دیسلکسیا ، نارسا خوانی

دیسلکسیا ، نارسا خوانی یا خوانش پریشی اصطلاحی است که به انواع ناتوانی در خواندن اطلاق می شود و از نظر پزشکی به شریطی گفته می شود که حاصل عوامل عصب شناسی ، بلوغ و عوامل وراثتی است . فدراسیون جهانی نورولوژی نارسا خوانی را اینچنین تعریف می کند : « اختلالی است که به رغم آموزش ، هوش کافی و وجود امکانات اجتماعی ، اقتصادی ، فرد در خواندن مشکل دارد »

هانری پیدرون ، در کتاب « لغت روانشناسی » خود دیسلکسیا را چنین تعریف نموده است :

« اختلافی که در اثر بیماری در مکانیسم خواندن روی می دهد به صورت تحریف حذف و اشتباهاتی در کلمه ها ظاهر می شود این اصطلاح و بعدها هر گونه مشکلی در تشخیص ، درک و تکرار سیلابها مکتوب نیز اطلاق شده است . »

دیسکلسی یا نارسا خوانی اصطلاحی است که برای کودکانی که علی رغم ، بهره هوشی طبیعی قادر به خواندن نیست به کار می رود این کودکان ممکن است کلمه های بسیار را بدانند و در تکلم خود استاده نمایند ، اما از درک و شناسایی علائم نوشتاری عاجزند . بعضی از آنها حتی میتوانند کلمه ها را بخوانند اما مفهوم آنها را نمی فهمد . این حالت هیپرلکسی می نامند .

علامت های دیسلکسی در کودکان

کودکان نارسا خوان غالبا مشکلاتی در جهت یابی فضایی تشخیص راست و چپ ، بالا و پایین توالی حرفها و کلمه ها ، هماهنگی بین چشم و دست ، ارتباط بین اعضای بدن خود و دیگران دارند. نسبت پسران نارسا خوان سه برابر دختران نارسا خوان است .

مشکلات اختصاصی خواندن کودکان مبتلا به این نوع اختلال به شرح زیر است ۱ و ۳ و ۶

۱) ناتوانی در یادگیری و یاد آوری کلماتی که دیده اند .

۲) اشکال در سازماندهی مواد و مطالب نوشتاری .

۳) اشکال در یافتن کلمات صحیح برای ارتباط گفتاری یا نوشتاری .

۴) اشتباه کردن کلمه های شبیه به هم مانند غار و غار – چای و جای .

۵) آینه نویسی دارند یعنی بعضی حروف کلمات را بر عکس از آخر به اول می نویسند. مثلا « سارا » را «راسا » و یا « دارا » را « رادا » می نویسند .

۶) آئینه خوانی یا وارارونه خوانی کلمه ها مثلا (( روز )) به جای (( زور )) { معکوس خوانی }

۷) در هجی  کردن کلمات مشکل دارد . از خواندن لذت نمی برند .

۹) اشکالات در نوشتن دیکته

۱۰) اشکال در ذخیره سازی و بازیابی اساسی حروف نوشته شده

۱۱) ضعف در حافظه دیداری جهت ارتباط علائم زبانی

۱۲) حرکات آشفته چشم در هنگام خواندن

۱۳) اختلال در پردازش شنیداری

۱۴) اشکال در اعمال آنچه نسبت به موقعیت های اجتماعی یا یادگیری خواندن شده است .

۱۵) خط ناخوانا

۱۶) پریشانی در استفاده از حروف و جایگزینی حروف همخوان مانند همبازی به جار همبازی

۱۷) نسنجید گی و بیقوار گی در استفاده از دست ( بروز حالت های دست و پا چلفتگی ، عدم هماهنگی در حرکات )

۱۸) عدم برتری جانبی

۱۹) ۲۰% چپ دست هستند و این ۳ برابر افراد عادی است .

۲۰) شیفته موسیقی بوده و از گوش دادن به آن بیش از خواهران و برادر انشان لذت می برند.

۲۱) حرفهای دست نوشته آنها میل ثابتی ندارد ( خطهای عمودی در حرفها دارای زاویه های بسیار متفاوتی هستند .

۲۲) در ریاضیات بهتر از خواندن و در بحث کردن بهتر از نوشتن هستند .

۲۳) درک آنها از طریق گوش بهتر از چشم صورت می گیرد .

نارسائی در خواندن معمولا با توانایی مغز در ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات مرتبط است . عوامل ژنتیکی یا عصب شناختی یا هر دو ممکن است در این رابطه سهیم باشند.

