خورشید، ستاره زمین

خورشید برای ما انسان ها دوست داشتنی ترین ستاره است. ستاره ای که بدون آن منظومه شمسی از بین خواهد رفت.

خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است؛ یک ستاره کاملا معمولی که فقط به دلیل نزدیکی به زمین، این طور متفاوت و بارز از دیگر ستاره ها دیده می شود. فقط ۸ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول می کشد تا نور فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری خورشید تا زمین را بپیماید.

در حالی که نور نزدیک ترین ستاره پس از خورشید که نامش پروکسیما ـ قنطورس است، چهار سال و چهار ماه در راه خواهد بود تا به زمین برسد! ستاره های دیگر به همین ترتیب دورتر است. آ ن قدر دور که هر چقدر هم بزرگ باشد، کماکان در آسمان شب فقط به صورت نقطه ای چشمک زن جلوه می کند.

بیشتر ستاره های کوچک در رده ای قرار دارند که «کوتوله» نامیده می شود. اینها ستاره های بسیار چگال هستند که بسته به مرحله تکامل و دمای سطحی شان کوتوله سفید یا کوتوله سرخ و قهوه ای نامیده می شوند. بیشتر کوتوله ها ابعادی حدود سیاره زمین ما دارد و جزو کوچک ترین ستاره های شناخته شده به حساب می آید. وقتی به یاد بیاورید قطر خورشید بیشتر از صد بار بزرگ تر از قطر زمین است، آن وقت عظمت خورشید در برابر این ستاره های کوتوله برایتان بیشتر آشکار خواهد شد.

اما واقعیت این است که هر چند خورشید در برابر ستاره های کوتوله و سیاره ما بسیار بزرگ است، ولی ابعاد ناچیزی در برابر بسیاری از همتایان کیهانی خود در کهکشان راه شیری دارد.

بسیاری از ستاره هایی که در آسمان شب می بینیم در اصل ستاره هایی بسیار پر نور است که درخشندگی و اندازه شان گهگاه ده ها و بلکه صدها برابر درخشندگی و اندازه خورشید ماست. مثلا تصور کنید ستاره ای مثل رجل الجبار در حالی جزو پرنورترین ستاره های آسمان در صورت فلکی جبار است که در فاصله ۸۶۰ سال نوری از ما قرار دارد. کافی بود این ستاره به جای قرار گرفتن در چنین فاصله دوری، جزو ستاره های همسایه منظومه شمسی بود و مثلا حدود ۳۰ سال نوری اگر از ما فاصله داشت، آن وقت تقریبا درخشش آن به اندازه ای بود که در شب سایه ای از اجسام روی زمین ایجاد کند و مثل هلال ماه آن قدر آسمان را روشن کند که ستاره های کم نور در برابر فروغش رنگ ببازد. در همین شرایط تصور کنید اگر قرار بود خورشید در فاصله فعلی ۱۵۰ میلیون کیلومتری اش نبود و در جایی خیلی دورتر از زمین، مثلا در همان فاصله تقریبی ۳۰ سال نوری از زمین دیده می شد، در این شرایط خورشید جزو کم نورترین ستاره های آسمان به حساب می آمد که از آسمان غرق در آلودگی نوری شهرهای بزرگ دیده نمی شد. آن وقت ناچار بودیم برای دیدن خورشید به حومه شهرها برویم و با استفاده از نقشه های آسمان شب، بین ستاره های کم نور دیگر شناسایی اش کنیم. این وضع کماکان درباره ستاره های پرنور دیگر آسمان شب هم صدق می کند: شباهنگ، سماک رامح، پلوکس، قلب الاسد، قلب العقرب، ابط الجوزا و بسیاری از ستاره های پرنور آسمان شب همگی جزو پرنورترین و بزرگ ترین ستاره های راه شیری است. برخی از آنها مثل قلب العقرب آ ن قدر بزرگ است که اگر به جای خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار داشت، سطح ستاره تا بیشتر از مدار مریخ پیشروی می کرد؛ یعنی در آن حالت چهار سیاره مریخ و زمین و زهره و عطارد به همراه تعداد زیادی سیارک همه در دل قلب العقرب واقع می شد و مشتری نزدیک ترین ستاره به قلب العقرب لقب می گرفت!

بسیار دشوار است برای اخترشناسان که بگویند بزرگ ترین ستاره شناخته شده کدام ستاره است. برخی منابع، ستاره VY ـ کلب اکبر را یکی از بزرگ ترین ستاره های شناخته شده معرفی می کنند. اگر می خواهید به ابعاد حقیقی VY ـ کلب اکبر در برابر خورشید پی ببرید، به تصویر این مقاله با دقت نگاه کنید.