کاوه مدنی، برنده جایزه دانشمند جوان علوم زمین ۲۰۱۵

کاوه مدنی، محقق محیط زیست و مدرس ارشد در رشته مدیریت آب و محیط زیست امپریال کالج لندن، از سوی اتحادیه علوم زمین اروپا (EGU) به عنوان یکی از چهار دانشمند جوان و برجسته در علوم زمین در سال ۲۰۱۵ برگزیده شد.

اتحادیه علوم زمین اروپا در سال ۲۰۰۲ و با ملحق شدن دو سازمان انجمن ژئوفیزیک اروپا (EGS) و اتحادیه اروپایی علوم زمین (EUG) تشکیل شد. این اتحادیه سالانه چهار جایزه به نام «آرنه ریچ‌تر» به چهار دانشمند جوان و برجسته اهدا می‌کند.

این اولین بار است که یک ایرانی موفق به دریافت یکی از جوایز اصلی این اتحادیه می‌شود.

چهار جایزه اصلی اتحادیه علوم زمین اروپا برای دانشمندان جوان برجسته به محققانی اعطا می‌شود که توانسته‌اند به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در رشته‌های مختلف علوم زمین دست پیدا کنند.

کاوه مدنی فارغ التحصیل مهندسی عمران از دانشگاه تبریز است. این دانشمند ۳۴ ساله تحصیلات خود را در رشته اقتصاد محیط زیست در دانشگاه کالیفرنیا ادامه داد. او اکنون مدرس ارشد در رشته مدیریت آب در امپریال کالج لندن است.

اتحادیه علوم زمین اروپا، دلیل اعطای این جایزه به کاوه مدنی را «سهم اساسی او در تلفیق نظریه‌بازی‌ها و روش‌های متفاوت تحلیل تصمیم‌گیری با سامانه‌های مرسوم مدیریت منابع آب» عنوان کرده است.

نظریه بازی‌ها و منابع آب

در سال ۲۰۱۰ کاوه مدنی مقاله‌‌ای با عنوان «نظریه بازی‌ها و منابع آب» در نشریه علمی آب‌شناسی (هیدرلوژی) منتشر کرد که چکیده ایده اصلی او را تشکیل می‌دهد.

او در این مقاله این نظریه را مطرح کرد که مدل‌های مورد استفاده برای شبیه‌سازی و بهینه‌سازی مدیریت منابع آب از ایرادی مخفی و اساسی رنج می‌برند و بنابراین نتایج آن‌ها قابل اتکا نیست.

نظریه بازی‌ها تلاش می‌کند تا رفتار ریاضی سیستم‌های عقلانی و شبه‌عقلانی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک (تضاد منافع) را مدل‌سازی و پیش‌بینی کند.

به نظر کاوه مدنی مدل‌های بهینه‌سازی مدیریت منابع آب ناخود‌آگاه فرض می‌کنند که همه ذینفعان منابع آبی به بهبود منافع جمعی علاقه‌مندند. در حالی که در عمل، ذینفعان منافع شخصی را بر منافع گروهی ترجیح می‌دهند که نتیجه آن در دراز مدت برای آنها بهینه نخواهد بود.

بنابر تز کاوه مدنی با پیچیده‌تر شدن مسائل آب و به طور کل محیط زیست، علوم انسانی و به خصوص رفتار‌شناسی اقتصادی باید نقش بیش‌تری در این مدل‌‌سازی‌ها ایفا کنند. به یک معنا او به غیاب علوم انسانی در مدل‌های شبیه‌سازی شده برای مدیریت منابع آبی اشاره می‌کند.

تزهایی درباره بحران آب در ایران

به طور خلاصه کاوه مدنی معتقد است بحران آب در ایران به «سندرم مأموریت هیدرولیکی» مبتلا شده است، سندرومی که تنها راه مدیریت منابع آب را در سدسازی و طرح‌های انتقال آب می‌داند.

