هیپنوتراپی

 

مقدمه

هدف از هیپنوتیزم درمانی( Hypnotherapy) :

هیپنوتیزم درمانی، رویکرد جدیدی است که چگونگی تلقین به کاربردن هیپنوتیزم ، بالینی را به خواننده نشان می دهد . این رویکرد جدید ، برای متخصصین بالینی(Clinician) نوشته شده است در خصوص درمان بیماران به وسیله ی هیپنوتیزم دانش و یا آگاهی قبلی ، داشته و یا نداشته باشند . درمان و القاء هیپنوتیسمی به شیوه های مرحله به مرحله ای تقسیم می شوند . نسخه هایی از شیوه های القاء هیپنوتیسمی ، تلقینات درمانی و عمل مقابل درمانگر و درمانجو در سراسرکتاب فراهم آمده و توجه خاصی به تکنیک های بالینی شده است . نمونه های موردی نیز برای نشان دادن طرز استفاده ی روش های هیپنوتیسمی ذکر شده اند .

رویکردهای هیپنوتیزم درمانی

چارچوب بالینی ما در این کتاب بر اساس تلفیق روشهای هیپنوتیزم درمانی سنتی و امروزی است به عنوان مثال گاه درمانجویان به ترکیبی از روش اریکسوتن(Ericksonian Method) و روش رفتاری – شناختی(Cognitive-behavioral Method) درمان می شوند . اگر خوانندگان را با هر یک از رویکردهای هیپنوتیزم درمانی که به نحوی برای ما موثر بوده اند، آشنا خواهیم کرد .

هیپتونیسم درمانی سنتی(Traditional Hypnotherapy)

هدف هیپتونیسم درمانی سنتی ایجاد علائم سکون و آرامش به طریق تلفیق مستقیم است . به عنوان مثال یک هیپنوتیزور سنتی ممکن است برای تسکین و تخفیف درد ، به بیمار هیپنوتیزم شده ، آموزش زیر را  بدهد :

«تا ده که بشمارم، دردتان بطور کامل برطرف خواهد شد» نیز ممکن است هیپنوتیزور ، تصویر ذهنی هدایت شده ای را در این خصوص بکار ببرد مثلاًممکن است درمانجو رابه تجربه ی بی هوشی شدید هدایت سازد که این بی هوشی شدید دربرگیرنده ی احساس کرختی و کاهش درد بشود . خود هیپنوتیزم (Self -Hypnosis) ممکن است آموزش دیده شود گرچه فعال درمانجو در این حالت مورد نیاز نمی باشد علاوه بر این ، اکثر هیپنوتیزورهای سنتی سعی می کنند علائم تخفیف درد را بدون کشف علل زیر بنایی آن علائم به دست بیاورند. با این وجود تعدادی از هیپنودرمانگران (Hypnotherapists) سنتی(برنهایم ۱۸۹۵، پرنس و کوریات(Bernheim) ، ۱۹۰۷) دریافتند که روشهای تشخیص بینش(Insight-Oriented Methods) که مبتنی به ترغیب ، استدلال و بازآموزی هستند بعضی وقتها در بدست آوردن علائم تسکین درد ضروری می باشند . تاکید آنان بر ارزیابی مجدد منطقی (بازسازی شناختی(Cognitive restructuring)) اغلب دربر گیرنده ی تلقینات هیپنوتیسمی جهت تغییر الگوهای فکری با علائم بالینی می شد .

تحلیل هیپنوتیسمی(Hypnoanalysis):

فروید(Freud) (۱۹۲۰) کارآئی تلقین مستقیم را در درمان هیپنوتیسمی مورد سئوال قرار داده و نتیجه گرفت که:

تلقین مستقیم صرفاً در بعضی موارد می تواند به کار گرفته شود و در موارد دیگر نمی تواند مورد استفاده واقع شود با بعضی از تلقینات ، نتایج بهتری به دست می آید و با بعضیها ، نتایج کمتری و هیچ کس نمی داند که چرا وضع چنین است اما بدتر از ماهیت متغیری تلقین مستقیم ، بی ثباتی آن در نتایج است که بعد از مدتی از بیمار شنیده می شود که درد مزمن او دوباره برگشت و یا درد دیگری جای درد قبلی را گرفته است (۱۹۲۰) .

