حادثه پلاسکو
بررسی ابعاد حادثه پلاسکو به صورت فوق‌العاده
بیستمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به دبیری پیروز حناچی، دبیر شورا و معاون وزیر راه و شهرسازی با ۴ دستور جلسه ارایه گزارش پیرامون طرح کالبدی ملی، دستورالعمل نحوه تهیه سند پهنه‌بندی حریم در طرح‌های توسعه و عمران‌شهری، شهرسازی ریل‌پایه و تصویب طرح‌های جامع شهرهای با جمعیت کمتر از ۲۰۰ هزار نفر در ساختمان دادمان وزرات راه و شهرسازی برگزار شد. در این جلسه، همچنین علل فروریزش ساختمان پلاسکو، خارج از دستور جلسه با گزارشی از سوی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مورد بررسی قرار گرفت و علل و ابعاد حادثه از نظر فنی و مهندسی ارزیابی شد که جمع‌بندی آن ادامه خواهد داشت. همچنین با دستور دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با همکاری دبیرخانه شورای‌عالی، ماموریت پیدا کردند تا طی دو هفته گزارشی جامع از علل فنی و مهندسی حادثه، ابعاد مختلف موضوع، درس‌ها وتجدیدنظر در روش‌ها و همچنین ارائه راهکارها را به شورای‌عالی ارایه کنند تا به عنوان گزارش وزارت راه و شهرسازی به دولت ارایه شود. در جلسه فوق اعضا اصلی شورا، همچون محمد اسلامی، معاون وزیر دفاع؛ سعید متصدی، معاون رئیس سازمان حفاظت از میحط‌زیست، محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری؛ شهرام کوسه‌غراوی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی؛ شاملو، معاون روستایی بنیاد مسکن انقلاب‌اسلامی؛ یزدانی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت؛ محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی؛ اسفندیار زبردست، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران؛ علی بیت‌الهللی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات؛ سعید بختیاری، عضو هیات‌مدیره مرکز تحقیقات و مهرداد تقی‌زاده، معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی حضور داشتند. گفتنی است، جلسه نوزدهم شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران دوشنبه ۲۷ دی ماه با دستور جلسه ارایه طرح ویژه سواحل مکران، گزارش طرح کالبدی ملی، بررسی سند راهبردی شهرسازی ریل‌پایه و تصویب طرح‌های جامع شهرهای با جمیعت کمتر از ۲۰۰ هزار نفر با حضور اعضای اصلی و مسولان استانی در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شده بود
دلیل ریختن ساختمان پلاسکو تعلل شهرداری است
محمد سالاری در خصوص حادثه آتش‌سوزی و تخریب ساختمان پلاسکو با بیان این‌که این ماجرا ابعاد مختلفی دارد، گفت: یک دلیل آن مربوط می‌شود به تاریخچه نحوه ساخت‌وساز و بارگذاری شهر تهران به ویژه در حوزه ساختمان‌های عمومی و مراکز مهم تجاری، اداری و مسکونی. در شهر تهران و کشور، در دهه‌های گذشته در زمینه رعایت مقررات ملی ساختمان و رعایت استانداردها و الزامات ایمنی با مشکلات اساسی مواجه بوده‌ایم که هنوز هم این مشکلات وجود دارد و تعداد قابل توجهی از ساختمان‌های تهران ظرفیت بروز حادثه‌ای نظیر پلاسکو را دارند. متاسفانه شهرداری