معرفی کتاب مرجع جیبی لولهکشی
در باب اولین بودن ما ایرانیها در تاریخ زیاد گفتهایم و شنیدهایم. اما گاهی اول بودن در رشتههایی را میشنویم که برایمان دور از ذهن است. یکی از این رشتهها لولهکشی است. اولین بودن ایرانیان در لولهکشی را چنین توصیف کردهاند که:«چند سال پس از ۵۱۸ پ.م. که کارهای هموار کردن زمین برای ساخت تختجمشید انجام شد، به ساخت دستگاه آب دَرکُنی تختجمشید پرداختند. نخست در دامنهیآن بخش از کوه رحمت که مشرف بر تخت است آبراهههایی ایجاد کردند، و سر این آبراههها را در یک خندق بزرگ و پهن، که در پشت دیوار شرقی تخت کنده بودند، گذاشتند تا آب باران کوهستان از راه آن خندق به جویبارهایی در جنوب و شمال صفه راه یابد و به دَر رَوَد. بدینگونه خطر ویرانی بناهای روی تخت ناشی از سیلاب جاری از کوهستان از میان رفت، اما بعدها که این خندق پُر شد آب باران کوهستان قسمت اعظم برج و باروی شرقی را کند و به درون محوطه کاخها ریخت و آنها را انباشت، تا این که در هفتاد سال گذشته؛ باستانشناسان این خاکها را بیرون ریختند و چهره بناها را دوباره روشن ساختند. بر روی خود صفه، آبراهههای زیرزمینی کندهاند که از میان حیاط و کاخها میگذشت و آب باران سقفها از راه ناودانهایی که مانند لوله بخاری و با آجر و ملاط قیر در درون دیوارهای ستبر خشتی تعبیه کرده بودند، وارد آبراهههای زیرزمینی میشد و از زیر دیوار جنوبی به دشت و خندقی در آن جا میرسید. هنوز بخشهایی از این آبراههای زیرزمینی و ناودانهای درون دیوارها را در گوشهوکنار تختجمشید میتوان یافت. هم اکنون نیز آب بارانهای شدید زمستانی از این آبراهها به در میرود.» اما دربارهی این مبحث مهم که ۳۰۰۰ سال از قدمت آن میگذرد نوشتههای مکتوب زیادی نداریم. با وجود اینکه دانستن پایهای از لولهکشی برای هرکسی که در ساختمان زندگی میکند ضروری است. لولهکشی آنقدر وسیع است که آوردن همهی ضروریات مرتبط با آن در یک کتاب ممکن نیست. اما کتاب مرجع جیبی لولهکشی سعی داشتهاست که مهمترین مباحثی که در بین لولهکشهای نصب و نگهداری متداول است جمعآوری کند.نیاز بازار به کتابی اینچنینی را از آنجا میتوان فهمید که از اولین چاپ در سال ۱۳۸۷ تا بهحال به چاپ پنجم رسیده است.
بخشهایی که مولف با آنها کتاب را به سمت کاربردیتر بودن برده است بخشهایی است در مورد لوله، اتصالات و شیرها، اتصالات لولهکشی، اطلاعات طراحی، سیستمهای تخلیه فاضلاب، پمپها، گودبرداری، ساختار عمومی و ایمنی، مواد و ابزارها، ضرایب تبدیل و نمادها و اختصارات. یکی از مباحث مهمی که در این کتاب رعایت شده است توجه به یکسان نبودن استانداردهای لولهکشی است. در ارائهی اطلاعات مربوط به طراحی در صورت تناقض سختگیرانهترین الزامات را مبنا قرار داده است.
مهندس محمدحسین دهقان که کتاب را از روی Dewalt plumbing professional reference از سری کتابهای Dewalt trade reference seriesترجمه کرده است،نوشتهی پال روزنبرگ در مورد عنوانی که برای کتاب برگزیده است، میگوید: «این کتاب تقریبا تمامی مباحث مربوط به لولهکشیهای آبرسانی، آب بهداشتی، فاضلاب، زهکشی و.. شامل میشود. به همین علت متن اصلی آن نام plumbing است. از آنجا که در فارسی برای هر سه عملیات tubing،piping،plumbing از یک معادل تحت عنوان لولهکشی استفاده میشود، برای طولانی نشدن عنوان اصلی از همین عبارت متداول و جاافتادهی لولهکشی استفاده شده است.»
اندازهای که برای چاپ کتاب انتخاب شده است، استفاده و کاربرد آن را آسان میکند. یک کتاب ۱۱ در ۱۵ به راحتی در جیب لباس کار هر لولهکشی جا میشود. اما چیزی که استفادهی سریع در حین کار را کمی به تاخیر میاندازد، کلی بودن فهرست نویسی کتاب است. برای مثال کتاب در فصل لوله، اتصالات و شیرآلات دربارهی وزن و ابعاد انواع لولهها، مشخصات لولهها، انبساط طولی لولهکشی، نمایش نوع و ابعاد اتصالات و… را شرح میدهد، اما در فهرست این فصل تحت همان عنوان کلی آمدهاست.