خطری که طبیعت دریایی زمین را تهدید میکند
مطالعهی جدیدی نشان میدهد، مناطق حفاظتشدهی دریایی فواید اکولوژیک مهمی به همراه دارند. هرچند مناطق حفاظتشدهای که در نزدیکی مناطق پُرجمعیت قرار دارند، به شکلی فزاینده تحت فشار هستند. زمانی که دانشمندان سلامت مناطق حفاظتشدهی دریایی مجاور مراکز پُرجمعیت را با مناطق دور از فضای شهری، مقایسه کردند، تفاوت معنادار و قابل توجهی را میان آنها مشاهده کردند.
«جاش سینر» محقق مرکز عالی ARC مطالعات جزایر مرجانی دانشگاه جیمزکوک، در نشستی خبری گفت: «مشاهدات نشان میدهد، گروه ماهیها و مرجانهای مجاور مناطق سکونت انسانها، بسیار اندک بودند. در واقع در مقایسه با مناطق حفاظتشدهی دریایی که دور از فشارهای انسانی هستند، تعداد ماهیها در مناطق حفاظتشده نزدیک به انسانها و فشارهای وارده از جانب آنها، به میزان یکچهارم کمتر بوده و احتمال وجود شکارچیهای بزرگ دریا نظیر کوسهها نیز در این مناطق، صد برابر کمتر بوده است.»
همچنین دانشمندان مناطق حفاظتشدهی دریایی را با سکونتگاههای اطراف نیز مقایسه کردند و بزرگترین تفاوتی که از نظر سلامت اکولوژیک متوجه آن شدند، در مرزهای مناطق حفاظتشدهی دریاییای بود که در معرض فشارهای انسانی قرار داشتند.
سینر میگوید: «بخش هیجانانگیز و حقیقتاً نوین در مطالعهی ما این بود که متوجه شدیم عمده تفاوت زیست تودهی ماهیهای مناطق حفاظتشدهی دریایی و مناطق آزاد برای ماهیگیری، به مناطقی مربوط میشود که میزان فشار انسانی در آنجا متوسط رو به بالا است. به این معنا که برای گونههای ماهی، مناطق حفاظتشدهی دریایی در مناطقی با فشار انسانی متوسط رو به بالا، بیشترین آسیب را به همراه دارد.»
ماهیگیری و توسعهی انسانی در مناطق حفاظتشدهی دریایی ممنوع است. تعداد ماهیهای صخرههای مرجانی موجود در مناطق حفاظتشدهی دریایی در مجاورت مناطق پُرجمعیت، ۵ برابر بیشتر از صخرههای مرجانی مناطقی است که ماهیگیری برای مقاصد تفریحی و تجاری در آنجا آزاد است. دانشمندان در جریان تحقیقات خود در مناطق حفاظتشدهی دریایی در سراسر جهان به ندرت شکارچیان بزرگ دریا را در مناطقی که در معرض فشارهای انسانی قرار داشتند، مشاهده کردند.
«آرون مک نیل» دانشمندی از دانشگاه دالهوزی، معتقد است: «برای مشاهدهی شکارچیان بزرگ در مناطق حفاظتشده در معرض فشارهای انسانی به بیش از ۲۰۰ بار غواصی نیاز داریم؛ حال آنکه در مناطقی که فشارهای انسانی کمتر باشد، با نیمی از این تعداد نیز میتوان موفق به مشاهدهی این شکارچیها شد.»
محققانِ مطالعهی فوق نتایج تحلیل خود از سلامت مناطق حفاظتشده دریایی جهان را در مجلهی PNAS منتشر کردند. مناطق حفاظتشدهی دریایی و ممنوعیت کامل ماهیگیری در مناطقی که دسترسی داشتن به ماهیها عاملی حیاتی در معاش مردم محلی آن منطقه است، استراتژی محافظتی بسیار مهمی محسوب نمیشود. ولی محققان استراتژیهای دیگری نظیر محدودیت در نوع ماهیهای صید شده را در نظر گرفتهاند که فواید اکولوژیک مهمی در پی دارد.
«میشل بارنز» محقق مرکز ARC میگوید: «قطعاً این محدودیتها بهتر از این است که هیج کاری صورت نگیرد، اما نمیتواند اثرات مثبتی که مناطق حفاظتشدهی دریایی دارند، به دنبال داشته باشند.»