پائولا تالا و همکارانش معتقدند علت نارسائی در خواندن می تواند به شنیدن صداهای بم باشد ( مانند ، ب ، پ ، ت ، د ، م )

عوامل شخصی

اختلالهای عاطفی ، مخالف منفی تا مثبت نسبت به پدر و مادر و نسبت به معلمان ، بی قراری، بی دقتی ، ناتوانی ناشی از حالت عاطفی ، اضطراب شدید ، ترس از شکست، کندی رشد ناکافی ، مقاومت در برابر تکامل و غیره .

عوامل آموزشی و تربیتی

۱) به کار بردن روش کلی در آموزش خواندن با سازمان ترکیبی اولین اکتسابات اداراکی و حتی سازگارتر است . اما در مراحل آخر یادگیری به کار بستن آن به صورت امری بسیار حساس در می آید . بعضی از کودکان در مقابل این روش مقاومت نشان می دهند به همین جهت تمایل به این که به جای آن از روش مختلط یا ترکیبی استفاده شود ، روز به روز بیشتر می شود .

۲) دشواری پرداختن از یک روش به روش دیگر ، مثلا از روش کلی به روش تحلیلی یا شیلابی برای کودکانی که معلم یا موسسه او مخصوصا در سال اول تغییر می کند .

۳) زیادی جمعیت کلاسهایی که در آن معلم نمیتواند شاگردان و پیشرفت آنها را به طور انفرادی مورد توجه قرار دهد .

۴) عبور بی مقدمه و غیر تدریجی از کودکستان به کلاس مقدماتی که در آن ناگهان بسیاری از فعالیتهای بازی شکل ، خذف می شوند و سکوتهای اجباری بی حرکت ماندن و مراعات انضباط که گاهی زیاد خشک هم هست جای آن را می گیرد ( در صورتی که به تجربه ثابت شده است که روشهای فعال به وضع کودکان این سن و حتی کودکان بزرگتر سازگارتر است ) .

۵) ورود به کلاس مقدمات در حالی که کودک هنوز رشد کافی برای تعلیمات آن را کسب نکرده است بعضی از کودکان ممکن است به وجود رشد متعادل جسمی مشکلاتی در سخن گفتن ، عقب ماندگیهای روانی – حرکتی یا نوشتن ، عقب ماندگی ذهنی نارسیدگی عاطفی – اجتماعی داشته باشند که مانع یادگیری عادی و رضایت بخش در آنان شود .

عوامل خانوادگی و اجتماعی

گذشته ازعوامل فوق بعضی از عوامل به خانواده و اطرافیان کودک مربوط می شود از جمله فشار و توقع آن مدرسه که در جامعه کنونی بی اندازه توسعه یافته است که باعث ایجاد اظطراب و تشویش می شود عوامل دیگری که که ظهور این مشکل را تسریع می کند عبارتند از تظاهر یک برادر به این که بر جسته تر است ، تولد کودک جدید در خانواده که مورد قبول فرزند قبلی نباشد – حمایت بیش از حد از کودک ، توقعات بیش از حد از او و موانعی که در راه پرورش متعادل کودک وجود دارد .

راهه ای درمان دیسلکسی و راهبردهای آموزشی برای مربیان

۱) برای درمان دیسلکسی راه حلهایی در روان شناسی مطرح شده است . اطرفداران روشهای بازپروری معتقدند که کودک دیسلکسی را باید به عنوان کودک طبیعی که دستخوش مشکلی موقت در یادگیری شده است بپذیریم این روشها بر اساس رابطه خاص بین علائم خطی در یک مکانیزم کلی تر که به طریق دیگری صورت خود به خودی و غیر ارادی به خود می گیرد استفاده می کنند .

بدین ترتیب کار آن ها عبارت می شود از آموزش نقاشی ، زبان شفاهی یا گفتاری ، متون نوشته شده و آزاد و نظایر آن ها .

۲) جستجو ، شناسایی و تشخیص کودکانی که آخرین دوره های پیش دبستانی را جهت ورود به دبستان می گذرانند ، ولی هنوز آمادگی لازم را در این زمینه کسب نکرده اند . جهت تشخیص از آزمونهای زیر می توان استفاده کرد . آزمون فریدوس ، بندر گشتالت ، آموزن هماهنگی بین حسی ( بیرچ )

۳) پیگیری کودکانی که جهت پیشگیری و درمان دیسلکسی در مراحل اولیه شناسایی شده اند.

۴) همکاری والدین و وادار نکردن کودک به اعمال مشکل آن هم پس از تلاش مداوم روزانه و خستگی شدید به هنگام شب .

۵) خودداری از تنبیه ، تهدید و سرزنش و حتی پاداشهایی که چندان موثر نیست .

۶) ایجاد انگیزه در این کودکان مثلا معلمان سئوالات خود را طوری تنظیم کنند که پاسخ  کودک به آنها در ۹۵% موارد صحیح باشد .

