهای داخلی اعتماد کرد. او نوشت :
لوگو
#نرم_افزار_داخلی روبیکا کپی شده از برنامه ای به نام TheRightBytes است چطور میتوان به چنین نرم افزارهایی اعتماد کرد؟
کاربر دیگری به لحنی تند به این موضوع واکنش نشان داد. به گفته او چگونه ممکن است شرکتی که برای تبلیغات گسترده خود هزینههای گزاف پرداخت میکند، از پس هزینههای معمولی مانند طراحی لوگو برنیاید. amir با انتشار همان تصویر بالا در توئیت خود نوشت:
“نفهمی یعنی خدا تومن پول بدی نقی و ارسطو قبل پایتخت نرم افزارتو تبلیغ کنن … اونوقت یک هزارمشو ندی یه لوگو واست طراحی کنن … بری ماله مردمو بدزدی …
یکی دیگر از وعدههای که تیم روبیکا بوسیله آن درصدد بود تا وضعیت اپلیکیشن روبیکا را در نگاه کاربران ایرانی بهبود ببخشید، ادعای آن ها مبنی بر رایگان بودن اینترنت آن است. توئیتریها به روشهای مختلف سعی در بررسی این مدعا داشتند. کاربری به نام s.ebrahim botshekan میزان مصرف اینترنت اپلیکیشن روبیکا را در اسمارتفون خود بررسی کرده بود. او با انتشار تصویر زیر در توئیت خود نوشت:
“هر چی میگی از روبیکا بگو! بعدازاینکه فکر میکردم سرم کلاه گذاشتن و بستمو خوردن دوستان راهنمایی کردنو رفتم بستمو چککردم! جالبه روبیکا تا الان طبق مصرف داده گوشیم ۱.۳ گیگ مصرف داشته توی دو روز! اما از بستمتوی مصارف داخلی (برنامه های ایرانی) ۰.۰۸ گیگ بوده! واقعا عالیه”
یک حساب توئیتری دیگر به نام Entezar نیز با انتشار تصویری به همین موضوع اشاره کرد. او نوشت: “امنیت که تخصصم نیست ولی اینترنت روبیکا تست شد اینترنتش رایگان نیست صرفا یک تبلیغ بوده”
کاربری به نام آسد هادی حسینی معتقد است این موضوع منجر به بیاعتمادی مردم نسبت به کالای ایرانی میشود. او نظر خود را اینگونه مطرح کرد :
گویا اینترنت رایگان اپلیکیشن روبیکا دروغ بوده است و متاسفانه در رسانه_ملی به صورت گسترده درنوروز نیز اطلاع رسانی شد. لازم است درصورت صحت این خبرمقامات قضایی به عنوان مدعی العموم ورودکرده و شکایتی راعلیه گروه مبین تنظیم نماید بی اعتماد کردن مردم به تولید ملی خطرناک است
رضام، کاربر دیگری که نظری متفاوت داشت. او این پرسش را مطرح کرد که تیم اپلیکیشنهایی نظیر سروش و روبیکا چگونه از پس هزینههای سنگین اینترنت رایگان برمیآیند. مگر نه آنکه آن ها تازه در ابتدای راه هستند. گویا این کاربر معتقد است میان فیلترینگ قریبالوقوع تلگرام و تبلیغات گسترده این اپلیکیشنها ارتباطی برقرار است. رضام، در توئیت خود نوشت:
“مخابرات چرا باید از این همه پولی که بابت یکسال اینترنت رایگان حاصل مهاجرت حداقل ۳۰ میلیون کابر تلگرام به پیامرسان داخلی بگذره؟؟ آیا سازندگان سروش و روبیکا که ادعا میشه جوانان استارتاپی هستند معدن طلایی چیزی پیدا کردن؟؟
Hamed Hoseini Panah که خود را روزنامهنگار و نویسنده معرفی کرده است، نیز معتقد است که فیلترینگ تگرام و تبلیغات گسترده و اینترنت رایگان روبیکا و سایر اپلیکیشنهای ایرانی دو موضوع کاملا مرتبط به یکدیگر هستند. او در تویئت خود نوشت :
بصورت خیلی شیک و مجلسی مدام دارن “روبیکا” تبلیغ میکنن، مدام هم دارن درباره مزایای پیام رسان های داخلی از جمله مصرف حجم اینترنت صفر تبلیغ میکنن. تا اخر فروردین هم میگن تلگرام رو فیلتر میکنن. بچه پنج ساله هم میفهمه داره یه اتفاقاتی میفته.