انتقاد شدید فروید تعدادی از شاگردانش را از دخالت دادن هیپنوتیزم در روان درمانی باز نداشت . تحلیل هیپنوتیسمی حاصله، تکنیکهای هیپنوتیسمی را با روانکاوی آمیخت و چنین استنباط شد که هیپنوتیزم مستقیماً می تواند از ضمیر ناخودآگاه بهره برداری کرده و به همین خاطر فرایند روانکاوی کشف و تفسیر مقاومتها ، دفاعها، رویاها و انتقال سرعت بخشد .

علاوه بر این ، روش های تحلیلی استاندارد از قبیل تداعی آزاد (Free association) و تعبیر رویا(Dream interpratation) تحت تاثیر هیپنوتیزم سودمند به نظر رسیدند . به عنوان مثال تلقینات هیپنوتیسمی توانستند در ایجاد رویا یادآوری و فهم آن موثر واقع شوند .

درمان موثرتر و کوتاه مدت از طریق تحلیل هیپنوتیسمی مبتنی بر این فرضیه است که هیپنوتیزم به متخصصین بالینی اجازه می دهد که به وطور مستقیم با ضمیر ناخودآگاه درمانجو رابطه برقرار نموده و بدین وسیله بهبودی ماده ی ضمیر ناخودآگاه را سهولت بخشید در نهایت پرداختن به تعارضات ضمیر ناخودآگاه و راه حل های آن ، زمینه را برای دیرپایی تغییر درمانی فراهم می آورد .

«هیپنوتیزم درمانی جدید» بر تسکین علائم و هم براصلاح بینش تاکید دارد و برخلاف تحلیل پیتنوتیسمی ، هیپنوتیزم درمانی جدید «بینش» را از طریق علم به شناختهای ناسازگارانه از قبیل خود تلقینات منفی و اثرات آنها روی رفتار و هیجانات به دست می آورد . این گونه شناختهای متناقض ، همان چیزیهایی هستند که روانکاوان ممکن است بدانها به عنوان ماده ی نیمه هشیار اشاره کرده باشند، به این معنا که به عنوان افکاری اشاره شده اند که هر وقت لازم گردد می توانند به قسمت آگاه ذهن آورده شوند .

علاوه بر بازیابی مواد ناخودآگاه ، تکنیکهای تحلیل هیپنوتیسمی از قبیل بازگشت سنی و یادآوری توسعه یافته ، می توانند در روشن کردن عقاید ، نگرشها و افکار ناسازگارانه یاری نمایند .

هیپنوتیزم درمانی اریکسون(Ericksonian Hypnotherapy):

هم روش اریکسون و هم روش سنتی، بیشتر بر علائم تسکین تکیه دارند تا بینش(Insight) درمانجو نسبت به مشکل در این روش برعکس تمایل هیپنوتیسمی ، هیچ تلاشی در هیچ یک از دو الگو جهت غلبه به تعارضات ضمیر ناخودآگاه صورت نمی گیرد. گذشته از این روش اریکسون در ارجحیت دادن به تلقینات غیر مستقیم با روش هیپنوتیزورهای سنتی فرق می کند . اریسکون اعتقاد داشت ، احتمال کمتری دارد تلقینات غیر مستقیم مقاومت درمانجو را برانگیزند .

برای کاهش آگاهی و هوشیاری درمانجو نسبت به تلقینات و مقاومت احتمالی در برابر این تلقینات ، تلقینات غیر مستقیمی از قبیل آموزشهای تناقضی ارائه می گردد . به عنوان مثال ، برای دستیابی به تسلیم درمانجو، درمانگر اریکسونی احتمالاً به درمانجوی مخالف یاد می دهد تا به مقاومت خود ادامه دهد .

در یکی از موارد ، درمانجوی مقاوم به تلقین هیپنوتیسمی اولیه با بازکردن چشمان خود در اواسط تلقین و بااظهار این که «تاثیر نمی کند» پاسخ داد . درمانگر پاسخ درمانجو را با موافقت کردن و با اظهار این که تلاش بعدی او در هیپنوتسیم نیز احتمالاً با شکست مواجه خواهد شد ، مورد استفاده قرار داد . درمانجو اعتراض کرد که درمانگر دارد تسلیم او می شود ، اما درمانگر به او اطمینان داد که چنین نیست و بدین ترتیب در تلاش بعدی با موفقیت هیپنوتیزم را با اندک تغییری در شیوه ی تلقین ، ایجاد کرد .