۷) دادن اطلاعات زمینه ای لازم به سایردانش آموزان کلاس در مورد نارسائی خواندن ، اغلب اوقات این باور وجود دارد که افراد نارسا خوان به علت مشکلات تحصیلی از نظر ذهنی کند هستند . برای زدودن این باور نادرست ، معلمان میتوانند زندگی نامه افراد موفقی که در خواندن و نوشتن مشکل داشته اند را برای دانش آموزان تعریف کنند . مانند لئوناردو داوینچی ( نقاش و پیکره تراش و مهندس ایتالیایی _ هانس کریستن آندرسون نویسنده دانمارکی کتابهای کودکان _ ویلسون رئیس جمهور آمریکا ، توماس ادیسون مخترع آمریکایی هاروی کوشینگ جراح مغز ، بوش رئیس جمهور امریکا .

 همیشه محل نشستن دانش آموزان نارسا خوان را مد نظر داشته باشید . قرار دادن دانش آموز نارسا خوان در ردیف جلوی کلاس موجب می شود که معلم از وجه و یادگیری او اطمینان حاصل کند . بدین ترتیب مربی می تواند تکالیف مناسبی را برای وی در نظر بگیرد ، بدون اینکه خود دانش آموز متوجه این تفاوت شود .

۹) معلم می تواند به دانش آموزان عادی کلاس متون خاصی را به عنوان تکالیف برای خواندن بدهد که به صورت آینه نویسی نوشته شده تا بدین ترتیب سایر دانش آموزان را از مشکلاتی که دانش آموزان نارسا خوان با آن مواجه هستند آگاه کند . بدین ترتیب آنان با مشکلات دانش آموزان نارسا خوان آشنا می شوند .

۱۰) وقتی دانش آموزان دچار اختلال خواندن در خواندن و ریاضی دچار مشکل می شوند ، معلم نباید از آنان  بخواهد که سعی بیشتری کنند یا نسبت تنبلی به آنان بدهد این دانش آموزان همه تلاش خود را برای انجام تکالیف سوق می دهد .

۱۱) معلم نباید از دانش آموزی که نارسائی  در خواندن دارد بخواهد که در کلاس با صدای بلند بخواند ، بهتر است به او اجازه داده شود آرام با خواندن سایر دانش آموزان پیش رود واگر خواست به اغو اجازه دهد خواندن دیگران را روی نوار ظبط کند .

۱۲) در تکالیف نوشتنی دانش آموزان نارسا خوان معلم نباید کار ایشان را با کار سایر دانش آموزان مقایسه کند – برای هر تکالیف نوشتنی ، آنان را مورد تشویق و تحسین قرار دهید بدون اینکه به تناسب و کیفیت کارشناس دقت زیادی کنید .

۱۳) معلم باید انعطاف پذیر باشد و به دانش آموز اجازه دهد که گزارشات را روی نوار صوتی ضبط کند و یا از نرم افزارهای کامپیوتری واژه پرداز استفاده کند .

۱۴) به علت کوتاهی دامنه توجه ، خستگی در کودکان مبتلا به خواندن پریشی بیشتر از کودکان بهنجار است این مساله حالتی را به وجود می آورد که پر بار ( نامیده می شود دادن آموزش به اندازه کودکان بهنجار مافوق تحمل کودکان مبتلا به حواس پریشی است و آنها را سریعا خسته  می کند . به همین جهت در آموزش آنها باید از روش توزیع تمرین استفاده کرد .

۱۴) آموزش جزئیات : بهتر است با استفاده از کارت های بزرگ که هر کدام از آن برای نوشتن یکی از حروف الفبا مورد استفاده قرار می گیرند ، ابتدا جزئیات حروف را به این کودکان بیاموزیم و پس از اینکه به حالت خودکار و ناخود آگاه در آمدند به کلمات سه حرفی و بعد به کلمات بزرگتر بردازیم می توانیم حروف و کلمات را روی مخزن قرار دهیم و به وسیله پروژکتورهای اسلاید ۲+۲ اینچ با دست یا دستگاه کنترل اسلایدها هر حرف و کلمه ای که مورد نظر باشد را نمایش دهیم اگر اتاق تاریک در اختیار نباشد میتوان از پروژکتور اورهد یا پروژکتور بر او پک استفاده کرد چنانچه رایانه در اختیار باشد با تنظیم یک برنامه میتوان حروف و کلمات مورد دلخواه را به حافظه رایانه داد و سپس از آنها برای آموزش استفاده کرد . استفاده از رایانه این حسن را دارد که از تمام حواس کودک استفاده می شود کودک حروف را می بیند صدای آن را می شنود و چنانچه آموزش جزئی به او داده شود خوش می تواند حرف یا کلمه دلخواه و درسی را که مایل است ، پیدا کند . در این صورت انگیزش لازم برای یادگیری در او به وجود می آید و چنانچه خود او نتواند که امکان آن است مربی با استفاده از رایانه به کودک آموزش می دهد .

