اختلالات اضطراب آور

به طور کلی ۲تا ۶درصد مردم دچار اختلالات اضطرابی گسترده که از اختلالات روانی به شمار می رود، می شوند.  تعداد زن های مبتلا کمی بیشتر از مردهاست.

همه افراد دچار نگرانی به موقع می شوند، مثل نگران از دست دادن اتوبوس اگر به موقع نجنبند، که طبیعی است.

ولی افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند دچار نگرانی بسیار شدید و ماندگار هستند که شدیدا روی کیفیت زندگی آنها اثر می گذارد. و تشخیص نگرانی های عادی از  اختلالات اضطرابی یا به عبارت دیگر ترس های بی تناسب و مدت و شدت و فرکانس آن در برابر وضعیت حقیقی و این که این  سیمپتوم ها بیشتر از ۶ ماه طول بکشد، بسیار مهم است. چرا که این اختلالات یک مشکل سلامتی روانی است و باید تحت درمان پزشکی و روان شناسی قرار بگیرد. این اختلالات خود را به انواع مختلف نشان می دهد. از یک حمله وحشت شدید تا یک فوبی بسیار دقیق و بالاخره یک نگرانی عمومی و تقریبا دائمی که دلیل خاصی ندارد و هیچ عامل خاصی هم برای آن وجود ندارد.

انواع مختلف بیماری

در فرانسه متخصصان بهداشت شش نوع کلینیکی برای آن تعیین کرده اند:

-اختلالات مضطرب کننده کلی

-اختلال وحشت زدگی همراه یا بدون ترس از جاهای شلوغ

-اختلال نگرانی اجتماعی

-ترس مشخص مثل فوبی از عنکبوت یا ترس از بلندی

اختلال داشتن وسواس شدید

-حالت استرس پس از صدمات

در راهنمای تشخیص و آمار اختلالات روانی DSM5که در سال ۲۰۱۴ چاپ شده و در امریکای شمالی بسیار مورد استفاده است، اختلالات مضطرب کننده را به صورت زیر معرفی می کند:

-اختلالات اضطراب آور

-اختلالات وسواس شدید و سایر اختلالات همراه با آن

-اختلالات همراه با استرس و صدمات روانی

 هر کدام از این تقسیم بندی ها شامل ده گروه می شوند.

از جمله اختلالات نگران کننده  می توان از ترس از شلوغی- نگرانی های کلی- ترس از جامعه- نگرانی و اضطراب از درمان با داروها و یا مواد مخدر- انواع ترس ها(فوبی) و … نام برد.

سیمپتوم ها

سیمپتومها در اشخاص متفاوت است ولی در بیشتر افراد علائم زیر دید می شوند:

– احساس ترس و نگرانی- وحشت یا بیقراری

– ضربان شدید قلب

– عرق کردن (داشتن دستان مرطوب- گرگرفتگی)

– لرزش

– نفس نفس زدن- دهان خشک

– احساس خفه شدن (خفگی)

– درد در قفسه سینه

– حالت تهوع

– سرگیجه

– مورمور شدن و بی حسی اعضا

– اختلالات در خواب

– سایر سیمپتوم های مختلف فیزیکی

همین کتابچه ی راهنما پیشنهاد می کند برای تشخیص، سئوالات زیر از بیمار پرسیده شود:

طی دو هفته گذشته تا چه حد در موارد زیر احساس ناراحتی داشتید؟

احساس کردید عصبی هستید- نگرایند- وحشت زده اید- مضطربید؟

وحشت زده یا شدیدا وحشت زده؟

مایلید از وضعیت هایی که شما را مضطرب می کند دوری کنید؟

اختلالات وحشت زدگی با حملات وحشت زدگی ناگهانی و تکراری همراه است که شخص مشکل تنفس پیدا می کند،احساس ترس شدید دارد، غیرقابل کنترل است و سیمپتوم های دیگری مثل حالت تهوع و ضربان قلب شدید.

