دو قدم بزرگ برای درمان تمام سرطان ها
سرطان یکی از بیماری های کشنده و آزار دهنده ای است که زندگی را برای بسیاری از افراد سخت و زجر آورد کرده است . سرطان یک بیماری نیست بلکه نوعی از یک بیماری است. به این معنی که یک مورد سرطان برای شکست دادن وجود ندارد و این بیماری شکل های بسیار زیادی به خود می گیرد. سرطان زمانی به وجود می آید که سلولی در بدن شما حاظر نمیشود همچون دیگر سلول های از کار افتاده بمیرد، و با خود خواهی خود و رشد خارج از وضعیت طبیعی باعث به وجود آمدن تومور و یا سلول هایی میشود که منابع طبیعی بدن را تصرف و در کار کرد بدن تداخل ایجاد میکنند و در نهایت فرد را از پا در می آورد.
ولی در دو هفته اخیر در دنیای علم دو قدم بزرگ برای درمان همه ی انواع سرطان ها برداشته شد که ما را به درمان کامل این بیماری بسیار نزدیک تر میکند.
اول اینکه با تایید شدن روش “ژن درمانی” توسط سازمان دارو و عذای آمریکا، اولین ضربه سنگین بر پیکر لوکیمیا -سرطان خون- فرود آمد. ژن درمانی روشی است که در آن یا به سلول های آسیب دیده “ژن جدیدی” را که وجود ندارد اضافه میکنند یا اینکه ژن های موجود آسیب دیده آن سلول را مورد تعمیر قرار می دهند . این روش برای درمان بیماری های ژنتیکی بسیار کارآمد است و محققان نیز ازین تکنولوژی برای هدف قرار دادن پروتئین یا ژن های مربوط به سرطان استفاده میکنند.
از هفته گذشته این روش برای مقابله با “لوسمی حاد لنفاوی” که یکی از انواع سرطان خون است به کار گرفته شده است. این بیماری باعث میشود فرایند تولید سلول های سفید بدن شما(یکی از مهم ترین سد های دفاعی بدن) شتاب غیر طبیعی بگیرد. از آنجایی که این سلول ها در مغز استخوان ساخته میشوند؛ وقتی که سرعت تولیدشان افزایش بیابد کامل ساخته نمیشوند و به عبارتی ” خام” به وجود می آیند.
این باعث میشود که این سلول ها غیر فعال بمانند و مغز استخوان را اشباع کنند. بیماران مبتلا به این سرطان دارای سلول های قرمز خیلی کمی هستند زیرا به علت اشباع شدن مغز استخوان توسط سلول های سفیدِ غیر فعال جایی برای تولید سلول های قرمز وجود ندارد. همچنین این افراد در مقابل اکثر بیماری ها مقاوت ناچیزی نشان می دهند. این سرطان بیشتر در بین کودکان شایع است.
ژن درمانی روشی جدید برای مقابله با این سرطان است. روش درمان این سرطان CAR-T درمانی نام دارد. در این درمان نوعی سلول سفید به اسم سلول های T از بیمار گرفته می شود. سپس این سلول ها در آزمایشگاه برنامه ریزی می شوند که پس از بازگشت دوباره به بدن به سلول های سرطانی در دستگاه ایمنی حمله کنند. وظیفه ی سلول ها T شناسایی چیز هایی است که نباید در بدن ما حضور داشته باشند. آنها پروتئین های سطحی مهاجمانی مانند باکتری و ویروس ها را به کمک یک بانک اطلاعاتی متشکل از آنتی ژن ها شناسانی میکنند. آنتی ژن ها شناسه هایی هستند که بدن ما آنها را نشانه وجود مهاجم میداند. هر چیزی در بدن که این آنتی ژن ها را داشته باشد، سیستم ایمنی به آن حمله میکند.
