زندگی در ارتفاعات چه تاثیری بر روی سوخت‌وساز بدن دارد؟
کوه
دو میلیون نفر در سراسر دنیا در ارتفاعات بالاتر از ۴،۵۰۰ متری سطح دریا زندگی می‌کنند. سوخت‌وساز بدن این افراد نسبت به کسانی که در سطح دریاها زندگی می‌کنند، متفاوت است و نرخ ابتلای کمتری به بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و چاقی دارند.
اکنون دانشمندان توانسته‌اند دلیل این واقعیت را کشف کنند. آن‌ها نشان داده‌اند که کمبود اکسیژن در بدن افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند و یا با این شرایط روبه‌رو هستند، در سوختن شکر و چربی در بدن اثر دارد. نتایج این مطالعه را مجله‌ی Cell Metabolism منتشر کرده است. این مطالعه علاوه بر اینکه تفاوت سوخت‌وساز بدن افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند را با کسانی که در سطح دریا زندگی می‌کنند نشان می‌دهد، می‌تواند به کشف درمان‌های جدید برای بیماری‌های مرتبط با متابولیسم نیز کمک کند.
محققین دریافته‌اند که اگر اندام‌های مختلف در معرض کمبود اکسیژن باشند، منابع سوختی خود را مجدداً تنظیم می‌کنند و به روش‌های مختلف مسیر تولید انرژی خود را تجدید می‌کنند. آن‌ها امیدوارند بتوانند به کمک نتایج این مطالعه، کلیدهای تغییر سوخت‌وساز بدن را کشف کنند و آن‌را تحت کنترل خود درآورند.
در سطح دریا که حدود یک‌سوم مردم دنیا در آنجا زندگی می‌کنند، اکسیژن ۲۱ درصد هوای محیط را شامل می‌شود، ولی در ارتفاعات بالاتر از ۴،۵۰۰ متر، اکسیژن تنها ۱۱ درصد هوا را تشکیل می‌دهد. کمبود اکسیژن می‌تواند منجر به هیپوکسی بافت‌های زنده شود، ولی این افراد با شرایط کمبود اکسیژن سازگار شده‌اند.
محققین برای بررسی اثر هیپوکسی در بلند مدت، معمولاً آزمایش‌های خود را بر روی سلول‌های ایزوله شده یا سلول‌های موجود درون بافت‌های سرطانی انجام می‌دهند. در این مطالعه‌ی جدید تغییراتی که در اثر هیپوکسی در سوخت‌وساز سلول‌های ایجاد می‌شود، مد نظر قرار گرفته است. آن‌ها موش‌های آزمایشگاهی را درون محفظه‌هایی که اکسیژن ۲۱ درصد و ۱۱ درصد و ۸ درصد وجود داشته قرار داده‌اند و بررسی‌های خود را انجام داده‌اند. محققین پس از ۳ هفته رفتار موش‌ها، دمای بدن آن‌ها، سطح دی‌اکسیدکربن و گلوکز خون موش‌ها را اندازه‌گیری کرده‌اند.
در روزهای اول پس از شروع آزمایش، ابتدا موش‌هایی که در محفظه‌های با اکسیژن ۱۱ و ۸ درصد قرار داشتند، به حالت بی‌حرکتی درآمدند؛ ولی طی سه هفته رفتار و جنب و جوش آن‌ها به حالت عادی برگشت. دی‌اکسیدکربن موجود در خون آن‌ها نیز در ابتدا کاهش یافت، ولی در انتهای سه هفته این پارامتر نیز به وضعیت عادی برگشت. به هر حال به نظر می‌رسد سوخت‌وساز بدن موش‌ها در اثر کمبود اکسیژن برای همیشه تغییر کرد. همچنین سطح قند خون و وزن موش‌هایی که در شرایط کمبود اکسیژن قرار داشته‌اند کم شد و دیگر به شرایط قبل از شروع آزمایش برنگشت.
شرایطی که برای موش‌ها پیش آمد، همان شرایطی است که برای انسان‌هایی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند نیز رخ می‌دهد. کم شدن سطح قند خون و کاهش وزن می‌تواند احتمال بروز دیگر بیماری‌ها را در انسان‌ها کاهش دهد. درک اینکه چگونه هیپوکسی این تغییرات را باعث می‌شود، می‌تواند منجر به تولید داروهای جدید شود. دانشمندان قصد دارند آزمایش‌های خود را ادامه دهند تا بتواند قدمی در راه درمان بیماری‌های انسان بردارند.