– وحشت کلی همان طور که از اسمش پیداست احساس نگرانی و اضطراب کلی و دائمی است و کنترلش سخت است.

– فوبی اجتماعی- وحشت از جامعه عبارت است از ترس شدید در مقابل مسائل مختلف در جامعه که می تواند باعث خجالت – تحقیر یا همراه با احساس ناجوری با محیط باشد

– فوبی ها (ترس های مشخص) می تواند همراه با شرایط مختلف زیادی باشد. مثل ترس از یک شئ یا حیوان که باعث یک ترس کاملا بی دلیل می شود. مثل ترس از عنکبوت یا آسانسور- یا وسائل حمل و نقل عمومی

– اختلالات شدید- به صورت عقیده های مهاجم وسواسی در تمیزی- یا کنترل مداوم این که یک شئ در جایش قرار دارد یا این که آیا درهای اتوموبیل قفل است و غیره

– اختلالات وسواسی در جمع کردن اشیاء، اخیرا جزو اختلالات اضطرابی به شمار می رود. مثل جمع کردن بروشورهای مختلف، یا جمع کردن اشیایی که در خیابان پیدا می شود.

– و بالاخره سندروم استرس، که  یک ناراحتی عمیق و ترسی است که بر اثر یک حادثه صدمه زننده تولید می شود و حتی ماه ها پس از حادثه.

به طور کلی این ترس های خاص زود به وجود می آیند.  در کودکی یا نوجوانی.  در صورتی که نگرانی عمومی یا اختلالات وحشت زا (پنیک) یا استرس های بعد از تروما بعدا تولید می شوند. به طور متوسط بین ۲۴ تا ۵۰ سالگی.

بسیار مهم است که بدانیم اختلالات اضطرابی شدت های مختلفی دارند و بعضی از بیمارانی که از آن رنج می برند قادر نیستند که یک زندگی نرمال داشته باشند. مثلا نمی توانند از منزل خارج شوند و یا سوار اتوبوس یا سایر وسائل حمل و نقل بشوند. بعضی از عوامل می تواند باعث شدت سیمپتوم ها و بازگشت بعضی از نگرانی ها بشود.

لازم است دانسته شود که بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی مورد تشخیص قرار نگرفته و تحت درمان قرار نمی گیرند.

-یک درمان دارویی و روانی برای بهتر کردن کیفیت زندگانی بیمار مفید است.

باید دانست وقتی که شخص تهدید می شود یا در معرض خطر قرار می گیرد، نگرانی یک عکس العمل طبیعی است.  نگرانی وقتی مضر و مشکل زاست که به صورت شدید در مقابل یک تهدید بروز کند، یا یک مدت طولانی ادامه داشته باشد و مخل فعالیت های روزانه شخص بشود.

علت تولید این اختلالات هنوز به خوبی مشخص نیست و می تواند بر اثر عوامل ژنیتیکی – فیزیولوژیکی و یا محیط زیستی باشد.

می دانیم اشخاصی که بیشتر در خطر مبتلا شدن هستند یکی از افراد فامیلشان از این بیماری رنج می برد. همین طور بانوان در خطر بیشتری برای ابتلا هستند.

به وجود آمدن اختلالات اضطراری می تواند بر اثر وجود اشکالاتی در فیزیولوژی مغز باشد مخصوصا در فعالیت های پیام آوران عصبی (neurotransmitters) یعنی موادی که باعث می شوند پیام ها از یک عصب به عصب دیگری منتقل بشوند مخصوصا GABA که جلوگیری از تمام عکس العمل های شدید سلول های عصبی می کند-noradrenaline و سیروتونین هم در این کارها دخالت دارند. درمان های دارویی روی تنظیم این پیام آوران انجام می شود-کورتیزول cortisol یا هورمون استرس هم در این میانه رل مهمی دارد.