اما Arash میگوید این موضوع هرگز موفقیت آمیز نخواهد بود:
“همونقدر که مردم با جمع کردن ماهواره بیننده تلویزیون شدن، با فیلتر کردن تلگرام هم میرن سمت سروش و روبیکا و امثالهم”
یک توئیتری دیگر با نام مستعار Her Gudeness به تناقضی جالب توجهای اشاره میکند. او در تیزر تبلیغاتی اپلیکیشن روبیکا متوجه استفاده از گوشی آیفون ۱۰ شده است. موضوعی که با بومی بودن و حمایت از کالای ایرانی کاملا در تضاد است. Her Gudeness در توئیت خود نوشت:
یکی از هزاران محتوای تبلیغاتی روبیکا که شبانهروز صداوسیمای ملی رو در اختیار گرفته (و دقیقا به همین دلیل باید از هر محصول و سرویس اینچنینی دوری کرد)، کلیت کارکردش رو در آیفون۱۰ نشون میده :)) حمایت از کالای ایرانی کی بودین شما؟! :))”
کاربری دیگر به محمد جواد انتقادها پیرامون اپلیکیشن روبیکا را بدبینانه میداند. او که که گویا از روبیکا و اینترنت رایگان آن رضایت دارد و برخلاف بسیاری دیگر استفاده از این اپلیکیشن را حمایت از تولید ملی قلمداد میکند، در توئیت خود نوشت:
“آقا این روبیکا سرویس خوبیه! هم هزینه ی بیخود پای محتوایی که اینقدرا هم ارزش هزینه کردن نداره نمیدید هم ترافیک داخلی رو بالا میبرید که خودش یه جورایی حمایت از کالای داخلی محسوب میشه! نمیفهمم اینقدر بدبینی و گمان بد برای چیه آخه؟”
اما در پرداختن به مسئله اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی داغترین موضوع موبوط به امنیت این برنامه بود. عدم وجود شناسنامه مشخص و عدم وجود نماد اعتماد الکترونیکی و نیز سایر جزئیات مهم درمورد سازنده، حریمخصوصی، قوانین استفاده در وبسایت روبیکا از جمله مواردی است که کاربران به آن اشاره کردند. کاربری به نام Kevin Miston در یک رشته توئیت خطاب به محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات این موارد را به او یادآور شد.
به گفته این کاربر روبیکا میتواند به دادههای تلگرامی کاربران بر روی تلفن همراهشان دسترسی داشته باشد و سازندگان آن تعهد نسبت به دسترسی ندادهاند. او همچنین اشاره میکند که فعالیتهای مالی مانند ایجاد کیف پول، پرداخت قبض، خرید شارژ و خدمات ارزش افزوده مالی مثل مدیریت حساب شخصی، که توسط اپ روبیکا میتواند انجام شود، هیچ گونه ضمانتی امنیتی ندارد. او در رشته توئیت خود نوشت:
“آقای @azarijahromi، سوال من مشخصا از شماست که چطور اینروزها اپلیکیشنی بهصورت گسترده در رسانه ملی صبح تا شب داره تبلیغ میشه، اون هم بدون هیچ شناسنامه مشخص؟ چه تعهد و تضمینی درمورد امنیت روبیکا وجود داره؟ شما به عنوان مصتدی وزارت ارتباطات، آیا در جریان این اپ هستید؟
اپلیکیشنی که سایت اون فاقد نماد اعتماد الکترونیکی و همینطور توضیحات مشخص درمورد سازنده، حریمخصوصی، قوانین استفاده و… است، چطور میتونه یکشبه توسط تلویزیون بهصورت مداوم در ایام عید تبلیغ بشه؟ آیا پشوانه مالی برای تبلیغ تنها دلیل کافی برای تایید صلاحیت و امنیت محسوب میشه؟”
“اپلیکیشنی که این روزها در کانال تلگرام بهاصطلاح سازندهاش با امضاء دیجیتالی به نام شرکت گوگل نسخهی اندرویدی خودش رو داره منتشر میکنه آیا شباهتی به سازندگان برنامههای جعلی با امضاء دیجیتال سایر توسعهدهندهها نداره؟ ضمن اینکه این نوع انتشار، عواقب امنیتی زیادی داره!”
آیا خبر دارید روبیکا بهراحتی میتونه تمام دادههای تلگرامی ذخیره شدهی کاربران در تلفنهاشون رو بخونه؟ آیا فکر نمیکنید این مساله خطری برای امنیت و حریمخصوصی کاربران داشته باشه؟ اون هم توسط برنامهای که سازندهاش مشخص نیست کیه و چه تعهد و توافقی رو به شرط استفاده گذاشته!
“روبیکا مدعی هست که امکان ایجاد کیف پول، پرداخت قبض، خرید شارژ و سایر خدمات ارزش افزوده مالی مثل مدیریت حساب شخصی، پرداخت دنگی و … در اپلیکیشنش فراهم کرده؛ در صورت سرقت اطلاعات مالی کاربران و سوءاستفاده، آیا وزارتخانه شما و سایر دستگاهها پاسخگو خواهند بود؟
نکتهی پایانی، آقای @azarijahromi عزیز من و بسیاری دیگر از کاربران اینترنت، با وجود شرایط و وضعیت اینچنینی، هیچ وقت نباید به چیزهایی که در صداوسیما و سایر رسانهها تبلیغ میشه اعتماد کنیم؛ چون هیچ قاعده شفافی درباره کارکرد و وضعیتها وجود نداره و تنها چیزی که مهم نیست، امنیت ماست.”