اختلال در محاسبه ( دیسکالکلیا )

دیسکالکلیا چیست و چه نیست ؟

پرشی به سمت دلایل اختلال در محاسبه .پرشی به سمت استراتژی هایی برای دانش آموزانی که در محاسبه دارند .

کلمه « اختلال در ریاضی با محاسبه » به مشکل در عملکرد ریاضی و محاسبات ریاضی اطلاق می شود و مخصوصا به معنی ناتوانی یادگیری که در ریاضی تاثیر گذاشته می باشد .

بعضی اوقات سر درگمی برای ما ایجاد می شود وقتی که با واژه اختلال محاسبه به عنوان آنچه که با خدمات آموزشی ویژه ارتباط دارد مواجهیم .

معیارهای بسیار محکمی ( که کاملا می تواند از مرحله ای به مرحله دیگر متفاوت باشد ) وجود داشته که تعیین می نماید که آیا یک دانش آموز با در نظر گرفتن قوانین آموزش ها ویژه دارای اختلال یادگیری می باشد یا خیر

زمانیکه مشکلات ریاضی دانش آموز به میزان کافی جهت اثبات این ذمعیارها در دانش آموز وجوددارد خدمات آموزش ویژه مطرح می شود . به بیان دیگر اختلال در محاسبه معیار مشخص تعریف شده ای ندارد . دانش آموز با هر میزان مشکل ریاضی از نظر بعضی از متخصصین آموزشی ممکن است به عنوان اختلال محاسبه قلمداد شود . این مسئله کرارا اتفاق می افتد زمانیکه یک دانش آموز مورد ارزیابی آموزشی در خارج از مدارس دولتی قرار می گیرد بنابراین دانش آموزی که به عنوان اختلال در محاسبه شناخته می شود ممکن است به خدمات اموزش ویژه نیاز داشته یا نیاز نداشته باشد ، باید به این نکته توجه نمود که بعضی از دانش آموزان با اختلال یادگیری بایستی مشکلات در ریاضی را تجزیه نموده و احتمالا به عنوان اختلال در محاسبه مورد توجه قرار گیرند . به هر حال این واژه بندرت در مدارس دولتی استفاده می گردد به دلیل عدم وجود معیار محکم یا قابل اندازه گیری .

دلایل اساسی اختلال محاسبه

۱) ضعف فرآیند دیداری :

برای اینکه واقعا در ریاضی موفق باشید شما نیاز دارید که بتوانید اعداد و موقعیتهای ریاضی را دیداری کنید .

۲) مشکلات متوالی :

دانش آموزانی که در ترتیب و توالی و منظم کردن اطلاعات جزئی مشکل دارند اغلب در یادگیری مسائل و فرمولهای خاص جهت تکمیل محاساب ریاضی نیز اشکال دارند.

۳) ریاضی هراسی :

بعضی از دانش آموزان همچنین یک نوع ترس یا هراس از ریاضی را در وجود خود رشد می دهند و آن به دلیل تجارب منفی او در گذشته ، تجارب آموزشی نامتجانس یا عدم اعتماد به نفس بوده است . بعضی اوقات ریاضی هراسی می تواند مشکلات بیشتری را نسبت به ناتوانی یادگیری ایجاد کند .

استراتژی هایی برای دانش آموزانی که اشکال در ریاضی دارند

۱) فعالیت فوق العاده در دیداری کردن مسائل ریاضی حتی ممکن است مجبور شوید که تصویرهایی بکشید که به فهم مساله کمک شود .

۲) اختصاص زمان بیشتر به نگاه کردن به اطلاعات دیداری که می تواند تهیه شود ( مانند عکس ها، گرافها و چارتها )

۳) مسائل را بسیار بلند بخوانید و دقیقا گوش دهد این کار به فرد اجازه می دهد که از مهارتهای شنیداری . که ممکن است یکی از نقاط قوت فرد باشد ) استفاده کند .

۴) کودک باید در خواست کند که مثال ها را ببیند .

۵) کودک باید از موقعیت های واقعی زندگی استفاده نماید چون خیلی اوقات مسائل ریاضی در زندگی واقعی نیز وجود دارد .

۶) مسائل ریاضی را در کاغذهای شرانجی انجام دهد تا بتواند تعداد خطوط را در ذهن نگه دارد .

۷) از کاغذهای تمیز بدون خط استفاده نماید در این صورت با تعداد زیادی محرکهای دیداری روبرو نیست ( تنها به حل مساله می پردازد )

صرف زمان فوق العاده برای حفظ حقایق ریاضی – و استفاده از شیوه های ریتمیک و موزیکال در حفظ آن ها .