نشانه‌هایی از لکه‌هایی در جو زهره

 مشاهدات جدید فضاپیمای رباتیک «آکاتسوکی» آژانس اکتشافات هوا فضای ژاپن، معروف به «JAXA» که در سال ۲۰۱۰ برای گردش به دور سیاره‌ی زهره به فضا پرتاب شد، از وجود لکه‌‌ای در مناطق استواییِ لایه ابری نزدیک به بخش میانی جو ناملایم این سیاره، خبر داده است.

این مشاهده با گردش خود سیاره در تناقض است که ۲۴۳ روز زمین طول می‌کشد. محققان علوم سیاره‌ای هنوز به‌طور کامل از منشاء این پدیده معروف به «اَبَر گردش» سر در نمی‌آورند، اما در حال کند و کاو برای یافتن پاسخ به این معما هستند. «تاکشی هورینوچی»، استادیار دانشگاه هوکائیدو و همکارانش با بهره‌گیری از فضاپیمای آکاتسوکی JAXA، موفق به شناسایی بادهای پرسرعتی در لایه ابرهای سیاره‌ی زهره شدند که سرعت این بادها به ۸۰ متر بر ثانیه نیز می‌رسد.

محققان این‌طور توضیح می‌دهند: «دوربین مادون قرمز آکاتسوکی با موفقیت از این ابرها در زهره عکس‌برداری کرده است؛ به ویژه ابرهای ضخیم در عرض‌های جغرافیایی ۴۵ تا ۶۰ کیلومتری. این کار با مشاهده‌ی تصاویر سایه‌نمای ابرهایی مقدور گشت که به هنگام گذر نور مادون قرمز از میان ابرها دیده می‌شوند. قبلاً هم مشاهدات مشابهی توسط فضاپیمای اکسپرس زهره، متعلق به آژانس فضایی اروپا و فضاپیمای گالیله سازمان فضایی ناسا به ثبت رسیده بود، اما آن‌ها داده‌های محدودی درباره‌ی نواحی عرض جفرافیایی پایین در اختیارمان گذاشتند.» دانشمندان با اتکا بر این مشاهدات گمان می‌کنند که سرعت باد در عرض‌های جغرافیایی پایین تا متوسط به‌صورت افقی یکنواخت بوده و دارای تغییرات موقت اندکی هستند.

پروفسور هورینوچی و همکارانش به تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از مشاهدات آکاتسوکی در بین ماه‌های مارس و آگوست ۲۰۱۶ پرداختند. محققان در ادامه افزودند: «ما از روش ردیابی ابر، برای بررسی توزیع افقی باد استفاده کرده و در این راستا از مشاهدات فضاپیمای آکاتسوکی آژانس هوافضای ژاپن کمک گرفتیم. ما بر اساس داده‌های تصویری ماه جولای ۲۰۱۶، لکه‌ای استوایی کشف کردیم. در ماه مارس همان سال، سرعت باد در همان ناحیه عرض جغرافیایی قدری آهسته بود و خبری هم از لکه نبود! یافته‌های گروه برای نخستین بار نشان داد که سرعت باد می‌تواند لکه‌ای را در نزدیکی استوا ایجاد کند؛ پدیده‌ای که نه تنها هرگز در لایه‌های ابر مشاهده شده به چشم نخورده بود، بلکه در لایه‌های بالا که مطالعات جامعی در موردشان به انجام رسیده است نیز با چنین چیزی برخورد نکرده بودیم.»

پروفسور هورینوچی خاطر نشان کرد: «مطالعات ما حاکی از آن است که سرعت باد در لایه‌های ابر واقع در عرض‌های پایین تا میانه، دارای تغییرات فضایی و موقتی هستند و این تغییرات بزرگتر از آن چیزی هستند که تصور می‌شد. اگرچه هنوز مشخص نیست که چرا چنین لکه‌ی استوایی نمایان شده، اما سازوکارهای موثر ایجاد آن محدود است و به احتمال زیاد به نظریات مختلف درباره‌ی اَبَر گردش ارتباط دارد. بنابراین، مطالعات بیشتر داده‌های آکاتسوکی می‌تواند به ما در گردآوری دانش بیشتر درخصوص لکه‌های محلی و بررسی نظریات اَبَر گردش کمک شایانی بکند.»