در قضیه فاجعه پلاسکو به ارائه چند اخطار اکتفا کرده بود در صورتی‌که براساس ماده «۵۵» قانون، شهرداری باید از مراجع قضایی حکم به الزام رعایت استانداردهای ایمنی می‌گرفت. عضو شورای شهر تهران گفته است: مسئولان شهر تهران دوست دارند انبوه اعتبارات قابل توجهی را که به ویژه در دهه اخیر راحت، بدون زحمت، بدون داشتن واحد تحقیق و توسعه و بدون حوزه سرمایه‌گذاری مشخص از محل عوارض ساختمانی کسب کرده‌اند، بیشتر در حوزه‌های سخت‌افزاری یا همان عمرانی که در شهر توسط مردم دیده شده و نمایشی است هزینه کنند. این در حالی است که حوزه‌های نرم‌افزاری مغفول مانده است زیرا این حوزه‌ها در مدیریت شهری ازجمله حوزه‌هایی است که سرمایه‌گذاری در آن بروز ظاهری ندارد و مردم آنها را نمی‌بینند تا مدیریت بتواند از آن برای خود پله ترقی برای جایگاه‌های سیاسی بسازد. به عنوان مثال در حوزه مدیریت بحران در شهری مانند تهران که هر از گاهی بروز و ظهور پیدا می‌کند، بسیار ضعیف هستیم به نحوی که تمام امکانات ستاد مدیریت بحران و سایر دستگاه‌ها در حدی است که در پروژه حادثه پلاسکو مشکل داشتند. حالا اگر در چند جای تهران همزمان اتفاقی رخ دهد، ستاد مدیریت بحران تسلیم شده و نمی‌تواند کاری کند زیرا برای این حوزه اهمیتی قائل نشده‌اند. رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با تاکید بر این‌که این شهر در معرض تهدیدهای جدی قرار دارد، افزود: هر روز شاهد فرونشست‌هایی در خیابان‌های تهران هستیم و از طرف دیگر شرکت‌های بین‌المللی گسل‌های فراوانی را در این شهر شناسایی کرده‌اند. همچنین مجموعه گسترده‌ای به مساحت ۳۷۰۰ هکتار بافت فرسوده در شهر تهران وجود دارد که ۱۵درصد جمعیت در آن ساکن هستند و ۱۱ هزار بافت ناپایدار نیز در تهران وجود دارد که این موارد نشان می‌دهد تهران شهری ناایمن است.وی اضافه کرد: وقتی بارگذاری شهری مبتنی بر بی‌قاعدگی است و هیچ استاندارد اولیه‌ای برای آن رعایت نمی‌شود، چه انتظاری می‌توان داشت؟ آیا ساختمان شورا و شهرداری ایمن هستند؟ متاسفانه بسیاری از ساختمان‌های دولتی استانداردهای ایمنی را ندارند زیرا ایمنی در جامعه ما تبدیل به یک دغدغه نشده و باید در این زمینه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کرد. سالاری با تاکید بر این‌که ضروری است درخصوص ساخت‌وسازهای بی‌قاعده گذشته تصمیم جدی گرفته شود، عنوان کرد: شهرداری تهران طی سال‌های گذشته به راحتی ده‌ها هزار میلیارد تومان کسب درآمد کرده، اما این درآمد صرف اقدامات نمایشی و عمرانی همچون ساخت بزرگراه‌ها کرده که باعث ایجاد گره ترافیکی شده است. این درحالی است که اگر درصد کمی از این اعتبار در مدیریت بحران و ایمنی هزینه می‌شد، امروز شرایط متفاوتی داشتیم. این عضو شورا با اشاره به این‌که بودجه شهرداری تهران برابر با بودجه عمرانی دولت در کل کشور است، تصریح کرد: در ستاد مدیریت بحران دیدیم که این نهاد تنها چند جرثقیل و نردبان دارد که وقتی تعدادی از آن از کار افتاد، باعث ایجاد نگرانی شد و گفتند اگر جای دیگری دچار حریق شود، تجهیزات نداریم.
