جشن های فروردین ماه

یکم فروردین (اورمزدروز/ ۲۱ مارس)   روز جشن بزرگ نوروز در اعتدال بهاری و آغاز فصل بهار؛ نوروز و آغاز سال نو، مناسبت‌های جداگانه‌ای هستند که امروزه با یکدیگر همزمان هستند.

 نمونه‌های دیگری از زمان‌های گوناگونِ آغاز سال نو، در گاهشماری‌های ایران باستان و نیز در تقویم‌های محلی ایران امروز، وجود دارد. در سُـغـد باستان (و امروزه در میان ارمنیان) از نوروز با نام «نوسَـرْد/ نَـوَسَـرد/ نوسَـرِد» یاد می‌شده است که معنای «سال نو» را می‌دهد. (در اوستایی «سَـرِذَه» به معنای سال خورشیدی). در بدخشان با نام «شگون‌بهار»، در «شُـغنان» (در تاجیکستان در کرانه رود «پنج») بنام «خِـدِر ایام» (بزرگترین روزها) و در بابِل باستان و در نخستین روز ماه «نیسان» بنام جشن «اَکـیتو» (سومری «زَگْموک») شناخته می‌شده است. با شکوه‌ترین مراسم نوروزی، امروزه با نام‌های «سِـیرلاله (جشن گل لاله)/ جَـندَه بالا (بالا کردن درفش)» در شهر مزارشریف افغانستان (آریـانـای باستان) و در نزدیکی بلخ کهن، همراه با برافراشتن درفشی برگرفته از درفش کاویانی ایران، برگزار می‌شود که پیش از این، در باره آن سخن رفته است. آیین‌های پیش از فرا رسیدن نوروز نیز فراوان و پراهمیت هستند.

ششم فروردین (خردادروز/ ۲۶ مارس)   روز «امید»، روز «اسپیدا‌ نوشت» یا روز «نوروز بزرگ» (این نام جدیدتر است). از روزهای خجسته ایرانیان، همراه با شادی و آب‌پاشی، و آغاز سال نو در تقویم سُـغدی و خوارزمی. در متن پـهلوی «ماهِ فـروردین، روزِ خـرداد» رویدادهای بسیاری به این روز منسوب شده است؛ از جـمله: پیـداییِ کیومـرث و هـوشنگ، روییدن مشی و مشیانه، تیـرانـدازی آرش شیواتیر، غلبه سام نریمان بر اژدهاک، پیداییِ دوباره شاه‌کیخسرو (از جاودانان در باورهای ایرانی) و همپُرسگی زرتشت با اهورامزدا. در برخی منابع، یکی از چند روایت زادروز زرتشت به این هنگام منسوب است. نام «روز امید» بخاطر انتظار پیداییِ دوباره کیخسرو و دیگر جاودانان و نجات‌بخشان (سوشیانت‌ها)، به این روز داده شده است. همچنین نام «اسپیدا نوشت»، از آیین نامه‌نویسی در این روز گرفته شده است که آگاهی بیشتری از آن در دست نیست. گمان می‌رود با پیام‌های شادباش نوروزی در پیوند باشد.

دهم فروردین (آبان‌روز/ ۳۰ مارس)   نخستین آبان‌روز سال و به روایت «برهان قاطع» انجام جشنی به همین نام، همراه با آب‌پاشی و انتظار بارش باران.

سیزدهم فروردین (تیشتَر‌روز/ ۲ آوریل)   روز «سیزده‌بدر»، نخستین تیشتر‌روز سال و آغاز کشاورزی در نیم‌سال دوم زراعی. آیین‌ نخستین روز کشت‌و‌کار‌ با گرد‌آمدن در زمین زراعی و آرزوی بارش باران. در سیستان در این روز به زیارت نیایشگاه «خواجه غلطان» در بالای کوه «خواجه» (اوشیدم) و در میانه دریاچه «هامون» می‌روند. (در باره سیزده‌بدر، نوشتار ویژه‌ای منتشر خواهد شد)  هفدهم فروردین (سروش‌روز/ ۶ آوریل)   هنگام جشن «سروشگان» یا جشن «هفده‌روز» در ستایش «سْـرَئوشَـه/ سروش»، ایزد پیام‌آور خداوند و نگاهبان «بیداری»؛ روز گرامیداشت «خروس» و به ویژه خروس سپید که از گرامی‌ترین جانوران در نزد ایرانیان بشمار می‌رفته و به سبب بانگ بامدادی، نماد سروش دانسته می‌شده است.