پیشگیری

به علت این که پیدایش این اختلالات به خوبی مشخص نیست به سختی می توان دریافت که چه کسی ممکن است مبتلا شود. ولی بعضی از حوادث استرس زا و صدمه زننده روانی می توانند در به وجود آمدن بیماری کمک کنند، بنابراین پیشنهاد می شود در صورت وجود این حوادث بدون معطلی از کمک های روانشناسی استفاده شود، مخصوصا در کودکان.

داشتن عادات خوب در زندگی برای محدود کردن این اختلالات مفید هستند مثل داشتن خواب مرتب، شب های نسبتا طولانی، ورزش مرتب

عدم استفاده از تحریک کننده هایی مانند کانابیس- الکل و سایر مواد مخدر همکاری و کمک فامیل و دوستان

درمان

درمان این اختلالات می تواند دارویی یا روان درمانی باشد- درمان های دارویی باید مطابق احتیاج بیمار و سیمپتوهای بیماری و وضع فامیلی و اجتماعی او باشد.

روان درمانی

روان درمانی ممکن است به تنهایی یا همراه با دارو انجام شود و بستگی به شدت بیماری دارد. روان درمانگر با توجه و تمرکز بر روی عوامل روانی تولید اختلالات و کمک به بیمار برای کنترل این اختلالات باعث بهبودی وضع او می شود.

دوره روان درمانی شامل ۱۲تا ۲۵ جلسه ۴۵ دقیقه ای است. اثر روان درمانی اگر به خوبی و با همکاری بیمار انجام شود، معادل اثر دارو درمانی ست.

روان درمانی های نوع دیگری هم ممکن است برای کنترل اختلالات لازم بشود، مثل روان درمانی آنالیتیک برای درک منشاء تولید کننده نگرانی ها، ولی موثر بودن آن بر روی سیمپتوم ها طولانی و شناخته نشده است.

تراپی گروهی- در این نوع درمان شرکت کنندگان مشکلات خودشان را می گویند و تبادل اظهاراتشان به اعتماد به خود، و طرز رابطه با دیگران و یادگیری زندگی جمعی کمک می کند. روش های مختلفی برای این نوع درمان وجود دارد.

درمان های دارویی

اگر سیمپتوم ها خیلی شدید هستند و روان درمانی موثر واقع نمی شود که بیماری را کنترل کند مثل اضطراب کلی، درمان های دارویی لازم می شوند. داروهای مختلفی هستند که مؤثر بودنشان مورد مطالعه قرار گرفته که اثرشان سریع است مثل داروهای anxiolytiques و بعضی از داروهای ضد دیپرسیون و داروهایی که روی دریافت کنندگان سروتونین و نورآدرنالین اثر می گذارند.

این داروها می توانند در شروع درمان سیمپتوم ها را شدیدتر یا تولید اعتیاد کنند، بنابراین مصرف آنها باید تحت کنترل پزشکی باشد.

طب مکمل

یوگا- چندین مطالعه نشان داده که تمرین مرتب یوگا باعث کم شدن اضطراب می شود. همین طور باعث محدود شدن سیمپتوم های استرس بعد از تروما.

تکنیک های آرامبخش- چندین مطالعه نشان داده که هیپنوز باعث یک حالت عمیق آرام بخش می شود و به کنترل اضطراب و فوبی ها کمک می کند. تکنیک های دیگر آرامبخش مثل بیو فیدبک هم برای کم کردن نگرانی ها مفیدند.

Kava – کاوا گیاهی است که در جزایر پاسفیک می روید. چندین مطالعه نشان داده که عصاره کاوا برای آرامش نگرانی ها از پلاسبو موثرتر بوده- باید دانست که در کیفیت و غلظت عصاره کاوا که در بازار وجود دارد اختلاف زیادی وجود دارد.

طب سوزنی- چندین مطالعه موثر بودن طب سوزنی(آکوپانچر) را در درمان اختلالات اضطرابی نشان داده ولی چون از نظر متدولوژی مطالعه اشکالاتی داشته زیاد روی آن حساب نمی شود.