روستای کلپورگان سیستان و بلوچستان ثبت جهانی شد

مشتاق گوهری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان از ثبت جهانی شدن روستای کلپورگان شهرستان سراوان خبر داد.

به گزارش تسنیم، مردادماه امسال ارزیابان سازمان یونسکو به منظور بررسی ظرفیت‌های روستای کلپورگان به عنوان نخستین روستای نامزد شده ایران برای ثبت جهانی به این روستا سفر کردند.

خانم گوهری با اشاره به اهمیت سفالکاری در این روستا گفت: “سفال کلپورگان مشخصات منحصر به فردی دارد که از جمله آن می توان به قدمت ۷۰۰۰ ساله و اینکه چرخ در ساخت آن به کار نمی‌‌رود اشاره کرد.”

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان افزود: “تمام مراحل ساخت این سفال را زنان انجام می‌دهند و از ویژگی دیگر سفال کلپورگان این است که طرح‌ها و نقش‌های آن انتزاعی است و سینه به سینه منتقل شده و این ویژگی‌ها یک ممیزه برای سفال کلپورگان به حساب می‌‌آید که به ثبت جهانی آن کمک کرده است.”

کلپورگان روستایی از توابع شهرستان سراوان در سیستان و بلوچستان است. موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن بههفت هزار سال پیش بر می گردد . آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده ، ساخت سفال بدون استفاده از چرخ سفالگری است به گونه ای که تمام سفالینه ها با روشهای سنتی ابتدایی و توسط زنان بلوچ انجام می شود.

این هنر در طول تاریخ بدون هیچ تغییری در شیوه ساخت و نوع مواد اولیه سینه به سینه به نسل‌های بعد منتقل شده است و سفالگران به همان شیوه سنتی قدیمی آثار هنری خلق می کنند.

مختصات سفال کلپورگان

آنچه سفالگری کلپورگان را متمایز کرده ویژگی های منحصر بفرد آن است به گونه ای که در ساخت سفال تمام مراحل ظریف سفالگری به وسیله زنان و به روش سنتی و دستی انجام می گیرد و مردان فقط کارهایی مثل حمل خاک رس از معدن مسکوتان واقع در دو تا سه کیلومتری کارگاه، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می دهند.

طرحها و نقشهای سفال کلپورگان نیز کاملا هندسی است و تداعی نقشهای باستانی بوده، تزیینات روی سفالینه ها با نمادهای تجریدی است که از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده و حکایت از راز و رمز و خواهش های روحی و درونی هنرمند از محیط اطراف و اعتقادات و باورهای او دارد و اغلب نمادها شبیه به نقوش سفال های ماقبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است.

در این سفالینه ها لعاب به کار نمی رود بلکه برای تزیین و نقاشی از سنگ «تیتوک» استفاده می شود، این سنگ در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می شود و رنگ آن معمولا قهوه ای یا سیاه بوده، این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی که از آن به دست می آید قهوه ای است.

از نکات جالب درباره این سفال می توان به دسته آن ها اشاره کرد به طوری که این دسته ها بر خلاف سفال های امروزی دیرتر از بخش های دیگر سفال می شکنند.

سفال کلپورگان به شکل کاسه ، کوزه ، جام ، قندان ، قدح ، پارچ و لیوان ، قلک و … ساخته می شود و اغلب ظرف های ساخته شده آن نیز دارای سرپوش است که گاه خود به عنوان ظرفی مستقل مورد استفاده قرار می گیرد.