نقش فناوری در پیشگیری از حوادثی نظیر پلاسکو
آخرین پنجشنبه دی‌ماه ١٣٩۵، به کام همه تلخ شد و همراه با دیوارهای بلند ساختمان پلاسکو، خنده‌ها و خاطرات بسیاری سوخت و فروریخت. همدردی با داغدیدگان وظیفه اول همه ماست، اما لاجرم باید به این اتفاق نگاهی دقیق‌تر و آن را از زوایای مختلف بررسی و کارشناسی کرد. پلاسکوهای زیادی مستعد تکرارشدن هستند و کارشناسی و پیشگیری شاید اصلی‌ترین درسی باشد که از حادثه اخیر بتوان گرفت. هرچقدر تلخ باشد، اما باید پذیرفت که حادثه ساختمان پلاسکو بدون‌شک آخرین آتش‌سوزی و فروریختن یک ساختمان نخواهد بود. کافی است در همان اطراف قدم بزنید و ساختمان‌های فرسوده پایتخت را ببینید. البته نمای بیرونی خیلی از آنها بازسازی شده و روکش‌های زیبایی این هیولاهای خفته را پوشانده و زیبایی ظاهری اولویتی است که خواه‌ناخواه در روزی که فکرش را هم نمی‌کنیم، جان ما یا عزیزانمان را خواهد گرفت. اما دنیا تکنولوژی برای پیش‌آگاهی و پیشگیری از حوادث و همچنین برای تسهیل فرایند امداد و نجات، ابزار و اختراعات بی‌شماری عرضه کرده است. بااین‌حال ما غیر از دوربین‌های مداربسته، از کدام‌یک استفاده می‌کنیم؟ بماند که گاه طریقه استفاده درست از همان دوربین را هم نمی‌دانیم. در تمام مراکز حساس دنیا از جمله بیمارستان‌ها و مکان‌های عمومی که احتمال آتش‌سوزی در آنها بالاست، سیستم‌های امنیتی مختلفی به کار می‌رود. سیستم‌های حفاظت و کپسول‌های خاموشگر آتش، هشداردهنده آتش، سیستم آب‌پاش، کنترل دسترسی و دوربین‌های مداربسته، روش علامت‌های دیجیتال، سیستم‌های صدای سفید و پوشش صدا، کابل‌کشی‌های ساختارمند و چراغ‌های خروج اضطراری، تعدادی از این سیستم‌های امنیتی هستند. هشداردهنده آتش اولین سیستمی است که فعال می‌شود. این سیستم به‌صورت مرتب ازسوی تیم ایمنی متخصص آزمایش می‌شود که اگر حادثه‌ای رخ داد، افراد در سریع‌ترین زمان ممکن خبردار شوند. علامت یکی از چراغ‌های آلارم، باید هشداردهنده اصلی را به صدا دربیاورد. سیستم آب‌پاش و پمپ هوا یک روز تمام قادر به مهار آتش است. آب‌پاش‌های سریع، باید در مسیرهای خطرناک‌تر نصب شوند، مثلا راهروهایی که در آنها افراد سیگار می‌کشند. این سیستم‌ها بسیار مهمند و در مورد مکان نصب آنها باید بسیار دقت شود. چراغ‌های خروج اضطراری برای حفظ جان افراد هنگام خروج بسیار ضروری هستند. در مواقع خطر، تمام راه‌های خروجی را روشن می‌کنند. این سیستم در نبود برق با باتری‌های قابل شارژ کار می‌کند، بنابراین چک‌کردن مستمر آنها ضروری است. دستگاه‌های تولیدکننده صدای سفید، با ایجاد فرکانس‌های مخصوص، افرادی را که در زمان حادثه در خواب به‌سر می‌برند، بیدار می‌کنند. صداهایی که این دستگاه‌ها تولید می‌کنند، ضربان و فشار خون را بالا می‌برد و فرد خوابیده یا بیهوش‌شده بیدار می‌شود. تمام سیستم‌های امنیتی باید از سوی شبکه کامپیوتری و کابل‌رسانی بسیار دقیق و نیز به صورت هماهنگ کار کنند. درست کارکردن این سیستم‌ها و نیز استفاده از ابزار دیجیتال کاربردی می‌توانند از هر حادثه‌ای پیشگیری کنند یا در صورت وقوع حادثه، تلفات را به حداقل برسانند و برعکس، عدم استفاده یا استفاده ناقص از این سیستم‌ها، ممکن است هر حادثه را به فاجعه مبدل کند. در یک مثال دیگر، گجت «فایندر» یک ابزار رادارمحور جدید در زمینه علوم امنیتی است که قادر است ضربان قلب را تا عمق ١٠ متر در زیر آوار، شش متر در بتون و ٣٠ متر در فضای آزاد تشخیص دهد. این وسیله ازسوی