یکی از مفاهیم مهم اریکسون که فرایند متقابل درمانگر و درمانجو را توصیف می کند«همگی و هدایت»( Pacing and Leading) نامیده می شود. زمانی که تلقینات با تجارب و رفتار درمانجو سازگاری داشته باشد می توان گفت که درمانگر در حال همگامی با درمانجو است وقتی که بیمار ، همگامی را پذیرا می شود ، هیپنوتیزور            می تواند نقش هدایت کننده ای را ایفا کرده و دستور دهی بیشتری داشته باشد . به عنوان مثال ، درمانگر ممکن است درمانجو را وقتی که دارد نفسش را بیرون می دهد ، با گفتن این که «دارید نفس خود را بیرون می دهید» همگامی کرده و با اضافه کردن این جمله که « شروع به تن آرامی خواهد کرد» درمانجو را هدایت کند .

الگوی رفتار هیپنوتیسمی:

سالتر(salter) (۱۹۴۹) هیپنوتیزم را بر حسب تعریف پاولف توضیح داد : او چنین می پنداشت که کلمات اساساً محرکهای شرطی شده ای هستند که پاسخ شرطی هیپنوتیزم را استخراج می کنند .  کاربردهای بالینی سالتر از هیپنوتیزم شامل شرطی سازی تقابلی ترس، هراس(Phobia) و اموزش درمانجویان برای استفاده از تلقین به خود مثبت می شد . روشهای سالتر شباهت زیادی به روشهای رفتاری و شناختی اخیر از قبیل تن آرامی ، حساسیت زدایی و بازسازی شناختی دارد .

گروگر و فزلر(Koger & Fezler) (۱۹۷۶) نیز هیپنوتیزم را با تکنیهای رفتار درمانی در هم آمیختند از آنجا که شیوه های هیپنوتیزم درمانی و تکنیکهای رفتار درمانی شباهت زیادی با هم دارند (وینزنهفر(Wetizenhoffer) ۱۹۷۲) لذا نوعی یکپارچگی طبیعی بین این دو رویکرد می توان به عمل آورد. به عنوان مثال ، تکنیکهای تن آرامی و تصویر سازی ذهنی هم در هیپنوتیزم و هم در رفتار درمانی مشترک هستند.

هیپنوتیزم درمانی رفتاری- شناختی(CBH): هیپنوتیزم درمانی رفتار-شناختی یک اصطلاح کلی برای رویکردهای رفتاری – شناختی درهیپنوتیزم درمانی است .روشهای هیپنوتیزم درمانی رفتاری-شناختی بر این فرض مبتنی است که اغلب اختلالات روانی از یک نوع خودهیپنوتیزم مخرب ناشی می شوند که توسط آراازه (Araoz) (۱۹۸۱ و۱۹۸۲ و۱۹۸۵)خودهیپنوتیزم منفی(Negitzenhoffer(1972)) نامیده شده است . آرااز روشن ساخت که افکار و تصورات منفی که بدون ارزیابی انتقادی توسط فردی پذیرفته شوند شبیه هیپنوتیزم عمل خواهند کرد. به درمانجوی هیپنوتیزم درمانی رفتاری – شناخت نشان داده می شود که چگونه محتویات خود هیپنوتیزم ، تصاویر ذهنی منفی و افکار خود شکن(Self-defeating) می توانند توسط فرآیند صحیح خود هیپنوتیزم مثبت تغییر داده شوند .

بدین ترتیب ، درمانجو چگونگی کنترل فرایند خود هیپنوتیسمی را یاد می گیرند .

به عنوان مثال ، افکارخودشکن از قبیل «نمی توانم سیگار کشیدن را متوقف سازم» «همیشه گرفتار سیگار خواهم بود» تلقیناتی هستند که با تلاشهای درمانجو برای ترک سیگار در تعارض هستند . خود تلفینات مشابه دیگری چون « شکست خوردم پس آدم سست عنصری و ضعیف النفسی هستم » می توانند احساس ناامیدی و یأس را در شخص ایجاد نمایند . در این حالت به درمانجو یاد داده
می شود که چطور خود تلقینات سازنده ای را جایگزین خود تلقینات منفی نماید مثل این تلقینات « می توانم سیگار را ترک کنم چون خویشتن داری زیادی دارم » به درمانجویان همچنین گفته می شود که این تلقینات مثبت را در طول تمرین خود هیپنوتیزم و نیز در مشکلات زند گی واقعی خود ، تکرار کنند . بعد ، متخصص بالینی توضیح می دهد که چنانچه درمانجو نیاز به کمک فوری برای کاهش اضطراب و یا رفع پر خوری و ترک سیگار داشته باشد . القاء هیپنونیسمی قبل برای موفقیت آمیز بودن خود تلقینات درمانی ، لازم نیست .

