زیر سطح مریخ حیات وجود دارد؟
اخیراً امکان کشف حیات بر روی مریخ افزایش پیدا کرده است، زیرا محققین باکتریهایی کشف کردهاند که میتوانند شرایط سرد و خشک مریخ را تاب بیاورند و میلیونها سال بمباران تشعشعات را نیز تحمل کنند.
گونههای بومی باکتریهای روی زمین که «دنیکوکوس رادیودوران» نامیده میشوند، به خاطر ژنتیک خاصی که داشتهاند، توانستهاند شرایط زمین در زمانهای نخستین را تاب بیاورند. این گونه رکورد بیشترین توانایی در تحمل تشعشعات را در بین حیاتهای زمینی دارد. به کمک دانستههایی که در مورد این گونه وجود دارد، میتوان جستجو به دنبال حیات بر روی مریخ را برنامهریزی کرد.
مریخ دارای شرایط آب و هوایی خشنی است. این سیاره میدان مغناطیسی ندارد و اتمسفر نازکی دارد. سطح این سیاره به صورت مداوم بهوسیلهی ذرات پُرانرژی و تشعشعات فرابنفش بمباران میشود. از طرفی مریخ دارای آب و هوای سرد و خشک است. این شرایط برای کشتن اکثر باکتریها کافی است.
بر روی مریخ آب جاری وجود ندارد و در اتمسفر آن نیز میزان آب ناچیزی وجود دارد. به همین خاطر همهی سلولهایی که ممکن است بر روی این سیاره وجود داشته باشند به خاطر خشکی، بیآب میشوند. دمای سطح مریخ نیز مشابه یخ خشک است و میتوان گفت منجمد شده است.
دنیکوکوس رادیودوران در سال ۱۹۵۶ در کنسروهای گوشت کشف شدند. این باکتری توانسته بود دوز تشعشعات مورد استفاده برای استریلیزه کردن را تحمل کنند. محققین برای بررسی توانایی زنده ماندن این باکتریها، آنها را با تشعشعات گاما و پروتون بمباران کردند. این گونه توانسته تحت شرایط آب و هوایی مریخ، با وجود سردی وحشناک و خشک و همچنین ۱۴۰،۰۰۰ گری پرتو را تحمل کند. این میزان پرتو ۲۸،۰۰۰ برابر بیش از مقداری است که برای کشتن انسان کافی است.
بررسیها نشان داده است که باکتریهای نوع باسیل طی چند ساعت حضور بر روی سطح مریخ میمیرند، ولی اگر تنها ۱۰ سانتیمتر زیر سطح مریخ قرار داشته باشند، میتوانند تا ۱۵۰ میلیون سال زنده بمانند. اگر این باکتریها در عمق ۱۰ متری مریخ قرار داشته باشند، میتوانند ۲۸۰ میلیون سال زنده بمانند.
علیرغم همهی موارد مطرح شده، رادیودورانها نمیتوانند حدود ۲ تا ۲.۵ میلیارد سال از زمانی که آخرین رودخانههای روان روی مریخ وجود داشتهاند زنده مانده باشند. محیطزیست مریخ به صورت مرتب تغییرکرده است، زیرا شهابسنگهای متعددی به آن برخورد کردهاند و باعث ذوب بخشی از آن شدهاند. دانشمندان این نظریه را مطرح کردهاند که بین برخورد یک شهابسنگ تا برخورد شهابسنگ بعدی، باکتریها میتوانستهاند جمعیت خود را افزایش داده و در مکانهای جدید پخش شوند. به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت اگر حیات به هر نحوی روزی بر روی مریخ وجود داشته است، میتوان گفت مولکولها و ویروسهایی از آن میتوانند اکنون نیز در این سیاره وجود داشته باشند که برای کشف آنها باید ماموریتهای جدیدی تعریف کرد.