نگرانی از تولید «روبات های قاتل»

گروهی از دانشگاهیان و برندگان جایزه نوبل با راه اندازی یک کارزار بین المللی در بریتانیا در صدد آن هستند که کشورهای جهان را متقاعد کنند از تولید آنچه آنها «روبات های قاتل» نامیده اند دست بردارند.

به نوشته روزنامه «گاردین»، تحولات سال های اخیر و استفاده موفقیت آمیز از پهپادها در عملیات نظامی به ظاهر حاکی از آ‌ن است که پیشرفت های نظامی به سمتی جریان دارد که به زودی می بایست حضور روبات های جنگی و سلاح های خودمختار و فوق پیشرفته را در جبهه های جنگ شاهد باشیم.

به باور دکتر نوئل شارکی، کارشناس هوش مصنوعی و استاد رشته روباتیک در دانشگاه شِفیلد فعالیت در زمینه تولید و ارائه جنگ افزارهای روباتیک هم اکنون «در فضایی بدون قانون و با کمترین توجه به تبعات اخلاقی و قوانین بین المللی» انجام می شود و با این اوصاف و در حالی که «دیدگاه مردم درباره اصول اخلاقی این مسأله را جویا نمی شوند. آنقدر در بی خبری خواهیم ماند تا اینکه به ناگاه بشنویم که [مثلاً] چین تسلیحات روباتیک هوشمند خود را به ایران فروخته است.»

به نوشته گاردین، دانشمندان می گویند پس از تولید موفقیت آمیز هواپیماهای بدون سرنشین، به کارگیری جنگ افزارهای روباتیک و سلاح های هوشمند و خودکار مرحله ای جدید در پیشرفت های فن آوری در صنایع نظامی را رقم خواهد زد. دکتر شارکی پیش بینی می کند تا زمانی که اولین روبات های هوشمند در نیروهای مسلح به خدمت گرفته شوند تنها ده سال زمان باقی مانده است.

به گزارش گاردین، در مقابل این دستاوردها که به عقیده بسیاری از ناظران با سرعتی هشداردهنده به پیش رفته، قرار است در ماه آوریل کارزار «جلوی روبات های قاتل را بگیرید،» در مجلس عوام بریتانیا رسماً فعالیت خود را آغاز کند. این کارزار با اتحاد با بسیاری از گروه هایی که پیش از این علیه بمب های خوشه ای و مین های زمینی فعالیت می کردند، سازماندهی شده است. گردانندگان این حرکت امیدوارند که همراهی جهانی را که در کمپین های مشابه قدیمی تر شاهد بودند، باری دیگر تکرار کنند.

دکتر شارکی می گوید: «این موضوع داستانی علمی تخیلی نیست؛ واقعیتی است که دولت ها بر رویش کار می کنند. شاخه پژوهشی پنتاگون در ایالات متحده هم اکنون پروژه ای را با نام (ایکس۴۷-بی) در دست دارد که هواپیمایی بدون سرنشین است. این هواپیمای فوق پیشرفته توانایی انجام مانورهای هوایی مافوق صوتی را با چنان سرعت و شتابی دارد که در عمل هیچ انسانی توانایی تحمل فشار ناشی از آن را نخواهد داشت.»

دکتر شارکی در ادامه توضیح می دهد که هواپیمای یاد شده در نهایت توانایی سفر و انجام مأموریت های مسلحانه خود را با استقلال کامل در هر نقطه ای از کُره زمین خواهد داشت.

وی می افزاید: «در آمریکا از هم اکنون ارتش تعداد خلبانان بیشتری را برای هدایت پهپادهای خود تربیت می کند و رفته رفته تعداد خلبانان بیشتری جنگنده های خود را از روی زمین به قلب مواضع دشمن خواهند فرستاد.» به عقیده این دانشمند، «دیری نخواهد پایید که لشگری از روبات های مسلح این قابلیت را پیدا خواهند کرد که با نظارت تنها یک نفر مأموریت خود را به انجام برسانند.»

دکتر نوئل شارکی تصریح می کند که او فعال ضد-جنگ نیست اما عمیقاً نگران آن است که با ادامه این روند، علم بشری خیلی زود از مفاد پیمان ژنو و قوانین و مقررات بین المللی جنگ تخطی خواهد کرد.

در این میان باید توجه داشت که گرچه با عرضه روبات های مسلح چرخ های یک صنعت بزرگ به حرکت در خواهد آمد و به دنبال آن، تجارتی چندین میلیارد دلاری نیز آغاز خواهد شد، در همین حال و با جدی تر شدن تلاش دولت ها در این عرصه، شفافیت ها نیز به تدریج کم شده و مسائل بسیاری به دنبال آن مطرح خواهد شد. از جمله آنکه، طبق قوانین بین المللی جنگی حقوقی از قبیل حق تسلیم و حقوق اسیران جنگی پیش بینی شده است. انسان موجودی متفکر و دارای احساس است؛ اما اگر در شرایطی مشابه و در میدان جنگ یک روبات رودرروی شما ایستاده باشد، چه کسی مسؤولیت عواقب اعمال او را بر عهده خواهد داشت؟ قطعاً روبات ها نخواهند بود.

دکتر شارکی در پاسخ به کسانی که اعزام روبات ها را به میدان جنگ، حافظ جان سربازان واقعی می دانند، می گوید: «جنگ افزارهای روباتیک مستقل و هوشمند خسته نمی شوند. [و درست است که] اگر همرزمشان کشته شد، دنبال انتقام نخواهند رفت، اما ماشین لباسشویی من [نیز] چنین عادتی ندارد. این هم درست است که احتمالاً کسی از طرف شما جانش را از دست نخواهد داد، اما می دانید که چه تأثیری بر طرف مقابل خواهید گذاشت؟ نه فقط از جهت زندگی هایی که این وسط از بین می رود، بلکه از جهت جنبه نابهنجاری رفتاری و خشمی که بر نیروهای سوی دیگر جبهه تحمیل می کنید.»

دکتر شارکی و یارانش در این کارزار علیه نسل جدید جنگ افزارهای هوشمند و مستقل تنها نیستند، جودی ویلیامز، کنشگر سیاسی و برنده جایزه صلح نوبل از کشور آمریکا، می گوید: «سایه روبات های قاتل بر آینده ما سنگینی می کند و اگر امروز کاری برای ممنوع اعلام شدن آنها نکنیم، فردا دیرخواهد بود.»

وی تأکید می کند: «شش برنده جایزه صلح نوبل پشتیبانی کامل خود را از فراخوان برای وضع عهدنامه بین المللی منع کامل تولید روبات های جنگی اعلام کرده اند.»

ماه نوامبر گذشته گروه بین المللی دیده بان حقوق بشر طی گزارشی ۵۰ صفحه ای با عنوان «از دست رفتن انسانیت: دادخواست علیه روبات های قاتل» دغدغه های موجود درباره جنگ افزارهای هوشمند و خودمختار را تشریح کرده بود.