دو تیم محقق در ۶۵ عملیات نجات به کار رفته و به‌خوبی کار کرده است. در جریان این‌گونه حوادث، آوارهای عجیب و پیچیده‌ای به‌وجود می‌آید. سیگنال‌های رادار به طرز شگرفی عمل می‌کنند. رادارها، قدرت تفکیک سیگنال‌های ضعیف از ضربان قلب را دارند و جداسازی اینها از دل سیگنال‌های بلند، یک عملکرد دشوار محسوب می‌شود که گجت‌هایی مثل فایندر قادر به انجام آن هستند. این ابزارها از سیستم‌های پردازش اطلاعات پیشرفته‌ای برای جداسازی سیگنال‌های خفیف استفاده می‌کنند. تکنولوژی رادار ماکروویو آن‌قدر حساس است که می‌تواند ضربان قلب انسان را از دیگر موجودات زنده که ممکن است زیر زمین باشند، تشخیص دهد. این تکنولوژی همچنین می‌تواند تشخیص دهد که فرد پیداشده در چه وضعیت هوشیاری‌ای قرار دارد. به‌این‌ترتیب راحت‌تر می‌توان افراد را پیدا کرد و امدادگران برای نجات او، بهترین عمل ممکن را انجام می‌دهند. رادارها برای مکان‌هایی که عمق آوار زیاد است، مناسب هستند و در مواردی مانند آوار ساختمان پلاسکو، کاربرد اساسی دارند. سگ‌های زنده‌یاب تا عمق خاصی می‌توانند تشخیص دهند و میان این دو گزینه، استفاده از رادارها به‌مراتب کاربردی‌تر و راحت‌تر است. حال سئوال این است: در ساختمانی که قدمتی حدود ۵٠ سال دارد و محل رفت‌وآمد عده زیادی از مردم است، کدام سیستم پیشگیری به کار رفته بود؟ آن‌هم مکانی که سیستم برق‌رسانی سنتی دارد و با توجه به نوع کاربری‌اش، یعنی اجناسی که از جنس پارچه هستند، آن را به انبار باروتی تبدیل کرده بود. در ساختمان‌های مشابه که کم هم نیستند، چطور؟ به‌هرحال فاجعه پلاسکو رخ داد و افرادی در همان اثنا جان به جان‌آفرین تسلیم کردند، از جمله عده‌ای از آتش‌نشانان زیر آواری ماندند که برداشتن آن روزها ادامه داشت. لحظه‌ای خود را جای همسر، مادر، پدر، یا فرزند آنها بگذارید. از جایی به‌بعد فشار بلاتکلیفی آن‌قدر بالاست که فرد ترجیح می‌دهد بشنود که عزیزش فوت شده است تا این حجم جنون‌آور اضطراب را تحمل کند. تمام این بلاتکلیفی‌های کمرشکن، با یک مچ‌بند هوشمند به اتمام می‌رسید. غیر از آن، اگر فرد مصدوم باشد، خیلی زودتر مکان‌یابی می‌شود. با مشخص‌شدن مکان دقیق او، خطر ریزش سهوی حین آواربرداری هم کمتر تهدیدش می‌کند. حتی قبل از بیرون‌کشیدن او، تمام علائم حیاتی‌اش را می‌توان در اختیار داشت و با دانستن این پارامترهای ضروری، به حفظ جانش کمک کرد؛ وسیله‌ای که نه حجم بالا و نه قیمت بالایی دارد. با یک برنامه ساده هم می‌توان از آن استفاده کرد. سایر تجهیزات آتش‌نشانی نیز قابلیت به‌روزشدن دارند؛ از دستکش‌ها گرفته تا کفش‌ها و دیگر تجهیزات. شاید این حادثه ناگوار درسی باشد برای بازکردن چشم‌ها و انجام کاری اساسی در این زمینه؛ یعنی هرکس به‌نسبت تخصص خود، کار را پیش ببرد. وظیفه ما به‌عنوان رسانه و ابزار اطلاع‌رسانی، افزایش آگاهی در زمینه فناوری روز دنیاست که در این مسیر محکم‌تر قدم بر‌داریم. وظیفه هرکسی که مسئولیتی دارد، تعریف شده است و امیدواریم به آنها عمل شود تا این‌چنین روزهایی اگر خدای‌ناکرده تکرار شدند، به معنای کلمه حادثه باشند، نه رویدادی که با چند کار ابتدایی و مشخص می‌شد از آن پیشگیری کرد. شاید درس بگیریم، شاید هم مانند حوادث قبلی خیلی زود آنها را فراموش کنیم و فردا که فاجعه دیگری رخ داد، به محل حادثه رفته و دوربین باکیفیت موبایل خود را بالا گرفته و در عدم آگاهی کامل، با انجام کاری غیراخلاقی ممنون تکنولوژی باشیم.
منبع : اسکان نیوز
