درد خیالی یا درد فانتوم: تأثیرات روانشناختی و راهکارهای مقابله
درد فانتوم یا درد خیالی: تأثیرات زندگی روزمره و راهکارهای مقابله
درد خیالی یا درد فانتوم، نوعی درد مزمن است که در افرادی که عضوی از بدنشان بریده شده یا آسیب دیده است، به وجود میآید. درد فانتوم معمولاً در اعضای پایینی بدن، به خصوص در پاها، اتفاق میافتد ولی ممکن است در سایر بخشهای بدن نیز رخ دهد.
اگر شما عضوی از بدن خود را از دست داده باشید، ممکن است درد فانتوم را تجربه کنید. این درد واقعی است، اما به نظر میرسد که در محل عضوی که از دست داده شده اتفاق میافتد.
این حالت ممکن است به تدریج برطرف شود. برخی افراد درد را در قسمت باقیمانده عضو تجربه میکنند. مسکن درد و یک درمان به نام آینه درمانی میتواند در کاهش درد فانتوم مؤثر باشد.
علل درد فانتوم یا درد خیالی
درد فانتوم به دلیل وجود ارتباط بین مغز و اعصاب با عضو پیشین، به وجود میآید؛ در حالی که عضو پیشین دیگر وجود ندارد. این درد ممکن است به دلیل عوامل فیزیولوژیکی و روانی نیز به وجود آید.
برخی از علل مهم درد فانتوم عبارتند از:
– اختلالات عصبی و نوروپاتی
– تغییرات در ساختار و قابلیت حرکت استخوانها و عضلات
– افزایش فشار عصبی به علت وجود عضو پیشین
– تحریک سطح پوستی و رفلکسهای پوستی
– تأثیرات روانی ناشی از افزایش استرس و اضطراب
علائم درد فانتوم یا درد خیالی
علائم درد فانتوم شامل احساس درد و سوزش در قسمتی از بدن است که دیگر وجود ندارد. برای بیشتر بیماران، درد فانتوم به شکل سردرد، درد عضلانی، سوزش و گرفتگی عضلات، احساس سختی در قسمت پیشین و یا قسمت دیگری از بدن احساس میشود.
تشخیص درد فانتوم یا درد خیالی
تشخیص درد فانتوم براساس شرح حال بیمار و بررسی بالینی انجام میشود. برای تشخیص دقیق، پزشک ممکن است از آزمایشهای تصویری و عصبشناسی برای رد علل درد باقیمانده اندام، مانند عفونتها، تجویز کند.
اگر پزشک شما نتواند علتی را شناسایی کند، ممکن است درد فانتوم را بر اساس علائم شما تشخیص دهد.
درمان درد فانتوم یا درد خیالی
درمان درد فانتوم بستگی به شدت درد، مدت زمان رخداد، واکنش به درمانهای مختلف و عوارض ناشی از درمان دارد. در بسیاری از موارد، درد فانتوم غیر قابل درمان نیست، اما در برخی موارد میتوان با استفاده از ترکیب درمانهای مختلف بهبودی را تجربه کرد.
روشهای درمانی بسیاری برای درمان درد فانتوم وجود دارد که عبارتند از:
– آینه درمانی
– داروهای ضد درد
– داروهای تقویتی عصبی
– ماساژ و تمرینات فیزیکی
– مداخلات عصبی مانند بلوک عصبی، الکتروتراپی، تحریک عصبی الکتریکی، نوروفیدبک، روان درمانی و روانشناسی
همچنین، برای کاهش درد فانتوم و بهبود کیفیت زندگی بیماران، میتوان از روشهای غیر دارویی نیز استفاده کرد. این روشها شامل موارد زیر میشوند:
– تمرینات ترکیبی، شامل تمرینات فیزیکی و روانی
– استفاده از مکملهای غذایی، مانند اسید آمینه آرژینین، ویتامینها و مواد معدنی
– روشهای تأمین راحتی، مانند برخورداری از شرایط راحت، تغییرات دمایی و اندازه مناسب پوشیدنیها
– روشهای روان درمانی، مانند تمرینات تأملی، روشهای آرامش بخشی، تفکر مثبت و تغییر الگوی رفتاری
در کل، درمان درد فانتوم یک فرایند پیچیده است که نیازمند یک تیم چند رشتهای از پزشکان، فیزیوتراپیستها، روانشناسان و مشاوران است. درمان درد فانتوم ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد، اما میتواند بهبود کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
آینه درمانی برای درد اندام فانتوم چیست؟
مطالعات نشان می دهد که آینه درمانی می تواند به کاهش درد فانتوم کمک کند. در طول این درمان، شما اندام سالم را در آینه می بینید در حالی که حدود ۲۰ دقیقه در روز تمرینات حرکتی انجام می دهید. این بازتاب مغز را فریب می دهد تا فکر کند دو اندام سالم وجود دارد.
با گذشت زمان، مغز این اطلاعات را رمزگذاری می کند. ممکن است لازم باشد تمرینات را تکرار کنید تا درد شما کاهش یابد. از آنجایی که مغز فکر نمی کند اندام گم شده باشد، دردی در اندام فانتوم احساس نمی کند. یک فیزیوتراپ می تواند به شما در تسلط بر این تمرین کمک کند.
چه تمرینات فیزیکی برای کاهش درد فانتوم پیشنهاد میکنید؟
تمرینات فیزیکی که برای کاهش درد فانتوم پیشنهاد میشوند، میتوانند شامل موارد زیر باشند:
• تمرینات کششی:
انجام تمرینات کششی میتواند به کاهش درد فانتوم کمک کند. تمرینات کششی باید به آرامی و با توجه به تحمل بدن انجام شود. تمرینات کششی برای افرادی که درد فانتوم در پا دارند شامل کشش پا و برای افرادی که درد فانتوم در بازو دارند شامل کشش بازو میشود.
• تمرینات تقویتی:
انجام تمرینات تقویتی میتواند به کاهش درد فانتوم کمک کند. تمرینات تقویتی شامل تمرینات با وزنه یا تمرینات با وزن بدن میشود. انجام تمرینات تقویتی باید با توجه به تحمل بدن و به آرامی انجام شود.
• تمرینات تنفسی:
انجام تمرینات تنفسی میتواند به کاهش درد فانتوم کمک کند. تمرینات تنفسی شامل تمرینات عمیق نفس کشیدن و تنفس آرام میشود.
• تمرینات آب درمانی:
انجام تمرینات آب درمانی میتواند به کاهش درد فانتوم کمک کند. انجام تمرینات آب درمانی شامل شنا و استراحت در استخر میشود.
درد اندام فانتوم چه عوارضی دارد؟
درد فانتوم مزمن می تواند به کیفیت زندگی شما آسیب برساند. همچنین می تواند بر خواب تأثیر بگذارد. ممکن است دچار اضطراب یا افسردگی شوید. داروها و صحبت با یک درمانگر می تواند کمک کننده باشد.
آیا می توانید از درد اندام فانتوم جلوگیری کنید؟
برخی از مطالعات نشان می دهد که استفاده از بیهوشی نخاعی و بیهوشی عمومی در طول جراحی قطع اندام ممکن است خطر ابتلا به درد فانتوم اندام را کاهش دهد.