Faraz khonsari ، توسعه دهنده اندروید و آی او اس و از اعضای تیم توسعهدهنده اپلیکیشن روبیکا در حساب کاربری توئیتر خود به مسائل امنیتی و حریم خصوصی روبیکا واکنش نشان داد. او استفاده از کدهای اپنسورس را امری معمول دانست و دلیل استفاده روبیکا از آنها را اجرای روانتر اپلیکیشن عنوان کرد.
این توسعه دهنده اپلیکیشن خاطر نشان کرد که روبیکا در هنگام نصب به جز دسترسی به حافظه گوشی برای آپلود عکس پروفایل دسترسی دیگری از کاربران خود نمیخواهد. این عضو تیم روبیکا در رشته توئیت خود نوشت:
استفاده از کدهای اپن سورس مرسوم هست، تلگرام نیز اپن سورس هست و ما در روبیکا بخشی از کد تلگرام را برای مدیریت بهتر صفحه های برنامه استفاده کردیم (BaseFragment)، تا روبیکا هم مثل تلگرام در گوشی های قدیمی روان اجرا بشه که به دلیل کمبود وقت فرصت حذف قسمت های اضافی کد تلگرام که نیازی نبود رو نداشتیم. که در ورژن بعدی حذف خواهند شد.
از لحاظ فنی هم هیچ اپی امکان دسترسی به هیچ قسمت تلگرام شمارو نداره. و تنها درصورتی که دسترسی به حافظه داشته باشه به فایل های دانلود شده ی تلگرام میتونه دسترسی داشته باشه.
#روبیکا هم در هنگام نصب هیچ دسترسی حساسی از شما نمیخواد و تنها ، دسترسی به حافظه گوشی رو برای اپلود عکس پروفایل اون هم در هنگام اجرا درخواست میکنه. و درصورتی که اجازه دسترسی ندهید روبیکا امکان دسترسی به حافظه ی شما هم ندارد. پس این که قسمتی از کد تلگرام در برنامه استفاده بشه هیچ ارتباطی به جاسوسی از تلگرام نداره”
البته در این بین برخی کاربران به این موضوع اشاره کردند که کد تلگرام تحت لیسانس GPL است. به این معنا که در صورت استفاده از آن سورس کد باید به طور کامل منتشر شود. اتفاقی که به گفته کاربران در خصوص روبیکا رخ نداده است.
حساب کاربری رسمی آذری جهرمی وزیر ارتباطات نیز روز ششم فروردین به این مسئله واکنش نشان داد. آقای جهرمی عنوان کرد که گزارشهای مردمی و نیز پاسخ فنی تیم اپلیکیشن روبیکا را به یکی از مراکز آپا برای بررسی دقیق تر ارسال کرده است. او در توئیت خود نوشت:
در خصوص نرم افزاری که این روزها از صدا و سیما تبلیغ میشود، پیگیری شد و پاسخ زیر را ارائه کردند. گزارش مردمی و نیز پاسخ فنی واصل شده از سوی
#روبیکا را به یکی از مراکز آپا برای بررسی دقیق فنی ارسال و نتایج را مرکز ماهر اعلام خواهد نمود. در مورد#توسکا هم به زودی خواهم نوشت.
چندی بعد مرکز ماهر نسبت به ابهامات موجود در اپلیکیشن Rubika توضیحاتی ارائه داد. مرکز ماهر در ادامه پس از انجام بررسی های لازم نتیجه را به صورت زیر اعلام نمود:
- این نرم افزار حریم خصوصی کاربران را نقض نمی کند!
- این نرم افزار دسترسی به محتوای اطلاعاتی سایر اپلیکیشن ها از جمله تلگرام را ندارد.
- کدهای منبع نسخه اندرویدی تلگرام بصورت کامل در این نرم افزار قرار داده شده اما تنها از برخی کلاس های واسط گرافیکی آن در برنامه استفاده شده است.
- این برنامه قابلیت یک شبکه اجتماعی یا یک پیام رسان نظیر تلگرام را ارائه نمی کند.
باید دید آیا این گفتهها میتواند اعتماد عمومی نسبت به اپلیکیشنهای بومی و بالاخص وضعیت اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی را بهبود ببخشد و یا خیر. اما نکته بدیهی این است که در روند توسعه و آزمایش بسیاری از اپلیکیشن ایرانی اشکالاتی نامعمول وجود داشته است.
اگر چنین نبود شاید امروز حجم انتقادات بسیار کمتر بود. در مجموع کماکان اپلیکیشن روبیکا در نگاه کاربران ایرانی برخلاف اپلیکیشنهای غیربومی نظیر سرویس محبوب تلگرام جایگاه مناسبی ندارد و حتی تبلیغات گسترده در صدا و سیما و وعده اینترنت رایگان هم بسیاری از مردم را جذب نکرده است.
باید دید آیا درصورت فیلتر شدن تلگرام یک سرویس پیام رسان ایرانی میتواند جایگزین آن شود؟ و یا سوال کلیتر آنکه آیا روزی خواهد رسید که اقبال کاربران ایرانی نسبت به یک اپلیکیشن بومی در حد اندازههای نمونههای خارجی باشد؟
سازندگان اپ روبیکا با سرچ کردن عبارت “rubik’s cube logo design” لگو خود را “طراحی” کرده اند !!!!!