برای ادامه مطالعه این مطلب کتاب هیپنوتراپی را دانلود نمایید

سرفصل هایی که در این کتاب به آن ها پرداخته شده است:

هدف از هیپنوتیزم درمانی( Hypnotherapy) :

رویکردهای هیپنوتیزم درمانی

هیپتونیسم درمانی سنتی(Traditional Hypnotherapy)

تحلیل هیپنوتیسمی(Hypnoanalysis):

هیپنوتیزم درمانی اریکسون(Ericksonian Hypnotherapy):

الگوی رفتار هیپنوتیسمی:

هیپنوتیزم درمانی رفتاری- شناختی(CBH):

آموزش مهارت های هیپنوتیسمی(Hepnotic – Skills training) :

هیپنوتیزم درمانی جدید

نشانه های هیپنوتیزم درمانی(Indications for hypnotherapy):

تلقین هیپنوتیسمی

خلسه چیست ؟

مراحل هیپنوتیزم درمانی

آماده سازی درمانجو برای هیپنوتیزم

تفاهم و ارتباط(Rapport)

روشنگری در زمینه بدفهمی ها

نسخه ای برای آموزش مهارتهای هیپنوتیسمی

طرد افکار و خیالپردازیهای منفی :

تلقین هیپنوتیسمی

بکار بردن انتظارات و ارجحیتها :

استفاده از پاسخ دهی درمانجو به آموزش مهارتهای هیپنوتیسمی :

تکنیکهای اریکسون :

شیوه های تلقین هیپنوتیسمی استاندارد

افسردگی

افسردگی زیست – شیمیایی(Biochemical depression)

افسردگی روان شناختی

افسردگی واکنشی(Reactive depression)

نومیدی (Hoplessness)

ترحم به خود (Self – Pily)

تشخیص و سنجش افسردگی

هیپنوتیزم هشیاری

هیپنوتیسم درمانی رفتاری – شناختی

تکنیکهای شناسائی (Uncovering Techniques)

خودبازبینی (Self – monitoring)

تصویر ذهنی فراخوان(Evocative imagery)

بازسازی شناختی

تمرین ذهنی تخیلی(Imaginal Rehearsal):

هیپنوتیسم درمانی ترس ، هراس(Phobia) و اختلالات مربوط به فشار روانی (Stress)

ویژگیهای متمایز اضطراب ، ترس ، هراس و فشار روانی

کارکردهای اضطراب ، ترس ، هراس و فشار روانی

درمان اضطراب ، ترس و اختلالات مربوط به فشار روانی

علائم و نشانه های مربوط به فشار روانی

هیپنوتیزم درمانی اضطراب ، هراس و اختلالات استرسی

تن آرامی(Ralaxtion)

حساسیت زدائی هیپنوتیسمی

هیپنوتیسم درمانی رفتاری – شناختی

تکنیکهای شناسائی

هیپنوتیسم درمانی بینش گرا

کنترل درد به طریق هیپنوتیسم درمانی

عوامل جسمی درد

عوامل شناختی درد

عوامل ادراکی درد

عوامل هیجانی درد

عوامل رفتاری درد

عوامل میان فردی درد

اقسام درد

سنجش و ارزیابی درد

درمان درد : ملاحظات کلی

درمان درد : تکنیکهای اختصاصی

تن آرامی هیپنوتیسمی

تلقین مستقیم

تلقین غیر مستقیم

تغییر درد

بی دردی(Analgesia) و بی حسی(Anesthesia) هیپنوتیسمی

تکنیکهای گسستی

تکنیکهای حواسپرتی

بازسازی شناختی

ارزیابی و سنجش اختلالات عادت

هیپنو تراپی کودکان

هشیاری ویژه هیپنوتراپی کودک

طرز استفاده از هیپنوز

هدف گیری رفتار اضطرابی

اضطراب کودکی

فوبی ها درکودکان

حس مسئولیت