در اینجا CAR-T نام یک آنتی-ژن است که به طور طبیعی در سلول های T ذخیره نشده. پس در آزمایشگاه این دریافت کننده به درون سلول اضافه میشود و با ورود مجدد به درون بدن سیستم ایمنی ما قادر است تا سلول های سرطانی را با کمک آنتی-ژن اضافه شده شناسایی و به آنها حمله کنند. به نظر می اید که این روش بسیار مفید بوده چرا که ۸۳ درصدبیمارانی که به دیگر داروها جواب نمیدادند توسط این روش در روند بهبودی قرار گرفتند و پس از ۳ ماه درمان شدند.
همچنین در جنگ علیه سرطان ویروس زیکا یکی از هم پیمانان انسان در مقابله با سرطان است. در مقاله ی منتشر شده در جورنال “داروهای آزمایشی”، دانشمندان مدعی اند که با کمک ویروس زیکا می توان به مقابله با سرطان مغز رفت. البته این اولین بازی نیست که ما از ویروس ها برای مقابله با سرطان استفاده می کنیم. چند سالی است که ما با استفاده از یک نوع ویروس تب خال(HERPES) در حال مداوای سرطان پوست هستیم.
معمولا این ویروس ها از لحاظ ژنتیکی دستکاری می شوند تا به بدن میزبان آسیبی نزنند ولی به نظر می رسد که نیازی به تغیر اساسی ویروس زیکا لازم نباشد. زیکا یک ویروس منتشر شده توسط پشه است که بیشترین خطر آن برای مغز جنین و کودکان در حال رشد می باشد. این ویروس به سلول های بنیانی “نورو-پروژنیتور” که مسئول رشد مغز هستند حمله می کند. در این حال مغز جنین به طور طبیعی رشد نمیکند و کودک با یک جمجمه ی کوچک متولد می شود.
نکته ی جالب این است که سلول های بنیادی” نورو-پروژنیتور” شباهت زیادی به یک سرطان شایع مغز به نام “گِلیو-بِلَستوما” دارند.این سرطان به صورت یک تومور در می آید که فقط از راه جراحی و شیمی درمانی امکان از بین بردن آن وجود دارد. اما حتی بعد از اینکه تومور از بدن خارج شود، اینکه بتوانیم تمام سلول های بنیانی آن را از بدن خارج کنیم کاری سخت و معمولا ناممکن است. این سلول ها باعث میشوند که تومور در عرض ۶ ماه از نو رشد کند.
کلید حل ماجرا این است که از شر سلول های بنیادی این سرطان خلاص شویم. در این صورت دیگر سلولی وجود ندارد که بار دیگر تومور را بازسازی کند. اینجاست که ویروس زیکا وارد می شود. وقتی که دانشمندان ویروس زیکا را در مقابل نمونه های این سرطان قرار دادند، ویروس زیکا بدون اینکه به سلول های سالم حمله کند فقط سلول های بنیادی سرطان را مورد هدف قرار داد و آن ها را از بین برد.
زمانی که که ویروس زیکا به موش های مبتلا به سرطان مذکور تزریق شد، تومور این موش ها تنها در طول دو هفته شروع به کوچک شدن کرد. تزریق یک ویروس خطرناک به بیمارانی که هم اکنون مریض الاحوال اند ممکن است ایده ای احمقانه ای به نظر برسد، اما ویروس زیکا خطر زیادی برای بیماران بالغ به همراه ندارد؛ به شرط آنکه آنها در آن زمان باردارنباشند یا تصمیم به بارداری در آینده نزدیک نداشته باشند.
مغز افراد بالغ دیگر در حال رشد نیست، به این معنی که دیگر سلول های “نورو-پروژنیتور” تولید نمی کند که ویروس زیکا به آن ها حمله کند. عواقب جانبی ویروس چیزی بیشتر از سر درد، خارش پوشت و یک تب ملایم نیست. برای امنیت بیشتر نیز دانشمندان تصمیم دارند در صورت استفاده شدن از ویروس برای درمان سرطان آن را مقداری ضعیف تر کنند.
هنوز راه زیادی تا تزریق زیکا به خودمان برای درمان سرطان داریم، اما بزودی ویروسی که باعث ترس و وحشت ما شد تبدیل به راه نجات ما خواهد شد.