«سندرم ماموریت هیدرولیکی» به معنی نگرش مهندسی صرف به مدیریت آب است. به عبارت دیگر مدیران آب کشور تصور می‌کنند با ساختن سازه‌های هیدرولیکی می‌توانند مشکل آب را حل کنند.

در واقع کاوه مدنی مدیریت آب ایران را اسیر به قول خودش «تفکر سازه‌ای» می‌داند.

به گفته مدنی این دیدگاه مربوط به بازه‌‌ای است که بشر هنوز دانش خوبی نداشته و فکر می‌کرد که می‌تواند آب را از طریق کارهای مهندسی و ساختن سازه مانند سدسازی و انتقال آب مدیریت کند.

سندروم مأموریت هیدرولیکی یا همان تفکر سازه‌ای چیزی بیش از یک توهم برای کشورهای در حال توسعه نیست.به طور مثال مسئولان ایرانی به خاطر عدم دانش خود فکر می‌کنند می‌توانند با تخصیص منابع مالی بیشتر مشکلات زیست محیطی را حل کنند. اما با تکنولوژی و خرج کردن پول تنها بخش کوچکی از این مشکل حل می‌شود.

کاوه مدنی در بررسی بحران آب در ایران مسئولان زیست محیطی این کشور را به سوءاستفاده از منابع آبی استان خوزستان متهم کرد و این استان را به این لحاظ استانی مظلوم خواند.

این متخصص اقتصاد آب، اصلاح ساختار حکمرانی آب در ایران را یکی از مسائل جدی در حل بحران آب دانست.

به گفته مدنی حل بحران آب لزوماً با چند پروژه‌ سازه‌ای در بخش آب عملی نیست و باید از راه‌های مختلف وارد شد.
به طور مثال در بخش کشاورزی باید سرمایه‌گذاری کرد، البته نه برای ایجاد خودکفایی و امنیت غذایی (کاری که در حال حاضر دولت انجام می‌دهد)، ولی می‌توان به جای آن تبادل غذا و انرژی و دیپلماسی غذایی را قوی‌تر کرد تا امنیت برای جامعه ایجاد شود.

کاوه مدنی معتقد است اگر مصرف منابع طبیعی آب از حد خاصی بگذرد، برگشت‌ناپذیر می‌شود و دیگر نمی‌توان عملیات احیا را انجام داد. به طور نمونه در بسیاری از مواردِ بحران آب از قبیل دریاچه ارومیه، هامون، گاوخونی و هورالعظیم به مرحله‌ای نزدیک می‌شویم که غیرقابل احیا و غیرقابل برگشت می‌نماید.

جایزه بخش هیدرولوژی

جوایز اتحادیه علوم زمین اروپا طی مراسمی در نشست سالانه این اتحادیه در فروردین ماه سال آینده در وین اهدا خواهند شد.

این اتحادیه در بیانیه خود اعلام کرد که شرط سنی خود را برای این جایزه از سال آینده حذف می‌کند. تا کنون شرط سنی زیر ۳۵ سال برای دریافت این جایزه اعلام شده بود.

دکتر برت وو‌تر، محقق علوم جغرافیایی دانشگاه بریستول انگلستان، دکتر کیریستین موستل، محقق انستیتوی تحقیقات فضایی آکادمی علوم اتریش و انستیتوی فیزیک دانشگاه گراتس اتریش و دکتر گریس شپارد، محقق مرکز دینامیک و تکامل زمین دانشگاه اسلو نروژ سه برنده دیگر این جایزه در سال ۲۰۱۵ هستند.

علاوه بر جوایز اصلی، این اتحادیه جوایز متعددی در بخش‌های مختلف علوم زمین اهدا می‌کند.

افزون بر کاوه مدنی که در رقابت در بخش هیدرولوژی نیز برنده جایزه دانشمند ممتاز بخش علوم آب‌شناسی شده است، یک ایرانی دیگر با نام علی محمدی موفق شد جایزه دانشمند ممتاز بخش انرژی، منابع و محیط زیست را به خود اختصاص دهد.